نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

2 دانشیار گروه هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

مدارک تصویری ازجمله مهم‌ترین مدارک در مطالعۀ تاریخ و به‌خصوص تاریخ معماری ایران است. مدارک تصویری انواع مختلفی دارد که نقاشی نوعی مهم در میان آن‌هاست که ظرفیت‌های آن، چندان شناخته‌شده نیست و کمتر در تحقیقات معماری مورداستفاده قرارگرفته است. جای خالی این مطالعات، در خصوص مکتب نگارگری هرات که می‌توان آن را بازنمایی واقعی فضاهای معماری دوره تیموری قلمداد نمود بیشتر رخ می‌نماید. بر همین اساس جهت بازتاب تزئینات معماری در نگاره‌های ایرانی، از میان نقاشی و نگاره‌های مکاتب مختلف ایران، مکتب نگارگری هرات با تأکید بر نگارگری کمال‌الدین بهزاد- از معروف‌ترین هنرمندان مکتب نگارگری هرات- انتخاب و مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. با توجه به اهمیت این موضوع و دامنه کم مطالعات، در این مقاله سعی بر آن شده است تا با ارائه مهم‌ترین شاخصه‌های معماری دوره تیموری و همچنین نگارگری آثار بهزاد، بازتاب تزئینات معماری این دوره از قبیل: حمام، کاخ و مسجد در آثار وی موردبررسی قرار گیرد. با انجام مطالعات مشخص گردید که در سه اثر متعلق به کمال‌الدین بهزاد؛ علاوه بر ارائه جزئیات بناهایی از قبیل: حمام، کاخ و مساجد، شاخصه‌های  معماری تیموریان از قبیل: نوع طاق‌ها، شکل سردرها، فرم کلی بناها، کاشی معرق، تزئینات رایج و موتیف های تزیینی بازتاب یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Recognition of Timurid Architectural Decorations on the Basis of Kamal Al-Din Bihzad Miniature Paintings

نویسندگان [English]

  • mehdi kazempour 1
  • mehdi mohammadzadeh 2
  • raziye heydari 3

1 tbariz Islamic art university

2 Tabriz Islamic art university

3 master

چکیده [English]

Visual evidences are considered to be the most important documents in history and especially in the history of Iranian architecture. There are different types of painting that they could be used importantly to retrieve many of historical as well as artistic issues. On the basis of Herat Painting School, which have more realistic representation it is possible to retrieve architectural decoration of Timurid period. Accordingly, to reflect the architecture decoration in Persian miniatures of different miniature painting schools of Iran, Herat Miniature Painting School with an emphasis on Kamal Al-din Bihzad painting were selected and analyzed. Given the importance of this issue the present article tries to concentrate on the most characteristics of Timurid painting school. The main goal of this study is a detailed overview on Timurid architectural decoration portrayed by Behzad through comparing them with those of paintings which have worked on the monumental buildings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Timurid Architecture
  • Painting
  • Kamal Al-din Bihzad
  • Palace
  • Bathroom
اشرفی، م.م، 1386، "بهزاد و شکل‌گیری مکتب مینیاتور در قرن 16میلادی"، مترجم نسترن زندی. تهران؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
امامی، نصرالله، 1375، "نگاهی به هنرهای اسلامی"، تهران؛ فرهنگ و میراث فرهنگی.
اوکین، برناد، 1386، "معماری تیموریان در خراسان"، مترجم علی آخشینی، تهران؛ بنیاد بژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
آ‍‍‍ژند، یعقوب، 1386، "سیاست هنری دوره تیموری"،  تهران؛ پژوهش نامه علوم انسانی، شماره 34، صص 39-56.
آیت اله زاده شیرازی، باقر،  1374، "تخریب اثار تاریخی حمام خسرو اقا"، تهران؛ اثر ، شماره 25، 27-3.
آیت‌اللهی، حبیب الله، محمد خزایی، میترا لطفی شمیرانی، 1386، "بازتاب مضمون وسوسه در آثار نقاشان آلمانی-فلاندری و نقاشان ایرانی؛ مقایسه تحلیلی برده سه لتی آنتونی قدیس اثرهیرونیموس بوشو نگاره گریز حضرت یوسف از زلیخا اثر کمالالدین بهزاد"، تهران؛ فصلنامه مدرس هنر، دوره2، شماره2، صص1-16.
بوکهارت، تیتوس، 1376، "هنر مقدس"، ترجمه ستاری، تهران؛ سروش.
پاکباز، رویین، 1379، "نقاشی ایران از دیرباز تا امروز"، تهران؛ انتشارات زرین و سیمین.
پرنا، مهدی ، 1391 ، "سری کتابهای راهیان ارشد"، تهران؛ انتشارات ازاده.
پوپ، آرتور،  1369، "آشنایی با مینیاتورهای ایران(بررسی وتحقیق در مورد ریشه هنر مینیاتور و مکتبهای مختلف آن...) "، مترجم حسین نیر، تهران؛ مرکز نشر کتابهای طراحی و نقاشی در ایران.
پیرنیا، محمد کریم، 1386، "سبک شناسی معماری ایرانی"، تدوین دکتر غلامحسین معماریانی، تهران؛ سروش دانش.
توحیدی، فایق، 1390، مبانی هنرها(فلزکاری، سفالگری، نگارگری، بافته­ها و منسوجات، معماری و خط و کتابت)، تهران؛ سمیرا.
حاصلی، پرویز، 1386، "نمودهای معماری در نگارگری"، تهران؛ کتاب ماه هنر.
خسرو جردی، معظم، 1375، "مطالعه و معرفی باستان شناختی مدارس تیموری در خراسان"، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه علوم انسانی، پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته باستان‌شناسی، استاد راهنما، دکتر لطیف ابو القاسمی (4816شماره ثبت).
دانشدوست، یعقوب، 1359، "هنر معماری ایران در دوران تیموریان"، تهران: فرهنگ و هنر، شماره 1، صص 91-102
ذکرگو، امیر حسین، 1387، "سیر هنر در تاریخ (2) "، تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
رمضان زاده، پروانه، 1382، "روزنه ای بر تحلیل نگاره‌هارون الرشید در حمام اثر کمال الدین بهزاد"، تهران: جلوه هنر، شماره 23، صص24-33.
زمانی، عباس، 1352، "طرح اربسک و اسلیمی در آثار تاریخی اسلامی ایران"، تهران؛ هنر و معماری، شماره126، صص17-34.
زمانی، محبوبه، 1388، "خمسه نظامی به نثر"، تهران؛ انتشارات اقبال.
زمرشیدی، حسین، 1372، "طاق و قوس در معماری ایران"، تهران، انتشارات کیهان.
شراتو ،امبرتو، ارنست گروبه، 1376، "تاریخ هنر ایران"، ج 9 (هنر ایلخانی تیموری)، مترجم یعقوب آژند، تهران: انتشارات مولی.
شریف زاده، سیدعبدالمجید، 1375، "تاریخ نگارگری در ایران"، تهران؛ موسسه انتشارات سوره.
طبسی . محسن،  1384، "جلوه های هنر ایرانی در حرم مطهر امام رضا (ع) "، تهران؛ طرح پژوهشی، صدا و سیمای مشهد.
عثمانوف، عارف، عبدالمجید رحیموف، 1380، " استاد کمال الدین بهزاد"، تهران: فرهنگ و هنر، شماره 48، صص86-93.
علی، سید امجد، 1355 ، "سبک نقاشی هرات"، تهران، نشریه ادبیات و زبانها «هلال » شماره 14، صص18-20.
فروغی، محمد، 1375، "بوستان سعدی"، تهران، انتشارات مهتاب.
کیانی، محمد یوسف، 1390، "تاریخ و هنر معماری ایران در دوره اسلامی"، تهران؛ انتشارات سمت.
مظاهری، مهرانگیز، 1376، "معماری در عهد تیموری"، تهران؛ جلوه هنر، شماره9و8، صص46-51.
مکی نژاد، مهدی، 1388، "تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی (تزیینات معماری) "، تهران؛ انتشارات سمت.
نظامی گنجه‌ای، 1351، "کلیات خمسه"، با مقدمه معین فر، تهران؛ امیرکبیر.
ویلبر، دونالد،  لیزا گلمبک، 1374، "معماری تیموری در ایران و توران"، برکردان کرامت الله افسر و محمد یوسف کیانی، تهران؛ سازمان میراث فرهنگی کشور.
هیلن برند، رابرت، 1387، جنبه‌های معماری تیموری در آسیا میانه، ترجمه داوود طباطبایی، تهران؛ گلستان هنر، شماره 14، صص65-82.