مهدی جاهد؛ کمال الدین نیکنامی؛ جبرئیل نوکنده
چکیده
ورکانه / هیرکانیا (جلگه گرگان، دهستان/مشهد مصریان) از مناطق کلیدی باستانشناسی در کلیت جغرافیایی ایران فرهنگی محسوب میشود. پژوهشهای باستانشناسی در این منطقه عمری بیش از صدسال دارد، بااینوجود ...
بیشتر
ورکانه / هیرکانیا (جلگه گرگان، دهستان/مشهد مصریان) از مناطق کلیدی باستانشناسی در کلیت جغرافیایی ایران فرهنگی محسوب میشود. پژوهشهای باستانشناسی در این منطقه عمری بیش از صدسال دارد، بااینوجود همچنان مسائل اساسی باستانشناسی در این حوزه بیپاسخمانده است. ازجمله این مسائل میتوان به عدم وجود معرفیِ جامعی از اشکال سفالی دوره آهن این منطقه و پیوستگی شکلی آنها با دوره مفرغ آن اشاره کرد، این پیوستگی ریخت شناسانه در شمال منطقه که به مشهد مصریان یا دهستان باستان معروف است، توسط باستان شناسان شوروی سابق مورد مطالعه قرارگرفته و به عقیده آنها اشکال سفالی دوره آهن دهستان ریشه در عصر مفرغ گرگان دارند، با در نظر گرفتن فرض مشابه، در این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی به بررسی شکلیِ 780 قطعه از سفالهای نیتپه از مجموع 12369 قطعه سفال عصر آهن پرداختهشده است و در این راستا برای یافتنِ پاسخ پرسشهایی از قبیل تشابه اشکال دوره آهن نی تپه با اشکال دوره مفرغ هیرکانیا، جای گذاری زمانیِ سفالهای نی تپه در مراحل سه گانه عصر آهن ایران و برداشتی از چگونگی روند گذار اشکال سفالی از دوره مفرغ به آهن منطقه، کوشش شده است. بررسی این سفالها نشان میدهد اشکال سفالی دوره آهن نیتپه زیر مجموعهای از نمونههای دوره آهن هیرکانیا بوده و به دلیل تشابه زیاد مجموعههای سفالی دوره آهنِ این منطقه با یکدیگر و شباهت آنها با نمونههای دورة مفرغ میتوان گفت سفالهای دورة آهن هیرکانیا میتواند ریشه در دورة موسوم به مفرغ جدید آن داشته باشد.