نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا هژبری نوبری ¹
• حمید خانعلی ²
• یلماز آنیل ³
• سید مهدی موسوی کوهپر ⁴

¹ استاد گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

² دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس

³ دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه چلبی اوغلو

⁴ دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

عصر مفرغ متاخر و آهن I از نظر فرهنگی نشانگر تحولاتی بسیار مهم در ساختار فرهنگ مادی و معنوی مردمان ساکن فلات ایران است. شناخت و استفاده از آهن در این دوره به مثابه کشف عظیمی بود که در تمام زوایای زندگی بشر آن روز سایه افکند. زمینه­های ایجاد امپراطوری­های گسترده در پی این دوره بر پایه­های جامعه­ای استوار گشت که با سپری­کردن عصر آهن، پتانسیل جهانی شدن یافته بود؛ لذا می­توان این برهه را دوره آغاز تاریخی ایران نامید.
     یکی از شاخص­ترین و مهم­ترین محوطه­های نشانگر این تحولات در شمال­غرب ایران، محوطه باستانی شهریری در مشکین شهر استان اردبیل است که در طی بررسی­های چالز برنی شناسایی شده و طی سه فصل کاوش باستان­شناختی طی سال­های 1382،83،84 به سرپرستی نگارنده (علیرضا هژبری نوبری) با هدف شناسایی فرهنگ­های عصر آهن حوزه شرقی شمال­غرب ایران مورد مطالعه قرار گرفت. در این محوطه می­توان شاخصه­های فرهنگی عصر آهن حوضه شرقی شمال­غرب را در بستر فرهنگی پیوسته­ای مطالعه نمود. وجود قلعه­ی استحکاماتی با بهره گیری از موانع طبیعی دفاعی، گورستان­ پراکنده در اطراف محوطه و فضای آیینی همراه با سنگ افراشت­های انسان ریخت از مهمترین قسمت­های شناخته شده­ی حاصل از کاوش­های باستان شناختی محوطه شهریری می­باشد. نتایج مطالعات انجام یافته در قلعه شهریری نشان می­دهد که شکل­گیری محوطه از اواخر دوره مفرغ میانی و مفرغ متاخر بوده و نمود باستان شناسی این دوره معبد اولیه و استقرار­های کوچ­ نشینی است. توسعه محوطه در دوره آهن بوده و نمود باستان شناسی آن قلعه استحکاماتی، معبد شهریری و گورستان وسیع می­باشد.

کلیدواژه‌ها

• شمال‌غرب ایران
• حوضه شرقی آذربایجان
• فرهنگ‌های عصر آهن
• محوطه شهریری
• سنگ‌افراشت انسان‌ریخت

عنوان مقاله [English]

Archaeological analysis and investigations on Shaharyeri in Ardabil province

نویسندگان [English]

• Alireza Hejebri Nobari ¹
• hamid khanali ²
• anil yilmaz ³
• seyed mehdi mosavi kohpar ⁴

¹ Tarbiat Modares University

² Phd Candidate

³ Ezmir University

⁴ university Tarbiyat modares

چکیده [English]

 
The Late Bronze Age and Iron Age I represent significant alterations in material and non-material culture of people living in the Iranian plateau. The knowledge and taking advantage of iron were as a tremendous discovery in this period that has overshadowed all aspects of human life those days. The societies, by passing the Iron Age and having potential for globalization, have paved the way for establishing the vast empires. Therefore, this period can be called the period of the protohistory of Iran.
One of the most significant and important sites indicating these developments in northwestern Iran is the Shaharyeri archeological site in Meshkinshahr, Ardabil province. This site was discovered following surveys of Charles Burney in 1978 in northwestern Iran, and studied under the supervision of Alireza Hejbari Nobari during 2003-2005 with the aim of identifying the Iron Age cultures of northwestern Iran. We can study the Iron Age cultural indices of the east part of northwest Iran in a continuous cultural context. The most important architectural remain, from the formation period, is an early temple that included slab stones, mortar and mud brick, and monoliths that laid to the structure. Semi pastoralist societies populated the site since Late Bronze Age and Early Iron Age following constructing a basic temple, whereas developed during Middle Iron Age by construction of citadel and a vast cemetery with up to 500 anthropomorphic monoliths next to a temple. Concluding remarks shows that formation of settlement at Middle and Late Bronze ages and archaeological marker of mentioned period is early temples and development of nomadic culture

کلیدواژه‌ها [English]

• Northwest of Iran
• Eastern Azerbaijan basin
• Iron Age culture
• Bronze Age culture
• Shaharyeri site