نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

چکیده

چاه‌دادخدا به‌عنوان یکی از دو بخش شهرستان کنونی قلعه‌گنج، در جنوبی‌ترین نقطه استان کرمان قرار دارد و تلاقی‌گاه این استان با استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان به شمار می‌رود. نخستین فصل بررسی و شناسایی باستان‌شناسی شهرستان قلعه‌گنج در راستای تکمیل نقشه باستان‌شناسی کشور و باهدف روشن ساختن وضعیت فرهنگی منطقه در دوران مختلف در بخش چاه‌دادخدا انجام شد. افزون بر اهداف یادشده، در پژوهش حاضر تلاش می‌شود با تحلیل و تلفیق نتایج حاصل از این پژوهش، ارتباطات و برهم‌کنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای این ناحیه با نواحی مجاور مشخص شود. تا از این منظر اهمیت و قابلیت این ناحیه از جنوب شرق ایران جهت تبیین پدیده یادشده روشن شود.
بر اساس بررسی انجام‌شده 66 محوطه و اثر در این پژوهش شناسایی و ثبت گردید که با توجه به مجموعه­های سطحی به­دست­آمده به دوران پارینه‌سنگی (2 مورد)، هزاره پنجم پ.م (2 مورد)، هزاره چهارم پ.م (10 مورد)، هزاره سوم پ.م (27 مورد)، دوران تاریخی (29 مورد)، دوران اسلامی (3 مورد) و سده اخیر (2 مورد) تعلق دارند. در مقاله حاضر، با توجه به ریخت‌شناسی و کارکرد، کلیه محوطه‌های شناسایی‌شده به 8 گونه محوطه‌های ترکیبی وسیع، گورستان‌های سنگ­چین دوران تاریخی، تپه‌های باستانی، محوطه‌های فلزگری، بناهای مذهبی، قلعه‌ها، سنگ‌نگاره‌ها و محوطه‌های باستانی با دامنه مواد فرهنگی بسیار محدود تقسیم می‌شوند. محوطه‌های یادشده با توجه به نوع جغرافیای محل در دو ناحیه متفاوت دشت و ارتفاعات (مناطق کوهپایه‌ای و کوهستانی) قرار دارند. ریخت‌شناسی و روند شکل‌گیری محوطه‌ها کاملاً متأثر از شاخصه­های جغرافیایی یادشده است.
نتایج بررسی حاضر نشانگر پتانسیل­های قوی ناحیه موردبررسی جهت مطالعات فرامنطقه­ای در دوران­های پیش­از­تاریخ و تاریخی است. چنانچه تحلیل اولیه نتایج بررسی حاضر با ملاحظه بررسی­های انجام­شده در نواحی همجوار در حوزه هلیل­رود، بلوچستان و سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس  نقش واسطه­ای ناحیه جنوبی جازموریان را به مثابه پل ارتباطی بین مناطق یادشده در طول دوران فوق آشکار می­سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Research on Prehistoric and Historic Settlement of Qalehganj (Chāhdādkhodā area)‎

نویسندگان [English]

  • Salman Anjomrouz 1
  • Mohammad Mortezayi 2

1 PHD Student of Archaeology, Tarbiat Modares University

2 Associate Professor, Research Institue of Cultural Heritage & Tourism

چکیده [English]

Chāhdādkhodā is located at the southernmost of Kerman province; on the border with ‎provinces ‎of Sistan & Baluchistan and Hormozgan.‎ In the administrative divisions of Iran, This area is one of dual districts of Qalehganj towns. ‎In 2016, the first archaeological survey season of Qalehganj was carried out for completing ‎the ‎archaeological map of Iran and identifying the cultural sequence in this area.‎  In present paper, it's tried to determine the regional and trans- regional interactions of study ‎area ‎with its adjacent regions by analyzing and integrating the results of survey.‎  Based on the carried survey, 66 sites and traces were identified that chronologically ‎belonging to ‎periods of Paleolithic (2 cases), fifth millennium bc (2 cases), fourth millennium ‎bc (10 cases), ‎third millennium bc (27 cases), Historic periods(29 sites) and Islamic era (3 cases) ‎and Recent ‎century(2 cases.).‎ Morphologically and functionally, the Ancient sites can be divided to 8 types: 1-Wide multi-‎‎ ‎functional sites 2- Historical Crain burials 3- Ancient tepes 4- Metallurgy sites 5- religion ‎buildings ‎‎6- fortresses 7- Rock engravings 8- Ancient sites with small cultural domination.‎  Based on geographical location, all of above sites situated on two areas as highland zone ‎and ‎plain.‎
  Finally, by analyzing of preliminary results of present study area and its adjacent area at ‎northern ‎highlands of Persian gulf, Baluchistan (Bampur) ,Halilroud basin (Jiroft) and Soghan valley) we can consider the study area as a intermediation for connection of mentioned areas in prehistoric and historical periods.‎
Qal’eh Ganj is located on the mostsouthern place of Kerman province. Chāh-e Khodādād is one of two districts of the present Qal’eh Ganj County, on the border of Sistan & Balouchestan and Hormozgan (Figure 1).
In 2016, the first season of archaeological survey and reconnaissance of town of Qal’eh Ganj has been carried out as a part of the Iranian National Archaeological Map Project in which the authors tried to clarify the cultural status of the region in different periods in Chāh-e Khodādād District (Mortezayi & Anjomrouz, 2017).
In addition to the purposes as mentioned above, the present research attempts to analyze and compound the results of this research and to discern regional and trans-regional connections and interactions with the neighboring areas.
This region has a strategic situation because it lies at the trijunction of three significant culturalgeographical zones in the southeast of Iran (Mokrān shores, the Persian Gulf shores and Halīlrūd Rūd (Halīl River) basin (Figure 1).
This survey resulted in the discovery of 66 archaeological localities dating from Palaeolithic to Islamic periods. The sites as mentioned earlier which are morphologically influenced by the geographical factors of their places can be categorized into two different types: plain areas and highlands (foothill and mountainous areas).
The first season of archaeological survey and reconnaissance of town of Qal’eh Ganj has been carried out as a part of the Iranian National Archaeological Map Project in which the authors tried to clarify the cultural status of the region in different periods in Chāh-e Khodādād District (Mortezayi & Anjomrouz, 2017). The present research attempts to analyse and compound the results of this project and discern regional and trans-regional connections and interactions of this area with the neighbouring areas.
 Throughout historic and prehistoric period, how is assess the cultural connection of survey area with surrounded regions?
Based on geographical location of study area and archaeological document from surrounded area, we can assume survey area as an intermediation for cultural connection between Halilroud basins, Baluchistan and northen beach of Persian Gulf.
Based on the survey, 66 sites and properties have been identified and registered which belong to the Paleolithic (Figure 7 & 8; Table 1), 5th millennium BC (Figure 9; Table 1), 4th millennium BC (Figure 10 & 11; Table 1), 3rd millennium BC (Figure 12 & 13; Table 1), Historical period (Figure 15 & 16; Table 1), the Islamic period (Table 1) and the recent century (Table 1).
Considering the morphology and forms of the settlements, all of the recollected sites have been divided into eight types of sites including large compound sites, historical cemeteries, ancient tepes (mounds), archaeometallurgical sites, religious buildings, fortresses, petroglyphs and ancient sites with a few numbers of cultural materials.
The sites as mentioned earlier which are morphologically influenced by the geographical factors of their places can be categorized into two different types: plain areas and foothill and mountainous areas.
This survey which begins with an investigation on some cases dating back to the middle Paleolithic is in line with other similar researches, but it is the starting point of a series of studies in the area in question as well as in the southeast of Iran. The preliminary findings prove, at least, the noticeable potentials of the area under study for further Paleolithic researches.
New finds of Paleolithic period from survey area provide a base to develop Paleolithic research in southeastern Iran especially for asses this area in dispersal of human at southern corridor of Iran (Vahdati nasab et al, 2012).
Typology and dating of prehistoric sites (Table 2-4) along with their quantity an  dispersion of cultural materials indicates  potentiality  of survey area for appearance and development of third millennium bc occupations and probably  cities of this period on the margin of episodic rivers. Vicinity and interference of third millennium sites with chalcolithic occupations suggest fifth and forth millennium cultures for searching origins of Bronze Age occupations formation in same regain.
The analysis of the preliminary findings as well as other few investigations in the neighboring regions in the northern heights of the Persian Gulf (Podat, 2010) including the vast sites of the Bronze Age in the seasonal riversides of the sites under study, these findings can function as a bridge between basin of Jazmurian and the northern shores of the Persian Gulf.
Presence of special pottery of historical period, namord and londo in study area (Figures 15 & 16; Table 5), implies on intermediating role of southern Jazmurian between areas from Baluchistan to southern shores of Persian Gulf in Arabian Peninsula.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • " "
  • "
آبیان، داوود، (1383)، گزارش فصل دوم بررسی و شناسایی باستان‌شناسی حوضه هلیل‌رود (جیرفت و عنبرآباد)، مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان (منتشرنشده).
آقانباتی، سیدعلی، (1383)، زمین‌شناسی ایران، تهران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور
اسکندری، نصیر، (1395)، «چهاردهمین فصل پژوهش‌های باستان‌شناختی دشت لوت: نتایج کاوش دو تپه پیش‌ازتاریخی دهنو و دهنو شرقی دشت شهداد». مجموعه مقالات جشن‌نامه استاد میرعابدین کابلی. به کوشش مرتضی حصاری. تهران. پژوهشگاه میراث فرهنگی، 95-75
اسکندری، نصیر، ملاصالحی، حکمت ا...، فاضلی نشلی، حسن، (1395)، «استقرارهای پیش‌ازتاریخ دشت لوت، جنوب شرق ایران». مجله مطالعات باستان‌شناسی. دوره 8. شماره 2. 1- 15
پودات، سمیه، (1389)، «بررسی یافته‌های سطحی محوطه‌های هزاره 3 ق.م. دهستان سردشت شهرستان بشاگرد». پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (MA)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. گروه باستان‌شناسی و تاریخ. منتشرنشده
پودات، سمیه، (1391)، «گزارش تعیین حریم تپه سردشت شهرستان بشکرد». چکیده مقاله‌های یازدهمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی. پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری. 105 -104.
پودات، سمیه، (1395)، «نخستین فصل بررسی‌های باستان‌شناختی دهستان سردشت شهرستان بَشکرد (بشاگرد)»، گزارش‌های پانزدهمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران. به کوشش حمیده چوبک. پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور. 77 -70
توفیقیان، حسین، (1382)، گزارش فصل اول بررسی و شناسایی سرشاخه‌های هلیل‌رود. مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، منتشرنشده.
توفیقیان، حسین، (1383) الف. گزارش فصل دوم بررسی و شناسایی سرشاخه‌های هلیل‌رود. مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، منتشرنشده.
توفیقیان، حسین، (1382) ب. گزارش فصل سوم بررسی و شناسایی سرشاخه‌های هلیل‌رود. مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، منتشرنشده.
چوبک، حمیده، (1383)، تسلسلفرهنگیجازموریانشهرقدیمجیرفت دردورهاسلامی، رساله دکتری باستان‌شناسی. دانشگاه تربیت مدرس. منتشرنشده
چوبک، حمیده، کیانی، محمد یوسف، (1383)، «حوزه جغرافیایی – فرهنگی جازموریان در بررسی‌های باستان‌شناسی». فصلنامه مدرس علوم انسانی. دوره 8. شماره 4. 76 -31.
حیدری گوران، سامان، (1391)، «دالان ایران، ورود انسان نخستین به سرزمین ایران از دیدگاه بوم­شناسی»، نامورنامه: مقاله هایی در پاسداشت یاد مسعود آذرنوش، انتشارات ایران­نگار، چاپ نخست، 39- 58
خسروزاده، علیرضا، (1386). «مروری بر گورهای سنگ‌چین جنوب شرق ایران. نامه پژوهشگاه، پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری». شماره‌های 20 و 21. 104-89.
خسروزاده، علیرضا، (1391)، «حضور پارتیان در مناطق جنوبی خلیج فارس( شرق و جنوب شرق شبه جزیره عربستان) بر اساس مدارک باستان شناختی بدست آمده از محوطه­های پارتی سواحل جنوبی خلیج فارس»، مجله مطالعات باستان­شناسی، شماره 2، دوره 4. 63- 81
خسروزاده، علیرضا، (1392)، «محوطه‌ها و استقرارهای اشکانی جزیره قشم»، مجله پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، شماره‌ 5، گروه باستان‌شناسی دانشکده هنر و معماری بوعلی سینا همدان. 100 -79
خسروزاده، علیرضا، سرلک، سیامک، (1397)، «سفال منقوش نامرد: سفال مربوط به اواخر دوره پارت و دوره ساسانی جنوب شرق ایران و سواحل خلیج فارس»، مجله مطالعات باستان شناسی پارسه، شماره 3، سال دوم، ص 67- 82
دانشی، علی، (1388)، گزارش بررسی و شناسایی شهرستان جیرفت، حوضه ساردوئیه (فصل دوم)، مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، منتشرنشده.
دانشی، علی، (1391)، گزارش بررسی و شناسایی شهرستان رودبار جنوب (فصل دوم). مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، منتشرنشده.
دهنزلین، ژان، (1353)، «صنایع سنگی ناحیه رود فهرج (لوت جنوبی)»، معتمد، احمد (مترجم). مجله تحقیقات جغرافیایی. شماره 11. 44 -40
دانا، محسن، نصرآبادی، علیرضا، شریفیان، هادی، (1395)، «قلعه نهبندان: شواهدی از دوره اشکانی در شرق ایران»، مجله مطالعات باستان‌شناسی. دوره 8. شماره 1. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران. 56 -37.
دهقان، ولی‌الله، (1382)، گزارش فصل اول بررسی و شناسایی شهرستان کهنوج، بخش رودبار. مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، منتشرنشده.
رفیع فر، جلال‌الدین، (1374)، «کوهبنان در پیش‌ازتاریخ»، مجموعه مقالات دومین سمینار و دهه کرمان شناسی، به کوشش محمدعلی گلاب زاده، تهران. مرکز کرمان شناسی. 342-353
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، (1384)، فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های استان کرمان- شهرستان کهنوج، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
سلیمانی، نادر، فلزنر، پیتر، (1393)، «فصل نخست بررسی باستان‌شناسی جنوب کرمان (شهرستان جیرفت)»، گزارش‌های چهاردهمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران، انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، به کوشش حمیده چوبک، 390- 396
سلیمانی، نادر، فلزنر، پیتر، (1397)، «بررسی های مشترک باستان شناختی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه توبینگن آلمان در جنوب کرمان(شهرستان جیرفت، فاریاب و کهنوج)- فصل چهارم، گزارش‌های شانزدهمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران، انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، به کوشش: روح ا... شیرازی، 356- 361
سید­سجادی، سید منصور، (1370)، «معرفی دو گونه سفال جدید از منطقه کرمان»، مجله باستان‌شناسی و تاریخ، تهران. مرکز نشر دانشگاهی. سال پنجم. شماره دوم. 51 -38
شهسواری، میثم، دوماری، محمد (1390)، «گزارش مقدماتی بررسی باستان‌شناختی سرشاخه‌های هلیل‌رود: منطقه قدرودخانه (رابر)»، مجله پژوهش‌های باستان‌شناسی مدرس، انجمن علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس. سال سوم و چهارم، شماره ششم و هفتم، 93 -72.
شهسواری، میثم، خالدی، سهراب، (1393)، «بررسی باستان‌شناسی سرشاخه‌های هلیل‌رود، منطقه قدرودخانه، محوطه‌های متعلق به دوره مس و سنگ، استقرارها و معماری گورها»، مجله پژوهش‌های باستان‌شناسی مدرس، انجمن علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس. سال پنجم، شماره نهم، 16-1.
لمبرگ کارلووسکی، سی.سی. بیل وایت، توماس، (1388)، آغاز و شکوفایی فرهنگ و تمدن در جنوب شرقی ایران. شاملو، غلامعلی (مترجم)، تهران. سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری. اداره کل روابط عمومی، امور فرهنگی و اجتماعی- اداره برنامه‌ریزی و نشر، به کوشش محمدرضا میری
مهرآفرین، رضا، علیزاده، فاطمه، شیرازی، روح الله، (1391)، «سفال مکران در دوره اشکانی و همگونی‌های آن با مناطق هم‌جوار»، مجله نامه باستان‌شناسی، شماره 3. 7- 24
مهرآفرین، رضا، موسوی حاجی، سید رسول، (1384)، «تپه گوری کهنه(یک محوطه اشکانی در سیستان»، مجله تاریخ و علوم اجتماعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 2، 163- 189
علیدادی سلیمانی. نادر، (1385)، گزارش بررسی و شناسایی باستان‌شناسی شهرستان جیرفت-حوضه اسفندقه، مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، منتشرنشده.
علیدادی سلیمانی. نادر، (1383)، گزارش بررسی و شناسایی باستان‌شناسی شهرستان جیرفت-حوضه ساردوئیه (فصل نخست). مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، منتشرنشده.
مرتضایی، محمد، انجم روز، سلمان، (1396)، گزارش نهایی بررسی و شناسایی باستان‌شناسی شهرستان قلعه‌گنج (بخش چاه‌دادخدا)، آرشیو پژوهشکده باستان‌شناسی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور
فرجامی، محمد، (1392)، «گسترش سفال لوندو در محدوده خراسان جنوبی»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی باستان‌شناسی ایران، دانشگاه بیرجند. به کوشش حسن هاشمی زرج‌آباد، کتاب الکترونیک
هرینک، ارنی، (1376)، سفال ایران در دوره اشکانی، چوبک، حمیده (مترجم). تهران. انتشارات سازمان میراث فرهنگی
Abyan, D. 2004, second season of archaeological survey of Halilroud Basin, Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization of Kerman Iran, [in Persian]
Aghanabati, A. 2004, Geology of Iran, Tehran: Geological survey & Mineral explorations of Iran, [in Persian].
Bar-Yosef, O. & A. Belfer-Cohen. 2001, From Africa to Eurasia- early dispersal. Quaternary International 75: 19- 28
Beyin, A. 2011, Upper Pleistocene Human Dispersals out of Africa: A Review of the Current State of the Debate, International Journal of Evolutionary Biology. Volume 2011, Article ID 615094, 17 pages, doi:10.4061/2011/615094.
Caldwell, J.R. 1967, Investigation at Tall-i Iblis, Illinois state Museum, Preliminary reports, No.9, Springfield.
Chubak, H. 2004, cultural sequence of Jazmurian, old city of Jiroft in Islamic period, PHD's thesis, Tarbiat modares university, [in Persian]     
Chubak, H, Kiani, M.H. 2004, Jazmurian geo-cultural basin in archaeological surveys, Quarterly of Human science Modares, NO.4.pp.31-76
Dana, M,  Nasr abadi, A, Sharifian, H. 2017, Qal e Nehbandan: New evidence of partian period in eastern iran, Archaeological studies, NO: 1, Tehran university publication, pp. 37- 56 [in Persian].
Daneshi, A. 2009, second season of archaeological survey of sardoyeh, Cultural heritage organization documentation of Kerman province, [in Persian].
Daneshi, A. 2012, second season of archaeological survey of rudbar south, Cultural heritage organization documentation of Kerman province, [in Persian].
De Cardi, B. 1970, Excavation at Bampur: A third millennium settlement in Persian Baluchestan 1966, Anthropological Paper of American Museum of Natural History, Vol. 51, No. 3, New York.
De Cardi, B. 1983, Archaeological Survey in Baluchistan, 1984 and 1975. Londen; Institue of Archaeology, Occasional Publication 8.
Dehghan, V. 2003, first season of archaeological survey of Kahnudj, Roudbar district, Cultural heritage organization documentation of kerman province, [in Persian].
Farjami, M. 2014, dispersal of londo pottery in southern khorasan, in: the first national symposium of archaeology of Iran. Birjand University, Edited by Hassan hashemi zarjabad, electronic book, [in Persian].
Haerinck, E. 1998, Pottery of Iran in Partian period, translated by Hamideh Choback, Tehran: cultural heritag organization [in Persian].
Heidari Guran, S. 2013, The Corridor of Iran; Early Modern Human Dispersal into the Iranian Plateau: A Geographical Perspectve, Namvarnameh: in memorial Masod Azanoush, Irannegar publication, first edition, pp.39-58 [in Persian].
Hume, G, V. 1976, The Ladizian: An Industry of the Asian Chopper-Chopping Tool Complex in Iranian Baluchistan, Dorance &Company, Philadelphia.
Khosrozadeh, A. 2008, a review on crain burials of south eastern iran, nameh pazhoheshgah,: research institute of cultural heritage and Tourism, p.p. 89-104 [in Persian].
Khosrozadeh, A. 2013, partian presence in the southern regions of the Persian Gulf, Archaeological studies, no: 2, pp. 63- 81 [in Persian].
Khosrozadeh, A. 2014, the partian settlement and sites in the Qeshm island, in Archaeological research of iran, archaeology department of art and architecture fculty, bu alisina hamedan, pp. 79-100 [in Persian].
Khosrozadeh, A, Sarlak, S. 2019, painted namord pottery: a pottery dated back to late partian an sasanid periods in southeastern Iran and Persian gulf beachs. Parseh archaeological studies, No: 3, PP.67- 82 [in Persian].
Lamberg-Karlovsky, C.C. 1970, Excavations at Tepe Yahya, Iran, 1967-1969. American School of Prehistoric Research, Bulletin 27. Peabody Museum. Harvard University
Lamberg-Karlovsky, C.C. Potts D.T. 2001, Excavations at Tepe Yahya, Iran, 1967-1975.The Tirth Millennium bc. Peabody Museum of Archaeology And Ethnology. Harvard University. Cambridge. Massachusetts
Lamberg-Karlovsky, C.C., and T.W Beale, C.C. 2009, Beginning and flourishing of culture and civilization in southeastern Iran, the early period, translated by Gholamali Shamloo, Tehran: cultural heritage, handicraft and tourism organization of Iran, [in Persian]
Maresca, G. 2018, Between Early and Late Iron Age In South-Eastern Iran: Notes on The Possibility to Evaluate The Achaemenid Impact on The Area, Vicino Oriente XXII, pp. 197-211
Mehrafarin, R, Alizadeh, F, Shirazi, R. 2013, Mokran pottery in partian period and its similiarities with adjasent area, name bastanshenasi. Boali sina university, No: 3,  pp.7-24[in Persian].
Mehrafarin, R, Mosavi haji, R. 2006, guri koheh tepe ( a partian sit at sistan),  history and social science magazine,  sistan & Baluchistan university, No: 2, pp. 163- 189[in Persian].
Mortezayi, M, Anjomrouz, S. 2017, the report of first archaeological survey of Qaleh ganj (Chahdadkhoda district), archaeological research institute of cultural heritage and Tourism, [in Persian].
National Geography Organization of Iran. 2006, Geographical dictionary of kerman villages – kahnoudj, Tehran:  National Geography Organization of Iran [in Persian]
Podat, S. 2010, investigation on surface data from third millennium bc sites of sardasht,Bashagard towns , master's thesis, Islamic Azad University, central Tehran branch, [in Persian]
Podat, S. 2016, first season of archaeological survey of sardasht, Bashagard towns, reports of  15th  annual symposium of Iran archaeology, editor: Hamideh Chubak, Tehran: research institute of cultural heritage and Tourism, p.p. 70-77 [in Persian].
Rafeifar, J. 1996, Kohbanan in Prehistoric Period, in: second sampusium of kermanshenasi, edited by Mohammad ali golabzadeh, Tehran, Kermanshenasi center, pp, 342- 353 [in Persian]
Riyahiyan, R. 2008, archaeological survey in Kahnudj and Faryab, Cultural heritage organization documentation of Kerman province, [in Persian].
Seyed sajjadi, M. 1992, introduction two types of pottery from Kerman, archaeology and history, Tehran: markaze nashre daneshgahi, No: 2, pp.38-51
Shahsavari, M, Mehrafarin, R. 2015, Tomb-e Kharg: A significant Seleucid/Partian site in Roudbar Plain within Halil Rud Basin, Southeastern Iran. Intl. J. Humanities. Vol. 22 (2). 85- 115
Shahsavari, M, Domari, M. 2011, Preliminary report of archaeological survey in Halilroud tributaries, Ghad-e rodkhaneh in rabor city, archaeological research of modares, NO.6 & 7, pp. 72-93, [in Persian]
Shahsavari, M,, Khaledi, S. 2014, survey in Halilroud tributaries, Ghad-e rodkhaneh in rabor city : chalcaeolithic sites, archaeological research of modares, NO.9, pp. 1-16, [in Persian]
Soleymani, N. 2004, first season of archaeological survey in Sardoyeh, Cultural heritage organization documentation of Kerman province, [in Persian].
Soleymani, N. 2006, Report of archaeological survey of Esfandagheh, Cultural heritage organization documentation of Kerman province, [in Persian].              
Soleymani, N, Feltzner, P. 2014, first season of archaeological survey in southern Kerman, Reports of 14th  annual symposium of  Iran archaeology, editor: Hamideh Chubak, Tehran: research institute of cultural heritage and Tourism, p.p. 390-396 [in Persian].
Soleymani, N, Feltzner, P. 2018, Archaeological scurvies in southern Kerman, Reports of 16th  annual symposium of  Iran archaeology editor: Rohollah Shirazi, Tehran: research institute of cultural heritage and Tourism, p.p. 390-396 [in Persian].
Tofighiyan, H. 2003, Report of first season of archaeological survey at Halilroud Tributaries, Cultural heritage organization documentation of Kerman province, [in Persian].
Tofighiyan, H. 2004 a, Report of second season of archaeological survey at Halilroud Tributaries, Cultural heritage organization documentation of Kerman province, [in Persian].    
 Tofighiyan, H. 2004 b, Report of third season of archaeological survey at Halilroud Tributaries, Cultural heritage organization documentation of Kerman province, [in Persian].
Vahdati Nasab, H, Clark, G.A, Torkamandi, S. 2012, Late Pleistocene dispersal corridors across the Iranian Plateau: A case study from Mirak, a Middle Paleolithic site on the northern edge of the Iranian Central desert (Dasht-e Kavir), Quaternary International 300 (2013) 267- 281
Vidale, M. Desset, F. 2013, Mahtoutabad‌ I (konar sandal south, jiroft): preliminary evidence of occupation of Halil roud site in the early forth millennium BC, In ancient Iran and its neighbors. Edited by Cameron A Petrie. Oxbow books. Oxford, UK. 233- 251
Wheeler, RE.M. 1962, Charsadda - a Metropolis ofthe North West Frontier, Oxford