نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رامین یشمی ¹
• فرشید ایروانی قدیم ¹
• رحمت عباس‌نژاد سرستی ²
• بابک رفیعی علوی ³

¹ گروه باستان‏شناسی، دانشکدهٔ حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان

² گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه مازندران

³ دانش آموخته دکتر باستان‌شناسی، دانشگاه فرانکفورت،آلمان،آلمان.

چکیده

بخش غربی حوضۀ آبریز رود کرخه که در غرب شوشان بزرگ قرار دارد، با دشت مرکزی شوشان همجوار است و بر یک بوم‌مرز دشتی-بیابانی انطباق دارد که از منابع زیست‌محیطی مانند مراتع و زمین‌های حاصلخیز حوضۀ آبریز رودخانۀ کرخه و شاخابه‌های جاری در آن برخوردار است و زیستگاه‌های دوران مختلف پیش‌ازتاریخ، تاریخی و اسلامی را دربر دارد. این پژوهش به بررسی داده‌های پایۀ زیست‌محیطی و باستان‌شناختی بخشی از این منطقه می‌پردازد که کرانۀ غربی رود کرخه را در بر گرفته است؛ مسئلۀ اصلی پژوهش بررسی الگوهای پراکندگی زیستگاه‏های دورۀ روستانشینی در این منطقه است که با ارائه تعریفی از آنها، بازخوردهای پویایی‌ها و تغییرات چشم‌انداز را بر جوامع انسانی در دوران روستانشینی بررسی می‌کند. با سنجش الگوی استقراری هر دورۀ فرهنگی در این منطقه، برای تعریف ارائه‌شده از نظام استقراری منطقه مصداق‌های عینی ارائه می‌گردد. به این منظور، زیستگاه‌های باستانی شناسایی شده در واحدهای جغرافیایی منطقه از منظر وسعت و پراکندگی مواد فرهنگی سنجیده و نظام گاهنگاری آنها پیشنهاد می‌شود. همچنین، با معرفی و سنجش ظرفیت‌های محیطی هر واحد، تلاش خواهد شد تا دانسته شود نظام مرکزمحور برای زیستگاه‌های هر دورۀ شناسایی شده قابل تعریف است، یا الگوی شکل‌گیری زیستگاه‌های باستانی در این منطقه از چنین سازوکاری تبعیت نمی‌کند. پژوهش حاضر، محوطه‌های قابل دوران روستانشینی را که همچنان در چشم‌انداز منطقۀ مورد پژوهش باقی مانده‌اند، مستند ساخته است. پس از آن، بر اساس وضعیت فعلی چشم‌انداز و بازسازی بخشی از آن به نسبت وضعیت بازۀ زمانی مورد نظر، به بررسی تأثیر تغییرات چشم‌انداز بر نظام استقراری منطقه پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

• شوشان بزرگ
• حوضۀ آبریز رود کرخه
• منطقۀ غرب کرخه
• دوران روستانشینی
• الگوهای استقراری
• زمین‌ریخت‌شناسی
• تغییرات دیرین‌اقلیم‌شناختی

موضوعات

• برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عنوان مقاله [English]

Settlement Patterns of the Prehistoric Cultures of the West of the Karkheh River Basin during the Village Period

نویسندگان [English]

• Ramin Yashmi ¹
• Farshid Iravani Ghadim ¹
• Rahmat Abbasnejad Seresti ²
• Babak Rafiei Alavi ³

¹ Department of Archaeology, Faculty of Conservation and Preservation, Art University of Isfahan

² Department of Archaeology, Faculty of Art and Architecture, University of Mazandaran

³ Ph.D. Graduated of Archaeology, University of Frankfurt, Germany.Germany

چکیده [English]

The western side of the Karkheh River basin, located to the west of Greater Susiana, is adjacent to the central Susiana plains and aligns with a desert-plain Ecotone, which benefits from environmental resources e.g. fertile lands, pastures and streams of the Karkheh River Basin, and includes the settlements from prehistoric, historic, and Islamic eras. This research aims to investigate the basic environmental and archaeological data of the western side of the Karkheh River basin. The main research issue is to investigate settlement distribution patterns of Village period in this region; by providing a comprehensive definition of these patterns, it mainly attempts to examine the impact of dynamic landscape changes on them during the period of study. By assessing the settlement pattern of each prehistoric period, examples will be provided for the proposed definition of the settlement system in the area. To this end, the identified settlements within the geographical units of the area will be evaluated in terms of the extent and distribution of material-culture, and the chronology of each unit will be proposed. Additionally, by assessing each unit’s environmental capacities, efforts will be made to determine whether a centralized system for the settlements of each identified period can be defined, or if the settlement formation pattern of the region does not follow such a mechanism. Ultimately, based on the current state of the landscape and the reconstruction of it relative to the target time period, the impact of landscape changes on settlement system of the region will be analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

• Greater Susiana
• Karkheh River Basin
• Western Karkheh Region
• Village Period
• Settlement Patterns
• Geomorphology
• Palaeoenvironmental Changes