نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه صنایع دستی و هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه سوره

چکیده

انقلاب صنعتیِ غرب، سبب شد صنایع دستی ایران به‌تدریج از میدان رقابت خارج شود. این تغییر وضعیت یکسان نبود. فلزکاری با ویژگیهای متنوع، در رویارویی با پدیدة انقلاب صنعتی به‌صورت یکسان تحت تأثیر قرار نگرفت. پرسش پژوهش حاضر این است که تحولات صنعتی اروپا سبب ایجاد تغییرات در کدامیک از ویژگی‌های تزیینی، فرمی، تکنیکی و ساختاری فلزکاری سنتی ایران شده است؟ شناخت شاخصه‌های اصیلِ فلزکاری ایران و تمیز آن از هنرصنعت غرب، ضرورت تحقیق را دوچندان می‌کند. هدف تحقیق شناخت مؤلفه‌های تأثیرگذار و احیای شاخصه‌های کم‌توان شدة فلزکاری سنتی و رقابت مجدد در این حوزه است. روش گردآوری داده‌ها تصاویر موجود در کتابها و اسناد و بررسی آثار موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی بود. روش تحقیق نیز مطالعه و وصف مدارک قبل و بعد از دورة ایجاد تحول (دورة ناصرالدین‌شاه به بعد) از نقطه نظر جنس، تزیین، مهارتهای هنری، نقش و نگارها و غیره بود. مطالعات نتیجه منجر به این شد که فلزکاریِ ایران قبل از تحولات صنعتی غرب، با تغییراتی در دورة بعد از انقلاب صنعتی نیز ادامه داشته است.  این تغییرات بیشتر بر روی کاربرد، جنس و تنوع تولیدِ محصولات فلزی گذشته ایجاد شده،  به این ترتیب که تزیین، نقش و کارکرد آنها، و نهایتاً بازار کار و اقتصاد صنایع دستی را دچار ضعف کرده است. ضمن اینکه در مواردی به تنوع ساخت و پرداخت صنایع دستی فلزی، بیش از پیش کمک کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Observation to Iran’s Metalwork from 16th century to 20th century

نویسنده [English]

  • Abdolkarim Attarzadeh

Assistant Professor, Department of Handicrafts and Islamic Art, Art Faculty, Soore University.

چکیده [English]

At the same time as the industrial revolution and the production of factory products in the West, handicrafts gradually got out from the competition and went to the sideline. Due to the exclusive features of each of the handicraft’s fields this conversion of situation was not the same. Metalwork with its specific features has also gone through the ups and downs. In the present research these questions are considered: Has the European industrial developments been the cause of changes in the craft industry in Iran? And if the first question proved, on which features of the decorative, formal, technical and structural features of traditional Iranian metalwork have influenced? The aim of this study is understanding Influential components on Iranian handicrafts especially in metalwork and utilizing the results of the research to revive the low-powered characteristics of traditional metalworking and to compete again in this area. The research methodology is also based on collecting and reviewing the data and samples in the important periods before and after this important historical and documentary event and analyzing them with written texts and resources simultaneously. Data studies have led to the conclusion that Iran's metalworking prior to the industrial changes of the West has continued with changes since the Industrial Revolution. These changes have more to do with the application, material, color and etc.
Simultaneously with the Industrial Revolution and the production of factory products in the West, as well as the creation of Western styles, methods and schools of art and the vast changes that took place in the definition and interpretation of art compared to the past, traditional arts and handicrafts gradually out of competition. And went to the margins. Many of these products, which were once the main and most important tools and equipment used by the people and the court, became cultural and traditional goods during the 16 to 20 and 21centuries AD and became more of a gift for gifts, treasures and cultural artifacts. They became the focus for Iranians and foreign travelers. Iranian metalworking as one of the most important industries with characteristics such as material, application, tools and methods of construction, various decorations, patterns, inscriptions, themes and concepts of patterns, forms, etc. were not equally affected in the face of the industrial revolution. Some features of metalworking underwent fundamental changes and some features did not change much. Some became very weak, some rode in the eric of these developments, and some continued to live with changes. were not equally affected in the face of the industrial revolution. Some features of metalworking underwent fundamental changes and some features did not change much. In general, from the late Safavid period to the middle of the Qajar period and the beginning of the reign of Nasser al-Din Shah (1848-1895 ) AD, the import of industrial and artistic products of the West to Iran was less and from the reign of Nasser al-Din Shah, the relationship between Iran and the West became wider and wider. And led to travel and reciprocal travel.  
 
The concern of the present article was that the industrial developments and the corresponding introduction of various products of factories and also the change of deep attitude towards art in comparison with the past in Europe have caused changes in which of the decorative, formal, technical and structural features of traditional Iranian metalwork. ? What is the situation of these possible changes in Iran's metalworking position compared to the past?
A general view of a variety of past metal products reinforced the assumption that all disciplines and products related to metalworking, including construction, shape, decoration, motifs, subject matter and concepts of motifs and applications gradually and after the Industrial Revolution Has been influenced by the industrial and artistic developments of the West, This effect has not caused complete oblivion or transformation of the works and the products produced, with traditional concepts and functions and the type of construction and to some extent the decoration in the Western way has continued its life.
Knowing the original characteristics of Iranian metalwork and its distinction from the characteristics of Western art doubles the need for research. Accordingly, the aim of this study is to identify the hypertextual effects of the West on Iranian metalworking to revive the indigenous and traditional characteristics of this broad and long-standing field and re-compete in this field.                                         
The research method was to study and describe the documents before and after the period of transformation (before and after the period of Naser al-Din Shah) in Iranian metalwork in terms of material, decoration, artistic skills, engravings, etc. that can be based on the information obtained. Recognized the originality or effectiveness of the work. Metal works that could be studied in written sources, museums and private collections inside and outside Iran were very numerous and highly scattered this situation made them difficult to access and beyond the size of an article. For this reason, by using the non-probabilistic and random selection method, from the multitude of metal utensils, objects and tools, 300 works belonging to the pre-transformation period and 300 works belonging to the post-transformation period were selected. Since the features associated with metalworking were varied, including construction, polishing, decoration, engraving, inscriptions, and the like,To describe and analyze each of them, the following options were considered: role, form, application, line, gender, technique, subject matter and product type. Each of these options, due to its breadth and variety, was divided into sub-options and sub-options.. For example, the "decorations" variable included more detailed options such as embossing, plating, wire work, carving, machining.
Studying 600 metal works with structures, forms, ornaments, patterns and other features produced results almost in line with the hypotheses. Circular-shaped works, from the middle of the Qajar period onwards, have become much more diverse due to the use of new tools, and despite the continuation of past methods, industrial casting has affected the production of more metal products in the second Qajar period.The diverse uses of former metalwork, especially government objects and jewelry, have continued into the new era, but their general use has declined ( Figure 1, 9-12).The writing on the metal works in the first period, with the greater use of the third line in the second period, shows the construction of the necessary equipment for mourning, taziyeh ceremonies and other religious performances (Figure 4, 18- 21). Which includes all kinds of signs, boilers, signs, gauges and the like. Reduction of metals such as bronze in the new period compared to the previous period, and the use of new metals such as Warsaw, the use of iron and gold in the second period compared to the previous one, explains the excessive interest of the later Qajar kings and after them in collecting jewelry and using iron in new constructions (Figure 5). The prominent presence of decorations on coatings, machine lathes, tapestries and enamels, while showing more variety of colors in the second Qajar period onwards, is a reason for using new techniques and sometimes foreign orders for metal works (Figure 6, 13- 15). Also, in relation to the subjects used, it can be said that the change in the use of works from the military and folklore of the pre-transformation period to decorative applications determines the gradual functional shift of metalworking in the two periods before and after the Industrial Revolution (Figure 7, 16- 17). In response to the second question: "What is the situation of these possible changes in Iran's metalworking position compared to the past?" It can be answered that Iran's metalworking continued before the industrial developments in the West, with changes in the period after the Industrial Revolution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Influences of industrial revolution
  • Safavid
  • Qajar
  • s metal work
  • Iran Metalwork
آلن، جیمز،(1381)، هنر فولاد سازی در ایران، ترجمه پرویز تناولی، تهران، یساولی. 
آلن، جی. دبلیو،(1385)، "روکش‌های نقره‌ای درها در عهد صفویه"، ترجمة فرشته سپاهانی، وقف میراث جاویدان، پیاپی 53، 101- 126
اتینگهاوزن، ریچارد، یارشاطر، احسان، (1379)، اوج‌های درخشان هنر ایران، ترجمة هرمز عبدالهی و رویین پاکباز، تهران، آگه.
احمدیان، محمد، رشه، صمد، (1394)، "بررسی تطبیقی نقوش گیاهی و حیوانی مشترک هخامنشی و صفوی"، اولین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، یزد، مؤسسة معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی.
اشتن، ت. س،(1375)، انقلاب صنعتی، ترجمه احمد تدین، تهران، علمی و فرهنگی.
افتخاری، سیدمحمود، (1388)، "مدرسه صنایع قدیمه و نقش آن در احیای هنرهای از یاد رفته"، درمجموعه مقالات اولین گردهمایی گنجینه‌های از یاد رفته هنر ایران، جلد دوم، هنرهای صناعی، تهران، فرهنگستان هنر، 59- 64
افروغ، محمد، (پاییز1390)، "مضامین و عناصر شیعی در هنر عصر صفوی با نگاهی به هنر قالی بافی، نگارگری و فلزکاری" ، مطالعات ایرانی، سال دهم، شمارة 20، 25- 52  
باربارو، جوزافا،(1349)، سفرنامه ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران، خوارزمی.
بنجامین، س. ج. و،(1363)،  ایران وایرانیان"عصرناصرالدینشاه"، ترجمه محمد حسین کرد بچه، تهران، جاویدان.
بیگناه، بهارک،( 1385)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان "تأثیر و تأثر موقعیت‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بر صنایع دستی دوره‌های قاجار و صفویه"، تهران، دانشگاه الزهراء.
پاکباز، رویین،( 1385)، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، چاپ پنجم، تهران، زرین و سیمین.
پلی، لویس،( 1380)، "سفرنامه جنوب ایران"، در جنوب ایران به روایت سفرنامه نویسان، ترجمه حسن زنگنه، شیراز، نوید.
پولاک، یاکوب ادوارد،(1361)، سفرنامه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی.
تاورنیه، ژان باتیست،( 1361)، سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابوتراب نوری، تهران، کتابخانه سینایی.
حسن‌زاده، مصطفی،( 1392)، پایان‌نامه با عنوان "معرفی و بررسی وسایل شستشو و غبار روبی حرم مطهر رضوی"، کارشناسی ارشد، استاد راهنما: عبدالکریم عطارزاده، تهران، دانشگاه سوره، دانشکده هنر.
حسینی شیرازی خاوری، عبدالنبی، فضل‌الدین، ( 1379)، تذکره خاوری یا خاتمه روزنامچه همایون، به تصحیح میرهاشم محدث، زنجان، زنگان.
دبیر، ناصر، (1388)، " بازشناسی فلزکاری مراغه و معرفی قلمزنی عهد قاجار به استناد ظروف تاریخی منطقه "، در مجموعه مقالات اولین گردهمایی گنجینه‌های ازیادرفته هنر ایران ، جلد دوم، هنرهای صناعی، تهران، فرهنگستان هنر، 269- 294.
دلاواله، پیترو،( 1348)، سفرنامه پیترو دلاواله، ترجمه شعاع‌الدین شفا، تهران، علمی و فرهنگی.
روششوار، کنت ژولین دو،( 1378)، خاطرات سفر ایران، ترجمه مهران توکلی، تهران، نی.
ریاضی هروی، محمد یوسف، ( 1372)، عین الوقایع، به اهتمام محمد آصف فکرت، تهران، آموزش انقلاب اسلامی.
سرمدی، غلامعلی،( 1370)، رساله دکتری با عنوان:  اعزام محصل به خارج در دوره قاجار، استاد راهنما سید محمد میرکمالی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
سرنا، کارلا،( 1363)، مردم ودیدنیهای ایران، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران، نشر نو.
شاردن، ژان،( 1362)، سیاحت‌نامه شاردن، ترجمه محمد عباسی، جلد چهارم، تهران، امیرکبیر.
صحرانورد، محمد،( 1388)، "ورشوسازی ایران، بروجرد و دزفول"، در مجموعه مقالات اولین گردهمایی گنجینه‌های ازیادرفته ایران، جلد دوم، هنرهای صناعی، تهران، فرهنگستان هنر، 147- 172.
غفاری قزوینی، قاضی احمدابن محمد،( 1343)، جهان آرا، تهران، کتابفروشی حافظ.
فراست، مریم، شهریور( 1387)، "نماد و نمود نام علی (ع) در هنر فلزکاری صفویه و قاجار"، کتاب ماه هنر، شماره 120، 76- 85.
فلدمن، ادموندبرک،( 1378)، تنوع تجارب تجسمی، ترجمه پرویز مرزبان، تهران، سروش.
فوروکاوا، نوبویوشی،( 1380)، سفرنامه، ترجمه هاشم رجب‌زاده و کینجی ئه‌اورا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فیودورکورف، بارون،( 1372)، سفرنامه بارون  فیودور کورف در 1834-1835، ترجمه اسکندر ذبیحیان، تهران، فکر روز.
قاسمی اندرود، مریم ،( 1385)، "بررسی مسگری در استان گیلان" در مجموعه مقالات اولین گردهمایی گنجینه‌های ازیادرفته ایران، جلد دوم، هنرهای صناعی، تهران، فرهنگستان هنر، 249- 168.
قالیچی، شهین،( 1345)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان "ماشینیزم و مسئله صنایع دستی در کشورهای جهان سوم"، تهران، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تهران.
قائم‌مقام، ابوالقاسم‌بن‌عیسی،( 1356)، منشآت فروغ، به تصحیح محمد عباسی، تهران، شرق.
قزوینی، محمدشفیع،( 1370)، قانون قزوینی، به کوشش ایرج افشار، تهران، طلایه.
کارگری، سارا،( 1396)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان "بررسی تطبیقی اشیاء مرصع‌کاری‌شدة موجود در موزة جواهرات بانک مرکزی"، کارشناسی ارشد، استاد راهنما: عبدالکریم عطارزاده، تهران، دانشگاه سوره، دانشکده هنر.
کاووسی عراقی، محمدحسن،( 1368)، فهرست اسنادمکمل قاجاریه، جلدهای 154-161، تهران، وزارت امور خارجه.
کرزن، جرج،( 1349)، ایران وقضیه ایرانی، ترجمه غ.وحید مازندرانی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
کمپفر، انگلبرت، (1360)، سفرنامه کمپفر، ترجمه کیکاوس جهانداری، چاپ دوم، تهران، خوارزمی .
مک گروگر، سی.ام،( 1366)، شرح سفری به ایالت خراسان، ترجمه مجید مهدی‌زاده، مشهد، آستان قدس.
مکنزی، چارلز فرانسیس،( 1359)، سفرنامه شمال، ترجمه منصوره اتحادیه (نظام مافی)، تهران، گستره.
ملکم، جان،( 1867)، کتاب تاریخ ایران، ترجمه میرزا حیرت، چاپ سنگی هندوستان.
میرزا ابوالقاسمی، محمدصادق، زمستان( 1394)، "مهرانگشتر سلاطین متأخر صفوی"، گنجینة اسناد، سال بیست و پنجم، دفتر چهارم، شمارة 100، 49- 57.
ناصرمستوفی، احمد،(1350)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان  "صنایع دستی در مرحله صنعتی شدن ایران" تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
ولش، آنتونی،( 1385)، نگارگری و حامیان صفوی، ترجمة روح الله رجبی، تهران، فرهنگستان هنر.
ویلز،( 1368)،  ایران دریک قرن پیش، ترجمه غلامحسین قراگزلو، تهران، اقبال.
هنرجو، شاهرخ، پاییز و زمستان( 1396)، "نقش خوشنویسی در زیباسازی سکه‌های ایرانی"، سکه‌شناسی: سکه‌های شرقی، سال دوم، شماره چهارم.
هوبزباوم ، ا.ج،( 1374)، عصر انقلاب، ترجمه علی‌اکبر مهدویان، تهران، مترجم..
 
Afroojh, M. 2011, “Shiite themes and elements in the art of the Safavid era with a look at the art of carpet weaving, Painting and metalworking”, Journal of Iranian Studies ,No: 20, p. 25- 52 [in Persian].
Ahmadian, M. rasheh, S. 2015. “A comparative study of common animal and plant motifs of Achaemenid and Safavid”, The first annual conference on architectural, urban planning and urban management research, Institute of Architecture and Urban Planning Safiran Rahe Mehrazi, [in Persian].
Allen, J. 2002. The art of steelmaking in Iran ,Translated by P. Tanawoli, Tehran, Iran, [in   Persian]
.Allen.G.W. 2006. ”Silver cladding of doors in the Safavid era”, Translated by F. Sepahani, Journal ofEndowment of Eternal Heritage,Consecutive 53, P: 101- 206, [in Persian].
 Barbaro, G. 1970. Travelogue of Venice in Iran,Translated by M. Amiri, Tehran, Xarazmi, [in Persian].
Benjamin, S.G.W. 1984. ”Iran and Iranians, Age of Naseraldin Shah”, Translated by M. H. Kord Bacheh, Tehran, Javidan, [in Persian].
Bigonah, B. 2006. “Thesis entitled: "The impact of political, economic and social situations on the handicrafts of the Safavid and Qajar periods”, Tehran, Alzahra University, [in Persian].
Chardin, G. 1983. Travelogue of Chardin, Translated by M. Abbasi,V:4, Tehran, Amirkabir, [in Persian].
Curzon, N.G. 1970. Iran and the Iranian case, Translated by Jh. Vahid Mazanderani, Tehran, Book publishing and translation company, [in Persian].
Dabir, N. 2009. “Recognition of Maragheh Metalwork and Introduction of Qajar Engraving Based on the Historical Dishes of the Region", in the collection of articles of the first Meeting of forgotten treasures of Iranian art, V. 2, Industrial Arts, Tehran, Academy of Arts, p:269 – 294,  [in Persian].
Delavale, P. 1969. Travelogue of P. Delavale, Translated by Sh. Shafa, Tehran, Elmi farhangi, [in Persian].
Eftekhari, S.M. 2009. “School of Ancient Crafts and its role in reviving forgotten traditional arts”, Collection of articles The first Meeting of forgotten treasures of Iranian art, V.2, ,Handicrafts, Tehran, Academi Of Art, p. 59- 64, [in Persian].
Eshten.t.s. 1996. Industrial Revolution, Translated by A. Tadayyon, Tehran, Elmi Farhangi, [in Persian].
Ettinghausen, R, Yarshater. E. 2000, Brilliant peaks of Iranian art, Translated by H. Abdollahi, R. Pakbaz, Tehran, Agah, [in Persian].
Farasat, M. 2008. ”Symbol and manifestation of Ali (AS) name in Safavid and Qajar metalworking art”, Book of the Month of Art , No: 20, 76- 85, [in Persian].
Feldman, E. B. 1999. Variety of visual experiences, Translated by P. Marzban, Tehran, Soroosh, [in Persian].
Fiodorcorof, B. 1993. Travelogue of Baron Fiodorcorof in 1834- 1835, Translated by E. Zabihian, Tehran, Fekre Rooz, [in Persian].
Furukawa,N. 2001. Travelogue, Translated by H. Rajabzadeh, Kinji.E.Ora, Tehran, Association of Cultural Works and Honors , [in Persian].
Ghaem Magham, A. 1977. Forough Origins or Mansheat Forough, To correctm. Abbasi, Tehran, Shargh, [in Persian].
Ghalichi, S. 1966. Thesis entitled "Mechanism and the problem of handicrafts in third world countries", Tehran, Faculty of Humanities, Tehran University, [in Persian].
Ghasemi Androod, M. 2006. “Study of coppersmithing in Gilan province”, Collection of articles The first Meeting of forgotten treasures of Iranian art, V.2, Handicrafts, Tehran, Academi Of Art,168- 249, [in Persian].
 Hasanzadeh, M. 2013. Thesis entitled "Introduction and review of washing and dusting equipment of the holy shrine of Razavi”, Superviser: Abdolkarim Attarzadeh. Tehran, Soore University, Faculty of Art, [in Persian].
Hobsbowm, E. 1995. Age of  Revlusion, Translated by A. Mahdavian, Tehran, Motarjem, [in Persian].
Honarjoo, Sh. 2017. "The role of calligraphy in beautifying Iranian coins", Numismatics: Oriental coins, second year, fourth issue. [in Persian].
Hosaini Shirazi Khavari, F. A. 2000 Eastern Tazkereh or the end of Homayoun newspaper, To correct  M. H. Mohaddeth, Zanjan, Zangan, [in Persian].
Jhaffari Ghazvini, Gh. A. 1964. Jahan Ara, Tehran, Bookstore of Hafez, [in Persian].
Kampfer, E. 1982, Travelogue of Kampfer, Translated by K. Jahandari, Second Edition, Tehran, Kharazmi, [in Persian].
Kargari, S. 2017. Thesis entitled: “Comparative study of embellished objects in the Central Bank Jewelry Museum”, Supervisor: Abdolkarim Attarzadeh, Tehran, Soore university, Faculty of Art, [in Persian].
Kawoosi Araghi, M. H. 1989. List of Qajar supplementary documents, V: 154- 161, Tehran, Ministry of Foreign Affairs , [in Persian].
Mack Groger, C.M. 1987. Description of a trip to Khorasan province, Translated by M. Mahdizadeh, Mashhad, Astan Qods, [in Persian].
Mackanzie, C. F. 1980. Travelogue of North, Translated by M. Ettehadieh (Nezam Mafi), Tehran, Gostareh, [in Persian].
Malkolm, J. 1867. History of Iran, Translated by M. Hirat, Indian lithography, [in Persian].
Mirza Abolghasemi, M. S. 2015. "Ring,s Seal of the late Safavid sultans", treasure trove of documents, twenty-fifth year, fourth book, No:100, P: 49- 57, [in Persian].
Naser Mostoufi, A. 1971. Master's thesis entitled "Handicrafts in the industrialization stage of Iran" Tehran, Shahid Beheshti University. [in Persian].
Pakbaz, R. 2006. Iranian painting from long ago to today, fifth edition, Tehran, Zarrin and Simin, [in Persian].
Pelly, L. 2001. “Travelogue of southern Iran, in southern Iran according to travel writers, Translated by H. Zanganeh, Shiraz, Navid, [in Persian].
Polak, J. E. 1982.Travelogue, Translated by K. Jahandari, Tehran, Xarazmi, [in Persian].
Qazvini, M. Sh. 1991. Qazvini law, To try Iraj Afshar, Tehran, Talayeh, [in Persian].
Riazi Herevi, M.Y. 1993. Ainalvaghaye or The same events, diligently M. Asef Fekrat, Tehran, Amoozesh Enghelab Eslami, [in Persian].
Rochechouart,J, d. 1999. Memoirs of a trip to Iran, Translated by M. Tavakoli, Tehran. Ney, [in Persian].
Sahranavard, M. 2009. “Iranian Warsaw: Boroujerd and Dezfu “ Collection of articles The first Meeting of forgotten treasures of Iranian art, V.2, ,Handicrafts, Tehran, Academi Of Art, 147- 172, [in Persian].
Sarmadi, Jh. 1991. Thesis entitled "Sending students abroad during the Qajar period”, Superviser: Mohammad Mir Kamali, Faculty of Educational Sciences, Tehran University, [in Persian].
Serena, C. 1984. People and sights of Iran, Translated by Jh. Samii, Tehran, Nashre Now, [in Persian].
Tavernier, B.J. 1984. Travelogue of Tavernieh, Translated by A. Noori, Tehran, Library of Sinai, [in Persian].
Welch, A. 2008. Painting and Safavid supporters, Translated by R. Rajabi, Tehran, Academy of Art , [in Persian].
Wells, H. G. 1989. Iran in a century ago, Translated by Jh. Qeregozloo, Tehran, Eqbal, [in Persian].
 
 
Sites:
www.britishmuseum.org