نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا خسروزاده ¹
• ناصر نوروززاده چگینی ²
• سامر نظری ³

¹ استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه شهرکرد

² دانشیار پژوهشکده باستان شناسی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری

³ دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

سفال به‌عنوان شاخص ­ترین یافته­ ی باستان‌شناسی، نقش به سزایی در بازسازی برهم­کنش ­های منطقه ای و فرا منطقه ­ای دارد؛ بنابراین شناخت سفال­ های هر دوره­ ی فرهنگی بسیار حائز اهمیت است. محوطه­ های باستان­ شناختی اندکی مربوط به دوره ­ی اشکانی در غرب ایران کاوش شده است. ازاین­ رو به دلیل فقدان مجموعه­­ های سفالی کافی، جهت شناخت و تمایز سفال­ های این دوره، شناسایی محوطه ­های اشکانی غرب ایران با مشکلاتی رو­ب­رو می­ باشد. بدین ترتیب معرفی و ارائه ­ی مجموعه سفال­ های تاریخ­ گذاری شده­ ی دقیق از دوره­ ی اشکانی، برای درک بهتر تحولات منطقه در این بازه ­ی زمانی مؤثر و لازم است. یکی از مهم­ترین محوطه ­های اشکانی غرب ایران که اخیراً مورد کاوش قرار گرفته است، قلعه یزدگرد می­ باشد. ارائه گونه­ ها و شکل ­های سفالی به­ دست ­آمده از این محوطه، جهت مطالعات سفالی منطقه­ ای و گاه­ نگارهای نسبی در قلمرو اشکانی سودمند خواهد بود. طبق مطالعات صورت­ گرفته بر روی سفال­ های حاصل از کاوش، درمجموع سه گونه­ ی سفالی شامل کلینکی، لعاب‌دار و معمولی شناسایی شد. مقایسات تطبیقی این سفال­ ها با مناطق پیرامونی، حاکی از آن است که بیشتر سفال ­ها ساخت محل هستند، اگرچه در میان آن‌ها قطعاتی دیده می­ شود که در اثر ارتباطات فرهنگی، از مناطق هم­جوار به این محوطه وارد شده ­اند. بر اساس مطالعات انجام­ شده بر روی شکل ­ها و ویژگی­ های فنی سفال­ ها، می­ توان این­گونه ارزیابی نمود که سفال ­ها متعلق به اواخر دوره اشکانی هستند. علاوه بر سفال، یافته­ های دیگری مانند واحدهای ساختمانی و سکه نیز به‌دست‌آمده است که این تاریخ پیشنهادی را قوت می بخشند.

کلیدواژه‌ها

• قلعه ‌یزدگرد
• اشکانی
• سفال
• غرب ایران

عنوان مقاله [English]

Description, Classification and Typology of the Excavated Parthian Pottery from the Second Seasons of Qal’eh-i Yazdigird’s Excavations

نویسندگان [English]

• Alireza Khosrowzadeh ¹
• Naser Nowruz Zadeh Chegini ²
• Samer Nazari ³

¹ Assistant Professor, Department of Archaeology, Shahrekord University

² Associate Professor, Archeology Research Institute, Institute of Cultural Heritage and Tourism

³ Ph. D Candidate in Archeology, University of Tehran

چکیده [English]

Pottery -as the most prominent archaeological material- has a great role in reconstruction of regional and transregional interactions. So identification of the pottery assemblages of each cultural periods is very important. A few archaeological sites related to the Parthian period have been excavated in western Iran. Therefore, due to the lack of enough ceramic collections to identify and distinguish the pottery of this period, recognition of Parthian sites in western Iran encounter with some problems. So, it's necessary to present a precise dated collection of the Parthian pottery in order to have a better understanding of regional changes in this period. One of the most important sites in western Iran is Qal'eh-i Yazdigird, which has been excavated recently. Describing the pottery forms of this region, could be helpful in the regional pottery studies, as well as relative chronology in the Parthian life world.
Pottery is the most prominent archaeological material which has a great role in reconstruction of regional and interregional interactions. So, identification of the pottery assemblages of each cultural period is very important to clarify their chronology and their technological significance. So far, few archaeological sites related to the Parthian period have been excavated in western Iran. Therefore, due to the lack of ceramic collections to identify and distinguish the pottery of this period, recognition of Parthian sites in western Iran encounters some problems. So, it is necessary to present a precise dated collection of the Parthian pottery in order to have a better understanding of their regional changes in this period. One of the most important sites in western Iran is Qal’eh-i Yazdigird, which has been excavated recently. Describing the pottery forms of this region could be helpful in the regional pottery studies, as well as for relative chronology in the Parthian world. According to the excavated pottery, three types have been reported, including clinky, glazed and common wares. Comparative studies on the pottery suggest most of them have been made locally, but some are probably from other sites and show cultural-commercial relationships between this site and other contemporary settlements during the Parthian. On the basis of forms and technical characteristics, it seems that the pottery belonging to the late Parthian period can be classified into two types of ordinary pottery and semi-precise ceramics. In addition to the pottery, other archaeological findings, such as building units, are very useful in our study to reconstruct the chronology of site.

کلیدواژه‌ها [English]

• Qal’eh-i Yazdigird
• Parthian
• Pottery
• Western Iran