نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه نیشابور

2 دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه نیشابور

3 استادیار گروه دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد

4 دانش آموخته دکتری چینه شناسی و فسیل شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

5 دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه نیشابور

چکیده

بامطالعه عناصر دندانی می‌توان اطلاعات مفیدی در زمینه رژیم غذایی، وضعیت اجتماعی، اقتصادی و بیولوژیکی جمعیت انسانی گذشته به دست آورد. در این پژوهش به‌طورکلی 8 نمونه دندان، که چهار نمونه باستانی (مربوط به دوره مفرغ) که از محوطه شهرک فیروزه نیشابور به‌دست‌آمده و چهار نمونه دیگر جدید(مربوط به دوره معاصر) از کلینیک بخش ترمیمی دانشکده دندانپزشکی مشهد جمع‌آوری شد و جهت تعیین مشخصات ساختار شیمیایی مینا با استفاده از آنالیز نیمه کمی عناصر توسط Energy Dispersive X-Ray analysis (EDX) به آزمایشگاه متالورژی رازی تهران ارسال شد. بر اساس آزمایش‌ها می‌توان گفت که ساکنان شهرک فیروزه نیشابور در رژیم غذایی خود از غذاهای گیاهی و هم از غذاهای گوشتی استفاده می‌کردند و البته غذاهای دریایی نیز بخش اندکی از رژیم غذایی آنان را تشکیل می‌داده است. به‌طوری کلی بالا بودن عناصر ضروری دندان، کلسیم، فسفر و فلوئور و عدم وجود پوسیدگی بر مینای دندان‌های عصر مفرغ شهرک فیروزه‌نشان از سلامت نسبی دندان در آن دوره است و می‌توان گفت علت اصلی این امر رژیم غذایی مناسب و دسترسی به منابع آب آشامیدنی سالم ساکنین آن نواحی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determination of Mineral Elements of Dental Remains from the Shahrak-e Firouzeh Site

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hossin Rezaei 1
  • Hassan Basafa 2
  • Hamideh Sadat Mohammdipour 3
  • Narges Hashemi 4
  • Atefeh Beig Zadeh 5

1 Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Neyshabur

2 Associate Professor, Department of Archaeology, University of Neyshabur

3 Dental Materials Research Center, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran

4 PhD in Stratigraphy and Paleontology, University College of Ferdowsi University of Mashhad

5 MA in Archaeology, University of Neyshabur

چکیده [English]

A study of dental elements can provide useful information about the diet and social, economic and biological status of the human population in the past. The nutritional status of the past human populations can be achieved by examining the portion of dental elements obtained. In this study, a total of 8 dental samples, four ancient samples (belonging to the Bronze Age) obtained from the site of Firouzeh Neyshabur and four other new samples (collected from the contemporary period) were retrieved from the Repair Clinics of the Mashhad Dentistry Faculty. To determine properties of the chemical structure of the enamel using the semi-quantitative analysis of elements by the Energy Dispersive X-Ray Analysis (EDX), the samples were sent to the Razi Metallurgical Laboratory of Tehran. Inhabitants of Shahrake Firouzeh,Site it could be posited that they mainly used vegetable and meat in their diet and seafood constituted part of their  dietary regime. Our result shows that the high levels of essential elements of teeth, such as calcium, phosphorus and fluorine, and the absence of any decay on enamels of dental samples derived from Shahrake Firouzeh demonstrate the relative dental health during that Bronze Age, which can be said to be the result of proper nutrition and access of people to resources of healthy drinking water in those areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neyshabur
  • Shahreke Firouzeh
  • Bronze Age
  • Teeth Mineral Elements
  • Dietary Regime
باصفا، حسن، (1393)، گزارش مقدماتی چهارمین فصل کاوش های باستان شناختی نجات بخشی محوطه شهرک فیروزه نیشابور، آرشیو پژوهشکده باستان شناسی (منتشر نشده).
باصفا، حسن، هژبری نوبری، علیرضا، خطیب شهیدی، حمید و جواد نیستانی، (1393)، "اثر هیدرولوژی بر فرآیند شکل گیری استقرار پیش از تاریخ شهرک فیروزه در دشت نیشابور". پژوهش های محیط زیست، 5(9)؛73 - 78.
باصفا، حسن، ( 1392)، "شیوه های تدفین دوره مفرغ پایانی در دشت نیشابور (شمال شرق ایران)"، همایش بین المللی باستان شناسان جوان.
ساکاگوچی، رونالد ال و جان پاورز (1391)، مواد دندانی ترمیمی کریگ. ترجمه فهیمه سادات طباطبایی، چاپ سیزدهم، تهران: نور دانش.
چاوشی، الهام، افیونی، مجید و محمد علی حاج عباسی، (1394)، "جذب و واجذب فلورید و پسماند هم دما در یک خاک آهکی اصفهان"، علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، دوره 19(73): 35-44.
خادمی ندوشن، فرهنگ، عزیزی پور، طاهره و رضا شعبانی،( 1388)،"وضعیت پوشش گیاهی و جانوریِ محوطه باستانی ولیران دماوند در عصر اشکانی براساس داده های دیرینه تغذیه شناسی". مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا، 62: 73-90.
رحیم زاده، هادی، کارگر، مهدی، دادبان، یوسف و سمیه بیرامی، (1386)، "تعیین میزان فلوئور موجود در منابع آب شرب روستاهای شهر گرگان در سال 1385". علوم آزمایشگاهی، 1(2): 45-48.
معظمی، مصطفی،(1342)، آناتومی و مورفولوژی دندان. ترجمه توکلی زاده، سارا، محمودی هاشمی، الهه، مجیدی نیا، سارا و هیلا حاجی زاده، 1394. تهران: رویان پژوه.
نجفی، نصراله و منصور پارسازاده، (1389)،"تاثیر شکل نیتروژن و PH محلول غذایی بر غلظت فسفر، نیترات و نیتروژن بخش هوایی اسفناج در کشت هیدروپونیک". علوم و فنون کشت های گلخانه ای، 1(1): 41-55.
Brown, C. J., Chenery, S. R. N., Smith, B., Mason, C., Tomkins, A., Roberts, G. J., Sserunjogi, L., & Tiberindwa, J. V., 2004. Environmental influences on the trace element content of teeth: Implications or disease and nutritional status. Archives of Oral Biology 49(9): 705-717.
Brugmann, G. E., Krause, J., Brachert, T., Kullmer, O., Schrenk, F., Ssemmanda, I., Mertz, D, F., 2012. Chemical composition of modern and fossil Hippopotamid teeth and implications for paleoenvironmental reconstructions and enamel formation – Part 1: Major and minor element variation. Biogeosciences, 9(1): 119-139.
Cakir, FY., Korkmaz, Y., Firat, E., Oztas, SS., Gurganm S., 2011. Chemical Analysis of Enamel and Dentin Following the Application of Three Different At-home Bleaching Systems. Operative Dentistry, 36(5): 529-536.
Dreal, W. F., 1936. Spectrum analysis of dental tissues for trace elements. Journal of Dental Research, 15: 403-406.
Eskin, M. 2016. Trace Elements in Teeth: A Source of Information on Diet and the Environment. Vitamins & Minerals, 5(2):149.
Heymann, H., Swift E, J., Ritter, A., 2014. Sturdevant's art & science of operative dentistry, Elsevier Health Sciences.
Hilton, T, J., Ferracane, J, L., Broome, J,C., 2013. Summitt's fundamentals of operative dentistry: a contemporary approach, 4th Edition, Quintessence Publishing Company, Incorporated.
Liu, H., Chao, J., Chuang, C., Chiu, H., Yang, C., Sun, Y., 2013. Study of P, Ca, Sr, Ba and Pb Levels in Enamel and Dentine of Human Third Molars for Environmental and Archaeological. Advances in Anthropology 3(2): 71-77.
Lowater, F., Murray, M. M., 1937. Chemical composition of teeth. Spectrographic analysis. Biochemical Journal, 31(5): 837-841.
Mahan, L. K., Escott-Stump, S., Krause, M. V., 2007. Krause's food & nutrition therapy, Philadelphia, Pa; Edinburgh: Elsevier Saunders.
Ruth, A., Roth, MS, RD., 2011. Nutrition & Diet Therapy, Indiana: purdue university, Fort wayne, Indiana.
Sakaguchi, R, L., Powers, J, M., 2012. Craig's restorative dental materials, 13th Edition, United States, Elsevier Health Sciences.
Ross, .A.C., Caballero, B., Cousins, R,J., Tucker, K. L., Zeigler, T.R.., 2006. Modern nutrition in health and disease, Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 
Szostek, K., Glab, H., 2001. Trace elements concentrations in human teeth from a Neolithic common grave at Nakonowo (Central Poland). Variability and Evolution, 9: 51-59.