نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه جیرفت
2 استادیار گروه باستانشناسی، دانشگاه جیرفت
چکیده
دشت رودبارجنوب و ارتفاعات پیرامون آن در جنوب شرق ایران از دیرباز به‌واسطه اقلیم مناسب دارای قابلیت‌های فراوان جهت استقرار جمعیت‌های انسانی بوده است. بررسیهای باستانشناسی دشت رودبار جنوب به‌عنوان بخش مهمی از پژوهشهای باستانشناسی صورت گرفته در حوزه فرهنگی هلیلرود در محدودهای به وسعت بیش از 6000 کیلومترمربع انجام‌شده که از میان آثار شناسایی‌شده، 53 محوطه آن متعلق به دوره مسسنگی بوده است. رودخانه دائمی هلیلرود و دشت حاصلخیز رودبار جنوب، مهم‌ترین عوامل مؤثر در شکلگیری نوع الگوی استقراری محوطههای مسسنگی این حوزه بوده است. الگوی اصلی پراکنش محوطهها در این دوره، الگویی خوشهای در کنار هلیلرود و شاخههای فرعی آن در بستر دشت رودبار و مناطق پای کوهی و میانکوهی است. با توجه به شواهد موجود ازجمله موقعیت مکانی، وسعت، میزان و تراکم آثار سطحی میتوان این محوطهها را به استقرارهای دائم یا موقت نسبت داد. بامطالعه گونههای سفالی به‌دست‌آمده از این محوطهها و مقایسه آن با سفال‌های تپه یحیی و تل ابلیس و محطوط آباد میتوان توالی و تداوم استقرارها را در مراحل مختلف دوره مسسنگی مشاهده کرد. ارتباط دشت رودبار با مراکزی چون دره بردسیر (تل‌ابلیس)، دشت صوغان (تپه یحیی) و دشت جیرفت (محطوط آباد) موجب شکلگیری فرهنگ‌های مشترک و برهمکنشهای فرهنگی متقابل در این دوره بوده است. این مقاله تلاش دارد ضمن معرفی استقرارهای دوره مسسنگی دشت رودبارجنوب، با بهرهگیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (جیآیاس) به بازسازی و تحلیل الگوی استقراری این دوره بپردازد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
An Analysis of the Chalcolithic Settlement Patterns of Southern Roudbar Plain, Halilroud Basin
نویسندگان [English]
- Ali Daneshi 1
- Nasir Eskandari 2
1 Cultural Heritage
2
چکیده [English]
Roodbar plain and the mountainous surrounding areas of the southeast of Iran have long been a great place to establish the human settlements due to their suitable climate. Archaeological surveys of Roudbar plain and the mountainous areas around it in the cultural basin of Halilroud were carried out in an area of over 6000 square kilometers and as a result, 53 sites were identified and contributed to the Chalcolithic period. Permanent river of Halialroud and the fertile plain of the southern Roudbar have been the most important factors influencing the formation of the settlement pattern of the Chalcolithic sites in this area. The main pattern of sites distribution in this period are a cluster pattern near Halialroud and its sub-branches in the bed of Roudbar plain and on foots and slopes of the mountains. Given the available evidence including location, extent, amount and density of surface effects it is possible to attribute these sites to permanent or temporary settlements. By studying the pottery types obtained from these sites and comparing it with Yahya's potteries and tall-e Iblis and Mahtotabad we can observe the sequence and continuity of deployment in different stages of the Chalcolithic period. The relation with the centers such as Bardsir valley (Iblis), Soghun plain (Yahya) and Jiroft plain (Mahtotabad) led to the creation of common cultures and cross-cultural interactions during this period. This article attempts to introduce the Chalcolithic settlements of the southern Roudbarplain using the geographical information system (GIS) to reconstruction and analysis of the settlement pattern of this period.
کلیدواژه‌ها [English]
- Settlement Patterns
- Chalcolithic period
- Southern Roodbar plain
- Halilrud Cultural Basin
)