مطالعات باستان شناسی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

نمایش نقشه موقعیت جغرافیایی (کشور) نویسندگان

همکاری با موسسه یا انجمن

فرم تعهد اثر

فرم تعارض منافع

شرایط پذیرش مقاله

راهنمای دریافت شناسه ارکید

نمونه کارفارسی

نمونه کار انگلیسی

هزینه انتشار

شیوه ارجاع نویسی و منبع نویسی

داوران مجله مطالعات باستان شناسی

راهنمای ثبت نام در پابلونز

معرفی و تحلیل معماری آرامـگاه سلـطان ابراهـیم رضا (ع) در میان و خوانش یادگار نوشته‌های تاریخی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختة دکتری باستان شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 استاد گروه باستان شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

3 استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

بررسی بناهای دوران اسلامی در ایران، حضور بی­شمار آرامگاه ­های مذهبی و غیرمذهبی را نشان می­ دهد که در اکثر نقاط این مرز و بوم پراکنده ­اند. این ابنیه به­عنوان یکی از مهم ­ترین عناصر معماری اسلامی - ایرانی از گوناگونی ویژه­ای برخوردارند، به‌طوری‌که مطالعۀ آنها ویژگی­ های معماری و تزئینی هر دوره را نمایان می­ کند. آرامگاه برای شخصیت ­های مذهبی و بزرگان در ایران بیشتر از سایر کشورهای اسلامی مورد توجه بوده است؛ دلیل این امر نیز به نقش آرامگاه­ ها و آمیختگی آن با آداب‌ورسوم و مذهب ایرانیان مسلمان برمی ­گردد و همین امر است که توجیه­گر تداوم اقبال عامة مردم به آرامگاه ­های مذهبی در ایران است. در این تحقیق به معرفی معماری آرامگاه سلطان ابراهیم رضا (ع) واقع در روستای آبگرم شهرستان در میان، استان خراسان جنوبی پرداخته خواهد شد. در پژوهش حاضر ضمن معرفی و تحلیل معماری بنا، نقوش و تزئینات، کتیبه­ ها و یادگار نوشته ­ها بنا موردبحث قرار می­ گیرد. مقاله حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی بوده و یافته­ های آن بخشی از طریق مطالعة منابع کتابخانه ­ای و بخش دیگر به‌صورت میدانی انجام شده است. سؤال اصلی پژوهش این است که این بنا در چه دوره­ای ساخته شده است و معماری بنا دارای چه ویژگی­ هایی شاخصی است؟ با توجه به کتیبة بنا و گزارش­ های کوتاهی که توسط محققان قبلی انجام شده، تاریخ ساخت بنا به دورة صفوی برمی‌گردد، درحالی‌که با مطالعه و تحلیل معماری بنا با بناهای تیموری در خراسان، احتمالاً قدمت آن به اواخر دورۀ تیموری برمی‌گردد. آرامگاه سلطان ابراهیم رضا، بنایی چهار ایوانی که دارای گنبد و ایوان رفیعی در دو طبقه ساخته شده است. از جمله ویژگی­ های معماری بنا ضمن قرینگی آن و استفاده از طاق ­ها و قوس­ های متنوع، وجود کتیبه ­هایی با خطوط مختلف در داخل آرامگاه و درب­های کتیبه ­دار است که اطلاعات کاملی از این بنا طی یک بازۀ طولانی را ارائه می­ دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Introduction and Analysis of the Architecture of the Tomb of Sultan Ibrahim Reza in Darmian City and Reading the Relics of its Historical Writings

نویسندگان [English]

  • Ali asqar Mahmoodinasab 1
  • Seyyed rasool Mousavi Haji 2
  • abed taghavi 3

1 Ph.D. Candidate in Archeology, Mazandaran University, Babolsar, Iran

2 Professor, Department of Archeology, Mazandaran University, Babolsar, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Archeology, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.

چکیده [English]

The study of Islamic Period buildings in Iran proves the presence of countless religious and non-religious tombs that are scattered in most parts of this border and region. As one of the most important elements of Islamic-Iranian architecture, these buildings have a special diversity, so that their study reveals the architectural and decorative features of each period. Tomb for religious Personalities in Iran has received more attention than other Islamic countries; the reason for this is the role of tombs and its integration with the customs and religion of Muslim Iranians, and this is the reason that justifies the continued popularity of religious tombs in Iran. In this research, the architecture of the tomb of Sultan Ibrahim Reza located in Abgarm village of Darmian city, South Khorasan province will be introduced. In the present article, while introducing and analyzing the architecture of the building, motifs and decorations, inscriptions and memorabilia of the building are discussed. The present article is based on a descriptive-analytical method and its findings are partly through the study of library resources and the other part is done in the field. The main question of the research is in what period this building was built and what are the salient features of the building architecture? According to the inscription of the building and short reports made by previous scholars, the construction date of the building dates back to the Safavid period, while by studying and analyzing the architecture of Timurid buildings in Khorasan, it probably dates back to the late Timurid period. The tomb of Sultan Ibrahim Reza is a two-storey building with four porches and a magnificent dome. Among the architectural features of the building are symmetry, the use of various arches and magnificent inscriptions on the body of the building, which provide complete information about this building over a long period of time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tombs of Sultan Ibrahim Reza
  • Timurid - Safavid
  • Architecture
  • Inscription
مراجع
قرآن کریم.
آیتی، محمدحسن (1371)، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قُهِستان، مشهد، دانشگاه فردوسی.
احسانی، محمدتقی (1368)، هفت هزار سال هنر فلزکاری در ایران، تهران، علمی و فرهنگی.
اوکین، برنارد (1386)، معماری تیموری در خراسان، ترجمة علی آخشینی، مشهد، آستان قدس رضوی.
بلر، شیلا، بلوم، جاناتان (1386)، هنر و معماری اسلامی، ترجمة یعقوب آژند، تهران، سمت.
بیهقى، على بن زید (1361)، تاریخ بیهق‏، مصحح احمد بهمنیار، تهران، کتابفروشی فروغی‏.
پوگاچنکووا، گالینا (1387)، شاهکارهای معماری آسیای میانه، ترجمة سید داوود طبایی، چاپ اول، تهران، فرهنگستان هنر.
حاتم، غلامعلی (1379)، معماری اسلامی ایران در دورة سلجوقیان، تهران، جهاد دانشگاهی.
خوافی، شهاب‌الدین عبدالله (1370)، جغرافیای تاریخی خراسان در تاریخ حافظ ابرو (قسمت ربع خراسان هرات)، تصحیح غلامرضا ورهرام، تهران، اطلاعات.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام الدین (1380)، تاریخ حبیب السیر، تهران، خیام.
راوندى‏، مرتضی (1382)، تاریخ اجتماعى ایران، تهران، نگاه‏.
زمچى اسفزارى، معین‌الدین محمد‏ (1338)، روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات‏، مصحح، سید محمدکاظم امام، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران.
زمرشیدی، حسین (1387)، طاق و قوس در معماری ایران، تهران، شرکت عمران و بهسازی شهری ایران.
سبحانی تبریزی، جعفر (1427)، الوهابیه فی المیزان، قم، انتشارات موسسه امام صادق (ع).
سروش، محمدرضا (1386)، «گزارش مختصر از مراحل شناسایی و کاوش باستان­شناسی در گورستان تاریخی بجد»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بزرگداشت عبدالعلی بیرجندی، به کوشش محمود رفیعی، تهران، هیرمند.
سمائی دستجردی، معصومه؛ الهیاری، فریدون؛ فروغی ابری، اصغر (1395)، «بررسی جایگاه اجتماعی هنرمندان و صنعتگران در دورة تیموریان»، فصلنامة علمی- پژوهشی تاریخ اسلام و ایران، سال بیست و ششم، دورة جدید، شمارة 29، پیاپی 119، بهار، 1395، صص 106 - 81.
شاطری، مفید (1394)، وارثان عترت: بقاع متبرکه خراسان جنوبی، چاپ اول، شرکت چاپ و وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه.
صابرمقدم، فرامرز (1376)، گزارش ثبتی آرامگاه سلطان ابراهیم رضا، بیرجند، آرشیو اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی، منتشرنشده.
صالحى شامى، محمد بن یوسف (1414)، سبل الهدى‏، بیروت، انتشارات دارالکتب العلمیة.
صدیقیان، حسین (1394)، گزارش بررسی باستان­شناختی بخش­های قُهِستان و گزیک شهرستان در میان، آرشیو اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی، منتشرنشده.
صفا، ذبیح‌الله (1378)، تاریخ ادبیات در ایران، ج 3 و 4‏، چاپ هشتم، تهران، فردوس.‏
غروی، مهدی (1376)، آرامگاه در گسترة فرهنگ ایرانی، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فرقانی، محمدفاروق (1385)، تاریخ اسماعیلیان قُهِستان، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کاوسی، ولی­الله (1389)، «بازسازی آثار معماری در دورة تیموریان»، مجلة تاریخ و تمدن اسلامی، سال ششم، شمارة دوازدهم، پاییز و زمستان، صص 129 - 107.
کیانی، محمدیوسف (1386)، تاریخ هنر معماری ایران در دورة اسلامی، تهران، انتشارات سمت.
مجهول مؤلف (1361)، حدود العالم من المشرق الی المغرب، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران، کتابخانه طهوری.
محمودی­نسب، علی‌اصغر (1393)، معماری بافت تاریخی شهر سرایان با تکیه بر اقلیم گرم و خشک منطقه، تهران، سمیرا.
مستوفی، حمدالله (1381)، نزهة‌القلوب، به کوشش محمد دبیر سیاقی، قروین، حدیث امروز.
مقدسی، محمد بن احمد، (1361)، أحسن التقاسیم، ترجمة علی­نقى منزوى‏، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان‏.
نصرآبادی، علیرضا (1382)، گزارش بازخوانی دیوارنگاره‌ای آرامگاه سلطان ابراهیم (ع)، بیرجند، آرشیو اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی، منتشرنشده.
نوروزی، ساسان (1386)، طرح مرمت و بازپیرایی ساماندهی بنا و محوطه آرامگاه امامزاده ابراهیم رضا (ع)، بیرجند، آرشیو اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی، منتشرنشده.
ویلبر، دونالد؛ گلمبگ، لیزا؛ هلد، رنتا (1374)، معماری تیموری در ایران و توران، ترجمة محمدیوسف کیانی و کرامت‌الله افسر، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
هیلن براند، روبرت (1389)، معماری اسلامی: شکل، کارکرد و معماری، ترجمة باقر آیت­الله­زاده شیرازی، تهران، روزنه.
هیلن­براند، روبرت (1387)، هنر و معماری اسلامی، ترجمة اردشیر اشراقی، تهران، انتشارات روزنه.
یوسفی، صاحب (1387)، گزارش گمانه­زنی پژوهشی آرامگاه سلطان ابراهیم (ع)، بیرجند، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی، منتشرنشده.
Anisi, A. 2007. Early Islamic Architecture In Iran .637-1059. Ph.D. Thesis. The University Of Edinburgh.
Ayati, M. H. 1992. Baharestan in the history and translation of the men of Qayenat and Qohestan. second edition. Mashhad. Ferdowsi University. [in Persian].
Bayhaqi, A. 1982. History of Bayhaqi. edited by Ahmad Bahmanyar. first edition. Tehran. Foroughi Bookstore. [in Persian].
Blair, Sh. Bloom, J. 2007. Islamic Art and Architecture. Vol 2. translated by Yaghoub Azhand. second edition. Tehran. Samat. [in Persian].
Ehsani, M. T. 1989. Seven Thousand Years of Metalworking in Iran. First Edition. Tehran. Scientific and Cultural. [in Persian].
Forghani, M. F. 2006. History of the Ismailis of Qohestan. Second Edition. Tehran. Association of Cultural Works and Honors. [in Persian].
Gharavi, M. 1996. Tomb in the field of Iranian culture. first edition. Tehran. Publications of the Association of Cultural Works and Honors. [in Persian].
Hatam, Q. A. 2000. Islamic Architecture of Iran in the Seljuk Period. First Edition. Tehran. University Jihad. [in Persian].
Hattstein. M. Delius, P. 2004. Islam: Art and Architecture. Ullmann.
HillenBrand, R. 2008. Islamic Art and Architecture. translated by Ardeshir Ishraqi. second edition. Tehran. Rozaneh Publications. [in Persian].
HillenBrand, R. 2010. Islamic architecture: form, function and architecture. Translated by Baqer Ayatollah Zadeh Shirazi. fifth edition. Tehran. Rozaneh. [in Persian].
Kavousi, V. 2010. »Reconstruction of architectural works in the Timurid period«. Journal of Islamic History and Civilization, Year 6. Number 12. Fall and Winter. autumn and winter 2010. pp 129-107. [in Persian].
Khafi, Sh. A. 1991. Historical Geography of Khorasan in the History of Hafez Ebro .Part of Khorasan Herat. edited by Gholamreza Varhram. first edition. Tehran. Information. [in Persian].
Khwandmir, Gh. 2001. History of Habib Al-Seer. Vol 4. Fourth Edition. Tehran. Khayyam. [in Persian].
Kiani, M.Y. 2007. History of Iranian Architecture in the Islamic Period. Ninth Edition. Tehran. Samat Publications. [in Persian].
Mahmoodi Nasab, A. A. 2014. Architecture of the historical context of Sarayan city based on the hot and dry climate of the region. first edition. Tehran. Samira. [in Persian].
Maqdasi, M. 1982. Ahsan Al-Taqasim. Vol 2. Translation on the isolated side. First Edition. Tehran. Authors and Translators Company. [in Persian].
Mostofi, H. 2002. Nozhat Alghlob. By the efforts of Mohammad Dabir Siyaghi. Qarvin. Hadith Today. [in Persian].
Nasrabadi, A. 2003. Report on the re-reading of the murals of the tomb of Sultan Ibrahim. Birjand. Archive of the General Directorate of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of South Khorasan. has not been published. [in Persian].
Nowruzi, S. 2007. The plan to repair and rehabilitate the building and the tomb of Imamzadeh Ebrahim Reza. Birjand. Archive of the General Directorate of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of South Khorasan. has not been published. [in Persian].
 O'kane, B. 2007. Timurid Architecture in Khorasan. translated by Ali Akhshini. first edition. Mashhad. Astan Quds Razavi. [in Persian].
Petersen, A. 1996. Dictionary Of Islamic Architecture. First published. London. Routledge.
Pogachenkova, G. 2008. Central Asian Architectural Masterpieces. translated by Seyed Davood Tabaei. first edition. Tehran. Academy of Arts. [in Persian].
Ravandi, M. 2003. Social History of Iran. Vol 9. Second Edition. Tehran. Negah. [in Persian].
Saber Moghadam, F. 1997. Registration Report of the Tomb of Sultan Ebrahim Reza. Birjand. Archive of the General Directorate of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of South Khorasan. has not been published. [in Persian].
Safa, Z. 1999. History of Literature in Iran. Vol 3 and 4. Eighth Edition. Tehran. Ferdows. [in Persian].
Salehi Shami, M. Y. 1992. Sabl al-Huda. Vol 8. First Edition. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya Publications. [in Persian].
Samaei Dastjerdi, M. Al-Hayari, F. Foroughi Abri, A. 2016. »Study of the social status of artists and craftsmen in the Timurid period«. Scientific-Research Quarterly of the History of Islam and Iran, Vol. 26. New Volume. No. 29. 119 consecutive. Spring 2016. pp 81- 106. [in Persian].
Sedighian, Hossein. 2015. Report on Archaeological Survey of Qohestan and Gazik Departments of Darmian County. Archive of the General Directorate of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of South Khorasan. Unpublished. [in Persian].
Shateri, Mofid. 2015. Heirs of Atrat: Holy Shrines of South Khorasan. First Edition. Printing Company and affiliated with the Endowment and Charity Organization. [in Persian].
Sobhani Tabrizi, Jafar. 2005. Al-Wahhabiya Fi Al-Mizan Al-Mizan. third edition. Qom. Imam Sadegh Institute Publications. [in Persian].
Soroush, M. R. 2007. »A Brief Report on the Steps of Archaeological Identification and Excavation in the Historical Cemetery of Bojd«. Proceedings of the International Conference in Honor of Abdul Ali Birjandi, by Mahmood Rafiei. Tehran. Helmand. [in Persian].
The Holy Quran. [in Persian].
Unknown author. 1982. Hudud Al-Alam from the East to the West. By Manouchehr Sotoudeh. Tehran. Tahoori Library. [in Persian].
Wilber, D. Golmbag, L. Held, R. 1995. Timurid architecture in Iran and Turan. translated by Mohammad Yousef Kiani and Keramatullah Afsar. first edition. Tehran. Ministry of Culture and Islamic Guidance. [in Persian].
Yousefi, S. 2008. Research Speculation Report on the Tomb of Sultan Ibrahim. Birjand. Archive of the General Directorate of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of South Khorasan. Unpublished. [in Persian].
Zomarshidi, H. 2008. Arches and Arches in Iranian Architecture. First Edition. Tehran. Iran Urban Development and Improvement Company. [in Persian].
Zomchi Esfezary, m. A. 1959. Rawdat al-Janat in the descriptions of the city of Herat. Vol 2. Corrected by Seyed Mohammad Kazem Imam. First Edition. Tehran. University of Tehran. [in Persian].
مطالعات باستان شناسی
دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 28
اسفند 1400
صفحه 189-213
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 10 اردیبهشت 1398
  • تاریخ بازنگری: 23 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 26 تیر 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار