نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شاهین گرکانی دشته ¹
• محمد مرتضایی ²

¹ دانشجوی دکتری باستان شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

² دانشیار گروه باستان‌شناسی دوران اسلامی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران

چکیده

خیابان-مزار به گونه‌ای از مجموعه‌سازی گفته می‌شود که در آن مقابر در دو سوی یک معبر استقرار می‌یافته‌اند. خیابان هرات نیز به عنوان گورستانی که مقابر در امتداد محور اصلی آن استقرار داشته‌اند، از نمونه‌های منحصر به فرد و کهن ساخت خیابان-مزار در منطقه خراسان بزرگ محسوب می‌شده است. این مقاله با هدف بررسی روند تحولات اولیه در خیابان-مزار هرات، تطورات شهرسازی هرات را در طول دوران ایلخانان مغول مطالعه می‌کند و ضمن مقایسه آن با تحولات شهر تبریز، پایتخت ایلخانان ، شباهت‌ها و تفاوت‌ها، میان تحولات این دو شهر را تحلیل کرده و در نهایت، تاثیراتی که این دگرگونی‌های شهری بر روند گسترش خیابان-مزار هرات داشته‌اند را مورد بررسی قرار می‌دهد. این پژوهش با روش تحلیلی-تاریخی صورت گرفته و نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تحولات شهرسازی در هرات بسیار مشابه با تبریز بوده است، به گونه‌ای که در هرات نیز مانند تبریز، مغولان حومه‌های شهر را بسیار گسترش می‌دهند و در این حومه‌ها کاربری‌های تجاری و کوشک-باغ‌های اشرافی را مستقر می‌سازند. روند گسترش حومه‌های شهری در هرات به قدری گسترده است که در اواخر عهد مغول، حاکم هرات به تاسی از دیوار غازانی در تبریز، دیواری گسترده بر گرد شهر هرات احداث می‌کند تا تمام حومه‌های جدیدالتاسیس آن را در بر بگیرد. با احداث این دیوار، خیابان-مزار هرات به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده و عملا کاربری قسمت جنوبی آن که در داخل محدوده دیوار قرار داشته از کاربری گورستانی تفکیک شده و به تعامل با کاربری‌های گوناگون در شهر هرات سوق پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• خیابان-مزار
• هرات
• تبریز
• ایلخانان مغول
• آل‌کرت

موضوعات

• برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عنوان مقاله [English]

Study of The Development Process of Herat City During the Kart Dynasty, Based On the Survey of Developments in The Axis of Khiaban-Mazar-i Herat

نویسندگان [English]

• Shahin Garakani Dashteh ¹
• mohammad Mortezaei ²

¹ Ph.D. student of Archaeology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Associate Professor of Archaeology Department of Cultural Heritage and Tourism Research Institute

چکیده [English]

Tomb Street or Khiaban-Mazar in the Persian language is described as a complex where the tombs are located on either side of a passageway. "Khiaban-i Herat" (Herat Street) is also a cemetery with tombs along its main axis, and it is one of the most unique and ancient examples of Mazar Street in Khorasan. This article aims to examine the process of early developments in Khiaban-mazar-i Herat, study the evolution of Herat's urbanism development during the Mongol Ilkhanid era and compare it with the developments in Tabriz, the capital of Ilkhanid, analyze the similarities and differences between the developments in the two cities and finally examine the impacts that these urban changes have had on the Khiaban-mazar-i Herat expansion process. The research has been done by the historical-analytical method. This research shows that urbanism development in Herat had been very similar to Tabriz, in Herat, just like in Tabriz; the Mongols were extending the suburbs of the city and establishing commercial uses and aristocratic palace gardens. The process of expansion of Herat's suburbs was so widespread that, Herat's ruler, imitating the "Ghazani wall" in Tabriz, built a massive wall around Herat city to encompass all of its new suburbs. With the construction of this wall, Herat's Mazar Street was divided into two parts, North and South, and practically the south part of the wall within the boundary of the wall was separated from the cemetery and led to various uses in Herat.

کلیدواژه‌ها [English]

• Khiaban-Mazar
• Herat
• Tabriz
• Ilkhanid
• Kart dynasty