نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه باستان شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
2 استاد گروه باستان شناسی، دانشگاه مازندران
3 استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه زابل
چکیده
شناسایی و اولویت سنجی مرکزیت (سیاسی) سکونتگاه های قلعه ای دوره قاجار منطقه سیستان نیاز به بررسی عوامل محیطی تأثیرگذار (طبیعی و انسانی) با استفاده از روش ها، تکنیک ها و مدل های متناسب دارد، ازاین‌رو هدف مقاله حاضر، بررسی و اولویت سنجی معیارها و شاخص های موجود، برای تعیین مرکزیت سکونتگاه های مذکور (9 مورد) با استفاده از مدل «فرآیند تحلیل شبکه» (ANP) است. در این راستا، سؤال پژوهش این‌گونه طرح می شود؛ که کدام سکونتگاه قلعه ای در دوره قاجار، نقش مرکزیت سیاسی، بیشتری در سیستان داشته است؟ روش تحقیق توصیفی_تحلیلی و تاریخی_تطبیقی و مبتنی بر مطالعات اسنادی (کتابخانه ای) و بررسی های میدانی است. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای ArcGIS و Super Decisions استفاده شد. نتایج نشان می دهد؛ بیشترین امتیاز اولویت سنجی در کل سکونتگاه های قلعه ای مربوط به گزینه «سکوهه» با امتیاز (0.233) است، از معیارهای «عوامل محیط طبیعی» با رتبه اول در گزینه «شیب نسبی در برابر سیلاب» (0.388) و کسب رتبه دوم از گزینه «دسترسی به شبکه هیدروگرافی هیرمند» (0.217) درواقع در این گروه معیاری، بیشترین امتیاز را کسب نموده است، همچنین از معیارهای «عوامل محیط انسانی» با کسب امتیاز اول در گزینه «وسعت سکونتگاه قلعه ای» (0.473) در جایگاه برتر قرار گرفته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating and Prioritizing the Centrality (political) of Qajar Period Castle Settlements in Sistan Region of Iran Using the ANP Model
نویسندگان [English]
- Mohammad Ebrahim Zarei 1
- SeyyedRasool MousaviHaji 2
- Naghmeh Behboodi 3
1 Professor, Department of Archaeology, University of Bu-AliSina, Hamedan, Iran
2 Professor, Department of Archaeology, University of Mazandaran
3 Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Zabol
چکیده [English]
Investigating and prioritizing the centrality (political) of the Qajar fortified settlements areas in Sistan region of Iran requires studying effective environmental factors (natural and human) using appropriate methods, techniques and models. Therefore, the purpose of this paper is to investigate and prioritize existing criteria and indicators to determine the centrality of these settlements (9 cases) using the Analytic Network Process (ANP) model. In this regard, the research question is: Which castle settlement in the Qajar period played a more central political role in Sistan? The methodology used in this research is descriptive-analytical and comparative-historical and based on documentary (library) studies and field surveys. ArcGIS and Super Decisions software were used for data analysis. The results show that the highest priority rating in all castle settlements belongs to the "Sekuheh" option with a score of (0.233). Of the criteria “natural environmental factors” the option “relative slope against flood” (0.388) ranked first and the option “access to the hydrographic network of Hirmand” (0.217) gained the second rank and highest scores in this criterion group. Besides, gaining the top score in the option “the extent of castle settlement” (0.473), the criterion “human environmental factors” ranked top.
کلیدواژه‌ها [English]
- Sistan of Iran
- Castle Settlements
- Qajar
- GIS
- the ANP Model
)