بهمن فیروزمندی شیره جینی؛ علی اصغر سلحشور
چکیده
یکی از ویژگی های بنیادین حکومت های باستان که در پیوند با قدرت قرار داشت، ایدئولوژی بود و حکومت های آشور نو و هخامنشی نیز از این قاعده مستثنی نبوده اند. اگر به مدارک و شواهد نوشتاری و تصویری بافت ...
بیشتر
یکی از ویژگی های بنیادین حکومت های باستان که در پیوند با قدرت قرار داشت، ایدئولوژی بود و حکومت های آشور نو و هخامنشی نیز از این قاعده مستثنی نبوده اند. اگر به مدارک و شواهد نوشتاری و تصویری بافت های سلطنتی آشور نو و هخامنشی نگاهی بیندازیم، ایدئولوژی در متن و بطن این دو حکومت قرار داشته است. اینکه آنها با مردم و اقوام زیردست و فرمانبردار خود چگونه رفتار می کردند؟، مشارکت و همکاری آنها با این حکومت ها چگونه بوده است؟، پیوند شاهان با خدا یا خدایان خود برای توجیه اقداماتشان چگونه بود؟، ویژگی های شاه نیرومند و توانمند در این مدارک و تصاویر چگونه شرح داده است؟، سلطه طلبی و دیدگاه چیرگی بر همه جهان و اقوام در نگاه آنها چه ویژگی هایی داشت و با چه روش هایی انجام گرفته است؟ اینها پرسش هایی هستند که این پژوهش درصدد پاسخگویی به آنها است تا در این راستا اشتراکات و تمایزات ایدئولوژیک این دو حکومت را در بافت های سلطنتی شان مشخص کند و اینکه راهبردها و شیوه های ایدئولوژیک آنها با توجه به خشونت نوشتاری و تصویری آشوریان تفاوتهای بنیادینی داشته است یا خیر؟ پژوهش حاضر برای دستیابی به اهداف مورد نظر خود کتیبه ها و تصاویر (نقوش برجسته، استل ها، مهرها، سکه ها) بافت های سلطنتی این دو دوره را بررسی کرده است. با توجه به راهبردها، شیوه ها و مفاهیم مورد بررسی در این پژوهش مانند شاه توانمند و قدرتمند، سلطه طلبی فراگیر و جهان شمول، پیوند شاه با خدا (خدایان)، مشارکت اقوام زیر سلطه در پیشبرد اهداف دو امپراتوری، پروژه های بزرگ ساختمانی و ساخت بناهای باشکوه و غیره تفاوت چندانی در ایدئولوژی سلطنتی دو امپراتوری آشور نو و هخامنشی دیده نمیشود. البته خشونت کلامی و تصویری صریح و عریان آشوریان را در نقوش برجسته و کتیبه های سلطنتی آنها نباید نادیده گرفت، این در حالی است که در مدارک و شواهد نوشتاری و تصویری هخامنشیان به‌ویژه در تخت جمشید این خشونت صریح دیده نمی شود که ویژگی مهم جهان‌بینی و ایدئولوژی نظام پادشاهی هخامنشی به شمار می رود.
