مطالعات باستان شناسی

The communities of the Kura- Araxes cultural complex with their highly distinctive cultural and economic features represent the occupation of some parts of the Near East and Caucasia during the Bronze Age. Generally, the origin of this culture is sought in the Southern Caucasus. In Iran, the spread of this cultural tradition represents not only a rupture ... بیشتر The communities of the Kura- Araxes cultural complex with their highly distinctive cultural and economic features represent the occupation of some parts of the Near East and Caucasia during the Bronze Age. Generally, the origin of this culture is sought in the Southern Caucasus. In Iran, the spread of this cultural tradition represents not only a rupture in the cultural development of the Mesopotamian traditions. Environmental changes linked to Rapid Climate Change (RCC) also forced the population to develop new economic strategies. Until about two decades ago, knowledge of the flourishing Kura Araxes occupation was limited to the north-west of the country and to some parts of the Central Zagros, but recent research in the zones south and north of the Alborz Mountain Range, on the northern edge of the Central Plateau allows by now to present a more detailed picture of the Kura Araxes occupation in both diachronic and synchronic perspective. Recent archaeological excavations in the two sites of Qaleh Tepe and Ali Yourd Tepe revealed some important new data from Kura-Araxes settlements in the corridor of the north Central Plateau and northwestern Iran. The two sites are located in the eastern Zanjan Province in the Abhar Rood Basin. This paper aims to update the chronology of the Kura-Araxes culture based on the radiocarbon dates from the two sites of Qaleh Tepe and Ali Yourd Tepe. The stratigraphy and radiocarbon dates of the two sites reveal the beginning of the Kura-Araxes culture in the region from c. 2900 BCE, followed by a quick extension into the northern Central Plateau, where it is represented by sites such as Shizar, Doranabad, Ostur, and Barlekin. Similarity and diversity characterize the Kura-Araxes cultural complex. However, based on the current data, the ceramic style represents a common feature, but also the architectural remains indicate a common cultural tradition during the first quarter of the third millennium BCE in the Central Zagros, northwestern Iran, and on the Central Plateau

بررسی تغییرات فرهنگی منطقۀ زرندیه از دورۀ مس و سنگ تا دوران اسلامی، بر اساس نتایج بررسی باستان‌شناختی

حنان بحرانی پور؛ مژگان خان مرادی

دوره 13، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.22059/jarcs.2019.285834.142755

چکیده

زرندیه در استان مرکزی و در حاشیه ی شمال غربی فلات مرکزی قرار دارد. این منطقه تا اواخر دهه ی 1380 خورشیدی از نظر پژوهش های باستانشناختی منطقه ای تقریباً کم شناخته بود. در سال1387 بررسی این شهرستان ... بیشتر زرندیه در استان مرکزی و در حاشیه ی شمال غربی فلات مرکزی قرار دارد. این منطقه تا اواخر دهه ی 1380 خورشیدی از نظر پژوهش های باستانشناختی منطقه ای تقریباً کم شناخته بود. در سال1387 بررسی این شهرستان با هدف شناسایی مکان های باستانی، شناسایی عوامل تأثیرگذار در شکلگیری استقرارها و برهمکنش های فرهنگی با مناطق همجوار صورت گرفت. تعداد، نوع و وسعت محوطه ها، ارتباط زمانی و مکانی بین استقرارها، بسط و گسست استقرارها در دوران مختلف از جمله پرسش‌های بنیادین این برنامهی میدانی بود. در نتیجهی این بررسی که هم دشت و هم مناطق کوهستانی را در بر می گرفت، 99 اثر تاریخی که به دورهی مس و سنگ تا دوران اسلامی متأخر قابل تاریخ گذاری هستند، شناسایی گردید. این آثار شامل محوطه های بزرگ، تپه، مسجد، امامزاده، پل، آب انبار، یخچال، کاروانسرا، قلعه، حمام و کبوترخانه است که هم در دشت زرندیه و هم در دامنه های کوه خرقان کشف شدند. قدمت کهنترین استقرارهای شناسایی شده به دورهی مس و سنگ میرسد. محوطه هایی از دوران مفرغ و آهن نیز شناسایی گردید. در دوران تاریخی تعداد محوطه ها کاهش مییابد. با این حال بیشترین فراوانی آثار به دوران اسلامی تعلق دارد. در دوران اسلامی با ایجاد شهر و روستاهای بزرگ و کوچک و همچنین با ساخت بناهای مختلف با کاربری های متفاوت مواجه هستیم. بررسی صورت گرفته نشان می دهد که آثار شناسایی شده عمدتاً در دشت شکل گرفته اند.

تجزیه و تحلیل دی ‌ان‌ ای باستانی (aDNA) استخوان بزهای اهلی دورۀ نوسنگی دشت‌های کاشان و قزوین

جواد حسین زاده ساداتی؛ حسن فاضلی نشلی؛ مصطفی منتظرظهوری؛ شهره زارع

دوره 7، شماره 2 ، دی 1394، ، صفحه 33-45

https://doi.org/10.22059/jarcs.2015.57746

چکیده

ژنتیکباستانشناسی یکی از علوم میانرشتهایست که در چند سال اخیر نقش کلیدی در روشن شدن بسیاری از مسائل باستانشناسی، بهویژه مسائل مرتبط با فرآیند اهلی شدن داشته است. از آنجایی ... بیشتر

تحلیل تکوین فرهنگ‌های مفرغ قدیم در شمال غرب ایران

احمد چایچی امیر خیز

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 66-80

چکیده

عصر مفرغ قدیم در خاورمیانه، مقارن با رویدادهای بزرگی مانند تشکیل اوّلین دولت‌شهرها، آغاز شهرنشینی و گسترش خط و کتابت است. آثار فرهنگی در ابتدای این دوره، در بسیاری از مناطق خاورمیانه شامل قسمت غربی ... بیشتر عصر مفرغ قدیم در خاورمیانه، مقارن با رویدادهای بزرگی مانند تشکیل اوّلین دولت‌شهرها، آغاز شهرنشینی و گسترش خط و کتابت است. آثار فرهنگی در ابتدای این دوره، در بسیاری از مناطق خاورمیانه شامل قسمت غربی ایران، قفقاز، آناتولی، لوانت و شمال میانرودان همانندی‌های شگفت‌آوری از خود نشان می‌دهند و به اسامی مختلفی نامگذاری شده‌اند. با وجود سابقة طولانی در پژوهش‌های این دوره، داده‌های موجود در تحلیل تحوّلات آن از ارزش یکسانی برخوردار نیست که از علّت‌های آن می‌توان به حجم و نوع متفاوت کارهای میدانی و داده‌ها، روش‌های میان رشته‌ای متفاوت، پیشداوری‌ها و زمینه‌های ذهنی ناشی از تحوّلات بین‌المللی اشاره کرد. در طی سه دهة اخیر، کاوش‌ها و بررسی‌های متعدّد باستان‌شناختی در شمال‌غربی و مناطق مرکزی ایران صورت گرفته که دامنة نفوذ این فرهنگ را به طرف مشرق، گسترش چشمگیری داده و منطقة ارومیه را به همراه حوضة ارس و رودخانة کورا در قلب این فرهنگ قرار داده است.علاوه بر این، مطالعات میان‌رشته‌ای چندی در این ارتباط به انجام رسیده است که برخی از آنها در قالب پایان‌نامه‌های دکتری ارائه گردیده و اطلاعات فراوانی را در اختیار ما قرار داده است. مقاله حاضر، کوششی است در تحلیل نتایج حاصل از این تحقیقات و بررسی تحوّلات این دوره که با توجه به زمینة جغرافیایی و ارتباطات آن با مناطق همجوار صورت گرفته است.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 1 (1388)

کلیدواژه‌ها = Central Plateau of Iran

Revisit the Kura-Araxes: The Absolute and Relative Chronology of Qaleh Tepe and Ali Yourd Tepe, Zanjan Province, Iran

چکیده

بررسی تغییرات فرهنگی منطقۀ زرندیه از دورۀ مس و سنگ تا دوران اسلامی، بر اساس نتایج بررسی باستان‌شناختی

چکیده

تجزیه و تحلیل دی ‌ان‌ ای باستانی (aDNA) استخوان بزهای اهلی دورۀ نوسنگی دشت‌های کاشان و قزوین

چکیده

تحلیل تکوین فرهنگ‌های مفرغ قدیم در شمال غرب ایران

چکیده