نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شاهین گرکانی دشته ¹
• محمد مرتضایی ²

¹ دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول).

² گروه باستان‌شناسی، پژوهشکدۀ باستان‌شناسی، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران.

چکیده

خیابان-مزار به‌گونه‌ای از مجموعه‌سازی گفته می‌شود که در آن مقابر در دو سوی یک معبر استقرار می‌یافته‌اند. خیابان هرات نیز به‌عنوان گورستانی که مقابر در امتداد محور اصلی آن استقرار داشته‌اند، از نمونه‌های منحصربه‌فرد و کهن ساخت خیابان-مزار در منطقۀ خراسان بزرگ محسوب می‌شده است. این پژوهش با هدف بررسی روند تحولات اولیه در خیابان-مزار هرات، تطورات شهرسازی هرات را در طول دورۀ ایلخانان مغول مطالعه می‌کند و ضمن مقایسۀ آن با تحولات شهر تبریز، پایتخت ایلخانان، شباهت‌ها و تفاوت‌ها، میان تحولات این دو شهر را تحلیل کرده و درنهایت، تأثیراتی که این دگرگونی‌های شهری بر روند گسترش خیابان-مزار هرات داشته‌اند را مورد بررسی قرار می‌دهد. این پژوهش با روش تحلیلی-تاریخی صورت‌گرفته و نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تحولات شهرسازی در هرات بسیار مشابه با تبریز بوده است؛ به‌گونه‌ای که در هرات نیز مانند تبریز، مغولان حومه‌های شهر را بسیار گسترش می‌دهند و در این حومه‌ها کاربری‌های تجاری و کوشک-باغ‌های اشرافی را مستقر می‌سازند. روند گسترش حومه‌های شهری در هرات به‌قدری گسترده است که در اواخر عهد مغول، حاکم هرات به تأسی از دیوار غازانی در تبریز، دیواری گسترده بر گرد شهر هرات احداث می‌کند تا تمام حومه‌های جدیدالتأسیس آن را دربر بگیرد. با احداث این دیوار، خیابان-مزار هرات به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم‌شده و عملاً کاربری قسمت جنوبی آن‌که در داخل محدودۀ دیوار قرار داشته از کاربری گورستانی تفکیک‌شده و به تعامل با کاربری‌های گوناگون در شهر هرات سوق پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• خیابان-مزار
• هرات
• تبریز
• ایلخانان مغول
• آل‌کرت

موضوعات

• برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عنوان مقاله [English]

Study of the Development Process of Herat City During the Kart Dynasty, Based On the Survey of Developments in The Axis of Khiaban-Mazar-e Herat

نویسندگان [English]

• Shahin Garakani Dashteh ¹
• Mohammad Mortezaei ²

¹ Ph.D. Candidates of Archaeology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Correspond Author).

² Department of Archaeology, Cultural Heritage and Tourism Research Institute (RICHT), Tehran, Iran.

چکیده [English]

Tomb Street (Khiaban-Mazar) is described as a complex where the tombs are located on either side of a passageway. “Khiaban-e Herat” (Herat Street) is also a cemetery with tombs along its main axis, and it is one of the most unique and ancient examples of Mazar Street in Khorasan. This article aims to examine the process of early developments in Khiaban-Mazar-e Herat, study the evolution of Herat’s urban development during the Mongol-Ilkhanid era and compare it with the developments in Tabriz, the capital of Ilkhanid empire, analyze the similarities and differences between the developments in the two cities and finally evaluate the impacts that these urban changes have had on the  expansion process of Khiaban-Mazar-e Herat. The research has been done by the historical-analytical method. This research shows that urban development in Herat was remarkably similar to Tabriz; in Herat, just like in Tabriz, the Mongols were extending the suburbs of the city and establishing commercial uses and aristocratic palace gardens. The process of expansion of Herat’s suburbs was so widespread that Herat’s ruler, imitating the “Ghazani Wall” in Tabriz, built a massive wall around Herat to encompass all of its new suburbs. With the construction of this wall, Herat’s Mazar Street was divided into two parts, North and South, and the south part of the wall within the boundary of the city was separated from the cemetery and led to various uses in Herat.

کلیدواژه‌ها [English]

• Khiaban-Mazar
• Herat
• Tabriz
• Ilkhanid
• Kart Dynasty