نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
2 استادیار گروه باستان‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
هنرمندان روزگار کهن با خطوط ساده بر مقصود هنری (سنگ) نگارههایی را ایجاد و نشان و هویت خود را بر آن میزدند. این هنر غیر صوری ما را تشویق میکند تا با چشمی حساس‌تر به کاوش فرم‌های طبیعی سنگها اشکال بپردازیم. اگر این اصل را بپذیریم که هر اثر هنری واجد بعد فنی-کاربردی است، پس سنگ‌نگاره‌ها در حوزه تاریخ هنر و باستان‌شناسی می توانند تغییرات جغرافیایی، گستره وسیعی از زیست‌بوم‌ها و زندگی جانوری و گیاهی و ارتباط آن با زندگی انسان را نشان میدهند. در شهرستان تفرش در عرصه هنر و معماری آثار ارزشمندی برجای‌مانده است. هدف از انجام این پژوهش مطـالعه دقیق و روشمـند نگاره‌های روسـتاهای زاغر، دربر، هفتان و قله گندم کوه ازنظر سنگ نگاری، انعکاس باورهای فرهنگی، گاه‌نگاری نسبی و زمین ریخت شناسی است. در این تحقیق تلاش میشود بر اساس بررسی این نگاره‌ها به این دو پرسش پاسخ داده شود: نخست با توجه به مقایسه گونه شناختی، سنگنگاره های منطقه تفرش متعلق به چه محدوده زمانی است؟ دوم آیا سنگ‌نگاره‌ها متعلق به جوامع کوچ رو بوده اند یا جوامع یکجانشین در ایجاد آن نقشی داشته‌اند؟ داده ها ابتدا به روش پیمایشی، شناسایی، عکس‌برداری و به روش مولاژ برداری، نگاره برداری شدند. با توجه به نبود امکانات آزمایشگاهی، تنها با تکیه بر تفسیر معنایی و مفهومی زمان تقریبی آن‌ها قابل تخمین است. گمان می‌رود نگاره ها مربوط به دورۀ ساسانی هستند. با توجه به اینکه هر چهار موقعیت در کنار راه های مال رو قرار داشته و احتمالاً مسیر کوچ بوده و سنگ‌نگاره‌ها متعلق به جوامع کوچ رو هستند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Semantic Analysis of Rock Art in the Villages of Moin-Abad, Darbar, Haftan, and Qaleh Gandam-Koh of Tafarsh City
نویسندگان [English]
- Maryam Mohebali 1
- Ahmad Aliyari 2
1 M.A. Graduate, Department of Archaeology from Isfahan Art University, Isfahan, Iran.
2 Assistant Professor Department of Archeology Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]
In ancient times, artists employed simple lines to carve images, leaving behind marks that reflect their identity and skill. These artworks, characterized by their distinctive features, prompt a more discerning examination of the engraved shapes on stone surfaces. They offer valuable insights into ecosystems, as well as the interplay between human life and the natural world, enriching both the fields of art history and archaeology. Within Tafarsh City and its environs, notable examples of such artwork endure, contributing significantly to the study of art and archaeology in the region. The primary objective of this research is to conduct a comprehensive and systematic investigation into the petroglyphs found in the villages of Zaghar, Derbar, Haftan, and Qaleh Ghamt Kuh, situated within Tafarsh City. This investigation aims to analyze these petroglyphs in terms of their typology, cultural symbolism, relative chronology, and geological context. By addressing these aspects, the research endeavors to answer two key questions: firstly, the timeframe to which the petroglyphs in the Tafarsh region belong, based on typological comparisons; and secondly, the societal context in which these petroglyphs were created, specifically whether they were produced by nomadic or settled communities. The data collection process involved initial identification through field surveys, followed by photography and documentation using the mollage vector method. However, due to the absence of laboratory facilities, the determination of their temporal context relies primarily on semantic and conceptual interpretation, allowing for only an approximate estimation of their age. The prevailing belief is that these paintings date back to the Sassanid period. Given that all four locations are situated adjacent to the Mal-Rou roads, likely part of the nomad route, it is hypothesized that the petroglyphs are associated with communities linked to the Koch-Ro nomadic groups
کلیدواژه‌ها [English]
- Rock art
- petroglyphs
- Tafarsh city
- Goat motif
حاجیان، جواد، (1352)، ((نقشه زمین‌شناسی 100000/1 تفرش))، تهران، سازمان زمین‌شناسی ایران.
عسکر پور، وحید، (1395)، ((پیش‌ازتاریخ نقشها درآمدی باستان‌شناختی به پیدایش و تکامل بیان‌های تجسمی))، گل‌ها، چاپ اول، صص 112-115.
فرهادی، مرتضی، (1374)، ((موزههایی در باد: معرفی مجموعه عظیم سنگنگارههای نویافته «تیمره»))، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه پاییز، شمارۀ 7 و 8.
فرهادی، مرتضی (1377)، )) موزههایی در باد: رسالهای در باب مردم‌شناسی هنر گزارش مجموعه سنگ‌نگاره‌ها و نمادهای نویافته صخرهای تیمره))، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی: 205-210.
قربانی، حمیدرضا، صادقی، سارا (1395)، ((بررسی تطبیقی نگاره بز کوهی در سنگنگارههای شرق و غرب ایران (مطالعه موردی؛ سربیشه و اورامان)))، مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، 1.
کریمی، فریبا (1386)، ((نگرشی نو به کنده نگاره‌های صخرهای ایران (برمبنای مطالعات میدانی)))، باستان‌پژوهی، 3، 20-31.
نوراللهی، علی (1395)، ((سنگنگارههای یازلی چای، گندم کوه و زاغر))، دیار: 1. 110.
Askarpour. V. 2016. Before the history of Naqshs, an archaeological introduction to the origin and evolution of visual expressions. Golha: 112-115. [in Persian].
Bahn. P. 1998. The Cambridge Illustrated History of Prehistoric Art. Cambridge University Press.
Bednarik. R. 1994. Age estimates of Bolivian petroglyphs. AURA Newsletter15 (1):4.
Chauvet. J. Deschamps. E. Hillaire. C. 1996. Dawn of Art (The Oldest Known Paintings in the World).
- Lightfoot. C. Milbrath. 2010. Art and Human Development. Psychology Press: 150.
Farhadi. M. 1998. Museums in the wind: a treatise on the anthropology of the art of reporting on the collection of petroglyphs and innovative rock symbols of Timre. Publications of Allameh Tabatabai University: 205-210. [in Persian].
Farhadi. M. 1995. Museums in the wind: introducing the huge collection of newly discovered petroglyphs of "Timre. Social Sciences Quarterly of Allameh University. [in Persian].
GHorbani. H. Sadeghi. S. 2016. A comparative study of the antelope image in the petroglyphs of the east and west of Iran (a case study; Sarbisheh and Oraman). Social cultural studies of Khorasan: 1. [in Persian].
Gibson. J. 1979. The Ecological Approach to Visual Perception. Boston: Houghton Mifflin.
Hajian. J. 1973. Geological map 1/100000 Tafaresh. Geological Organization of Iran. [in Persian].
Ingold. T. 1998. Culture, Nature, Environment: Step to an Ecology of Life. Mind, Brain, and the Environment. Oxford UO Oxford: 80.
Karimi. F. 2007. A new perspective on the rock carvings of Iran (based on field studies). Bastan Pazhohi Journal: 20-31. [in Persian].
Norollahi. A. 2016. The petroglyphs of Yazli Chai, Ghandom Kouh, and Zaghar.Diar Journal: 110. [in Persian].
Plucker. J. Makel. M. 2010. Assessment of creativity. The Cambridge handbook of creativity: 55.
Stocklin. J. 1968. Structural History and Tectonic of Iran. A Review. American Association of Petroleum Geologists Bulletin USA: 52.
)