مطالعات باستان شناسی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

نمایش نقشه موقعیت جغرافیایی (کشور) نویسندگان

همکاری با موسسه یا انجمن

فرم تعهد اثر

فرم تعارض منافع

شرایط پذیرش مقاله

راهنمای دریافت شناسه ارکید

نمونه کارفارسی

نمونه کار انگلیسی

هزینه انتشار

شیوه ارجاع نویسی و منبع نویسی

داوران مجله مطالعات باستان شناسی

راهنمای ثبت نام در پابلونز

نکاتی پیرامون دیسک مرمری ساسانی موجود در موزه هنر کلیولند آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه نیشابور، خراسان رضوی، نیشابور،ایران.

2 دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، پژوهشگر آزاد

چکیده

در بین اشیاء هنری دوره ساسانی، دیسکی مرمری در موزه هنر کلیولند وجود دارد که تاریخ ورود آن را سال 1963 میلادی ثبت کرده­اند. در ارتباط با نقش فرد حک‌شده روی دیسک، در اطلاعات ثبت‌شده موزه کلیولند با توجه به نظر دوروتی شپارد از موزه کلیولند آمده است که این نقش متعلق به اردشیر دوم است. با توجه به فرم غیرعادی و تک بودن چنین شیئی در میان آثار دوره ساسانی و با وجود آنکه نقش و موضوع حک‌شده بر آن شاخصه هنر دوره ساسانی است؛ اما به کمک داده­های باســتان­شناسی می­توان اطلاعات جالبی برای آن ارائه کرد. اهداف این مطالعه، درک ماهیت نقش شخص حک‌شده بر روی این دیسک مرمری و تلاش جهت ارزیابی این ادعا که فرد نقش شده آیا اردشیر دوم ساسانی است؟ به‌علاوه نگارندگان سعی کردند تا در مورد ماهیت اصلی خود دیسک مرمری بر اساس یافته­های باستان­شناسی ارزیابی انجام دهند تا بتوانند در مورد منطقه جغرافیایی تولید این اثر گمانه­زنی کرده و مشخص کنند که آیا این اثر تولید همان منطقه­ای است که از آن یافت شده­ یا تولید محل دیگری از قلمرو شاهان ساسانی بوده است؟ نگارندگان در این پژوهش با آوردن نمونه­های مشابه دیسک­های مرمری از دوره پیش از تاریخ، نشان داده­اند محل ساخت این شئ در شمال­شرق ایران، در محوطه­ای است که هم قبرستان عصر مفرغ بوده و هم آثار سکونت دوره ساسانی را داشته است؛ اصل دیسک متعلق به دوره مفرغ و فرهنگ حصار / گرگان است که نمونه­های آن از قبور این دوره یافت شده است. همچنین با توجه به فرم و تزیین تاج نقش شده روی این دیسک و مقایسه آن با تاج اردشیر دوم در طاق بستان و بشقاب اردشیر دوم که از محوطه مس عینک افغانستان به دست آمده است، به نظر می­رسد اردشیر دوم نمی­تواند شاه نقش شده بر این دیسک باشد. فرد نقش شده بر این بشقاب احتمالاً یکی از شاهزادگان ساسانی حاکم منطقه یا یکی از شاهان سلسله‌های محلی صدر اسلام منطقه است، سلسله‌هایی که چندین قرن به سنن ساسانی وفادار باقی ماندند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Notes on the Sasanian Alabaster Disc in the Cleveland Museum of Art

نویسندگان [English]

  • Parasto Masjedi Khak 1
  • Mostafa Khazaie Kouhpar 2

1 Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Neyshabur, Khorasan Razavi, Iran.

2 Ph.D of archaeology, University of Tarbiat Modares, Free Researcher, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Among the Sassanid artifacts is a disc at the Cleveland Museum of Art. There is no information about person engraved on the disk, just in the Cleveland Museum's recorded information, and idea of Dorothy Shepard, this hunter man is Ardeshir II of Sasanian Dynasty. Due to the unusual form and uniqueness of disc among the Tape Hesar Bronze Age culture works, and despite the fact that the motif and subject engraved on it are characteristic of the art of the Sassanid period; But with the help of archaeological data, interesting information can be provided. The objectives of this study are to understand the person engraved on this marble disk In this study, In addition, the authors try to evaluate the origin of the marble disk based on archaeological findings so that they can speculate about the geographical area production of this object and determine whether this work is the production of the area from which it was found. Or was it produced elsewhere in the realm of the Sassanid kingdom? the authors have shown similar examples of disks from the prehistoric period and have shown that the construction site of this object in North and Northeastern Iran is in sites that contain both Bronze Age cemetery and the Sassanid period remains. And the original disk belongs to the Bronze Age and the culture of Hesar / Gorgan, examples of which have been found in the tombs of this period. Also, considering the form and decoration of the crown engraved on this disc and its comparison with the crown of Ardeshir II in the Taq-e Bostan and the plate of Ardeshir II recovered from the Mes Aynak site in Afghanistan, it seems that Ardeshir II could not be the king engraved on this disk. The depicted person on this plate is probably one of the Sassanid princes who ruled the Northern region or one of the local dynasties kings; during early Islam of the region, dynasties that remained faithful to the Sassanid traditions for several centuries. However, we will need more information from archaeological or incidental findings to reinforce these ideas or change it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sassanid
  • Bronze Age
  • stone disc
  • Ardeshir II
  • Cleveland Museum of Art
مراجع
ابن اسفندیار، بهاءالدین محمد، (1320)، تاریخ طبرستان، به تصحیح عباس اقبال، تهران، کتابخانه خاور.
اربلی، ژوزف، (1387)، « فلزکاری ساسانی و آغاز دوره اسلامی »، ترجمۀ پرویز مرزبان، کتاب سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا به امروز جلد دوم، زیر نظر آرتور پوپ و فیلیپس اکرمن، تهران: علمی و فرهنگی.
اکبری، احسان، (1398)، «بررسی و تحلیل مبانی مشروعیت پذیری در حکومت‌های ایرانی از هخامنشیان تا ساسانیان،»  پایان‌نامه دکترای، تاریخ،  دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد، اصفهان.
ثعالبی، ابومنصور عبدالملک، (1368)، غرر اخبار الملوک الفرس و سیرهم. ترجمۀ محمد فضائلی، تهران، نقره.
چگینی، ناصر نوروز زاده، (1365)، «مازندران در دوره ساسانی (1)»،  مجله باستان‌شناسی و تاریخ، سال اول، شمارۀ 1: ص 43-49.
چگینی، ناصر نوروز زاده، (1367)، «مازندران در دوره ساسانی (3)»، مجله باستان‌شناسی و تاریخ، سال دوم، شمارۀ 2: ص 17-22.
روستایی، کورش، (1385)، ویژه‌نامه همایش فرهنگ هفت‌هزارساله‌ی حصار، تهران، پژوهشکده باستان‌شناسی.
سامی، علی، (1388)، تمدن ساسانی، ج 2، تهران، سمت.
سید علی یف، جمعه خان، (1392)، «بازیافت‌های نادر از بخش حفاری‌شده کوه عینک»، در، آثار باستانی مس عینک، نتایج مقدماتی کاوش‌های باستان شناسان تاجیک و افغان، کابل، وزارت معادن و پترولیم و وزارت اطلاعات و فرهنگ جمهوری اسلامی افغانستان.
شفیعی، فاطمه، (1383)، «دومین نقش‌برجسته ساسانی در دارابگرد فارس»، باستان‌پژوهی، شمارۀ 12؛ ص 89-94.
طبری، محمد بن جریر، (1375)، تاریخ طبری (تاریخ‌الرسل و الملوک)، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر.
عابدینی عراقی، مهدی؛ عبدالرضا مهاجری نژاد؛ محمد مرتضایی، (1399)، «بررسی سه ظرف نویافته ساسانی در مازندران»؛ مطالعات باستان‌شناسی، دوره 12، شمارۀ 1، ص 179-198.
عباسی، قربانعلی، (1390)، گزارش پایانی کاوش‌های باستان‌شناختی نرگس تپه دشت گرگان، تهران، گنجینه نقش‌جهان.
فریه، ر، دبلیو، (1374)، هنرهای ایران. ترجمۀ پرویز مرزبان، تهران، نشر فرزان.
کارنامه اردشیر بابکان، (1354)، ترجمۀ بهرام فره‌وشی، تهران، دانشگاه تهران.
گردیزی، ابوسعید، (1347)، زین‌الاخبار، به تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، دنیا فرهنگ ایران.
گیرشمن، رومن، (1390)، هنر ایران در دوران پارت و ساسانی، ترجمۀ بهرام فره‌وشی، تهران، علمی فرهنگی.
مارکوارت، یوزف، (1373)، ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی، ترجمۀ مریم میراحمدی، تهران، اطلاعات.
مستوفی، حمدالله، (1362)، نزهة القلوب. تصحیح گای لسترنج، تهران، نشر ارمغان.
نلدکه، تئودور، (1378)، تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان. ترجمۀ عباس زریاب، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
واندنبرگ، لویی، (1348)، باستان‌شناسی ایران باستان، ترجمۀ عیسی بهنام، تهران، دانشگاه تهران.
وثوق بابایی، الهام و رضا مهرآفرین، (1394)، «بررسی و تحلیل نقش شکار در دوره ساسانی»، مجلۀ نگره، شمارۀ 35، ص 47-32.
وحدتی، علی‌اکبر، رافائل بیشونه، مارگارتا تنبرگ، مرجان مشکور، (1398)، «کاوش در تپه چلو: شواهدی از مجموعه باستان‌شناختی بلخی-مروی در دشت جاجرم»، باستان‌شناسی، سال سوم، شمارۀ یک. ص 63-74.
هرمان، جورجینا، (1373)، تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان، ترجمه مهرداد وحدتی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هوف، دیتریش، (1374)، داراب پایتخت باستانی، در پایتخت‌های ایران، به کوشش محمدیوسف کیانی؛ ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی، تهران، سازمان میراث فرهنگی.
هینتس، والتر، (1385)، یافته‌های تازه از ایران باستان، ترجمۀ پرویز رجبی، تهران،: ققنوس.
Abbasi, G. A. 2011. The final report of the archaeological excavations of Narges Tappeh in Gorgan plain. Tehran: Ganjineh Naghshe Jahan. [In Persian].
Akbari, E. .2020. "Study and analysis of the principles of legitimacy in Iranian governments from the Achaemenids to the Sassanids," PhD thesis, History, Najafabad Azad University. [In Persian].
Altamura, F. 2013. Reuse of prehistoric lithic implements in historical times: case studies from the Alban hills. ORIGINI, XXXV: 7-29.
Ibn Esfandiar, B. M. .1320. Tarikhe Tabarestan. Corrected by Abbas Eqbal. Tehran: Ketabkhaneh Khavar. [In Persian].
Abedini Araqi, M; Mohajerinejad, A.R; Mortezaei, M. .1399."Study of three newly discovered Sassanid vessels in Mazandaran"; Motal’at-e Bastanshenasi, Vol.12 (1): 179-198. [In Persian].
Cleveland Museum of Art. 1969. Handbook of the Cleveland Museum of Art. Cleveland, Ohio: The Museum Press.
Compareti, M. 2011. the state research on Sasanian painting, e-sasanika 13.
Tha'labi, A.M. (1368), Gharr Akhbar al-Muluk alfars and Sirham. Translated by Mohammad Fazaeli, Tehran: Noghreh. [In Persian].
Chegini, N. N. 1365. "Mazandaran in the Sassanid period (1)", Journal of Bastanshenasi Va Tarikh, first year No. 1: 43-49. [In Persian].
Chegini, N. N. 1367. "Mazandaran in the Sassanid period (3)", Journal of Bastanshenasi Va Tarikh, second year No. 2:17-22. [In Persian].
Schmidt, E. 1937. Excavations at Tepe Hissar, Damghan. University of Pennsylvania Press.
Farrokh, K. 2007. Shadows in the Desert, Ancient Persia at war, Osprey Publishing, New York.
Frye, R. N. 1986. "Chapter 4: The political history of Iran under the Sasanians". In Yarshater, Ehsan. The Cambridge History of Iran: The Seleucid, Parthian and Sasanian periods, Vol. 3(1). Cambridge University Press.
Ferrier، R. W. 1374. The arts of Persia. Translated by Parviz Marzban. Tehran: Farzan. [In Persian].
Gardizi, A. S. 1347. Zayn al-Akhbar, edited by Abdolhai Habibi, Tehran: Donya-e Farhange Iran. [In Persian].
Ghirshman, R. 2012. Iran; Parter und Sasaniden. Translated by Bahram Farahvashi, Tehran: Elmi Farhangi. [In Persian].
Harper, P. O. 1981. Silver Vessels of the Sasanian Period: Vol.1 Royal Imagery, New York: Metropolitan Museum of Art.
Henning, W. B. 1959. “New Pahlavi inscription on the silver vessels” Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. 22 (1): 132 – 134.
Herrmann, G. 1995. He Iranian revival, Translated by Mehrdad Vahdati, Tehran: Markaz Nashre Daneshgahi. [In Persian].
Hinz, W. 2006. Altiranische Funde und Forschungen, Translated by Parviz Rajabi, Tehran: Qoqnous. [In Persian].
Huff, D. 1996. Darab: ancient Capital, in Iranian capitals, edited by M.Y.Kiani and M. E. Bastani Parizi. Translated by Faramarz Najd Sami’I, Tehran: Sazman Miras Farhangi. [In Persian].
Jennings, B. 2014. Repair, recycle or re-use? Creating mnemonic devices through the modification of object biographies during the Late Bronze Age in Switzerland. Cambridge Archaeological Journal. 24(1): 163–176.
Karnameh Ardeshir Babakan. 1975. translated by Bahram Farhvashi, Tehran: Daneshgah Tehran. [In Persian].
Knight, M. G., Boughton, D and Wilkinson, R. E. 2019. Objects of the Past in the Past. In: Objects of the Past in the Past Investigating the significance of earlier artefacts in later contexts. Edited by Matthew G. Knight, Dot Boughton and Rachel E. Wilkinson. Archaeopress Publishing Ltd.
Markwart, J. 1995. Eranasahr nach der Geographie desps. Moses Xorenaci. Mit historisch - kritischen kommentar und historischen und Topographischen excursen, translated by Maryam Amirahamdi, Tehran: Ettela’at. [In Persian].
Masson, V. M. 1988. Altyn-Depe. Translated by Henry N. Michael. Published by the University Museum, University of Pennsylvania.
Mostofi, H. 1362. Nozhat al-Qulub. Edited by Guy ‎Lestrange, Tehran:Armaghan. [In Persian].
Noldeke, T. 2000. eschichte du Parser und Araber zur zeit des Sasaniden, Translated by Abbas Zaryab, Tehran: Pazhoheshgah Olom Ensani va Motaleat Farhangi. [In Persian].
Orbeli, J. 2009. " Sasanian and Early Islamic Metalwork", translated by Parviz Marzban, a survey of Persian art, Vol. 2, under the supervision of Arthur Pope and Phillips Ackerman, Tehran: elmi va farhangi. [In Persian].
Pourshariati, P. 2008. Decline and fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris.
Roustaei, K. 2007. Special issue of the 7,000-year-old Hesar Culture Conference. Tehran: Pazhoheshkadeh Bastanshenasi. [In Persian].
Salzmann, A. G. 2007. Exploring Iran the Photography of Erich F. Schmidt, 1930–1940. Part 2. Philadelphia. University of Pennsylvania.
Sami, A. 2010. Sassanid Civilization, Vol. 2, Tehran: Samat. [In Persian].
Seyed Aliyev, J. K. 2013. "Rare recoveries from the excavated part of Aynak Mountain", in: Archaeological Mes Aynak: Preliminary Results of Tajik and Afghan Archaeological Excavations. Kabul, Ministry of Mines and Petroleum and Ministry of Information and Culture of the Islamic Republic of Afghanistan. [In Persian].
Shafiee, F. 2004. "The second Sassanid relief in Darabgard Fars". Journal of BastanPazhohi. No.12: 89-94. [In Persian].
Shepherd, D. 1983. Sasanian art, in the Cambridge history of Iran, VoL.3 (2). Edited by Ehsan Yarshater.1055-1112.
Skupniewicz, P. 2019. Sasanian’ silver plate from al-Ṣabāḥ Collection in light of aesthetic features of Sasanian toreutics. HISTORIA I ŚWIAT, nr 8: 59-78.
Tabari, M. 1997. History of Tabari (History of Prophets and Kings), translated by Abolghasem Payende, Tehran: Asatir. [In Persian].
Trinkaus, M. 1983. Pre-islamic settlement and land use in Damghan Northeast Iran, Iranica antiqua 18: 119-144.
Vandenberghe, L. 1970. Archeologie de L'Iran Ancien, Translated by Esa Behnam, Tehran: Daneshgah Tehran. [In Persian].
Vahdati, A. A., Biscione, R., Tengberg, M., Mashkoor, M. 2020. "Excavation in Tapeh Chelou: Evidence from Balkhi-Marvi Archaeological Collection in Jajar Plain",Bastanshenasi, Third Year, No.1: 63-74. [In Persian].
Vosough Babaei, E and Mehrafarin, R. 2015. "Study and analysis of the role of hunting in the Sassanid period", Journal of Negreh, No. 35: 47-32. [In Persian].
Vuković, J. 2015. Secondary use, reuse and recycling of ceramic vessels: evidence from Late Neolithic Vinča. Archaica, Vol. 3: 108-126.
Wachtsmuth, F., Kuhnel, E., Dimand, M. S. 1933. Die Ausgrabung der zweitm Ktisphon -Expedition: (winter 1931/32). Berlin, Islamische kunstabteilung der Staatlichen museen.
مطالعات باستان شناسی
دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 28
اسفند 1400
صفحه 215-232
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 18 اردیبهشت 1398
  • تاریخ بازنگری: 22 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 26 بهمن 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار