نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا راشدنیا ¹
• احمد صالحی کاخکی ²
• بهاره تقوی نژاد ³

¹ دانشجوی دکتری رشته باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان

² دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان

³ دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

آرامگاه میر­زبیر، در روستای شریف­آبادِ سیرجان، دارای تزیینات گچ­بری زیبا و پر­کاری همانند؛ محراب، کتیبه­کمربندی، طاق­نماها، گوشواره­ها و ... است که تاکنون مطالعه کامل و همه­جانبه­ای در­باره­ی این اثر و هنرمند سازنده این تزیینات، صورت نگرفته است. در این پژوهش بر­آن شدیم تا به دلیل تشابه گچ­بری­های این بنا، از لحاظ ساختار، نقوش و کتیبه، با گچ­بری­های امام­زاده ربیعه­خاتون اشترجان، مسجد کوچه­میر نطنز و مسجد کرمانی تربت­جام، که دارای امضای هنرمندان کرمانی هستند، ضمن اشاره­ به محراب­هایی که اثر صُنع هنرمندان کرمانی است، ویژگی­های بصری آن­ها را، مبنای مطالعه تطبیقی خود، قرار دهیم و به اهدافی همچون؛ مطالعه تزیینات گچ­بری آرامگاه میر­زبیر سیرجان و نیز بررسی دلایل انتساب آن به هنرمندان کرمانی دست یابیم. روش یافته اندوزی بر پایه مطالعات میدانی همچون بازدید از بناهای مورد مطالعه و عکس‌برداری از آن­ها و با استناد به منابع مکتوب صورت گرفته که به روش تاریخی ـ تطبیقی، به تحلیل داده­های به‌دست‌آمده از نمونه­های مطالعاتی می­پردازد. از این‌رو به دلیل وجوه مشترک بسیار گچ­بری­های دارای امضای هنرمندان کرمانی با گچ­بری­های آرامگاه میر­زبیر سیرجان، چه در ساختار آن­ها مانند؛ مزین شدن لچکی­ محراب­ و برخی طاق­نماها، با فرمی گرد، مماس بودن این فرم گرد در تمام لچکی­ها با دیواره محیطی لچکی و چه در نقش­مایه­ها همانند؛ گل و برگ­های ختایی با تزیینات رویه­سازی مشترک و نیز در کتیبه­ها مثل؛ قرار دادن جایگاهی ثابت، برای ثبت کتیبه­های حاوی؛ نام هنرمند سازنده و تاریخ ساخت محراب، فشردگی و شلوغی کتیبه­های کمربندی و ... به‌احتمال‌قوی می­توان گفت که، تزیینات گچ­بری این بنا نیز، کار هنرمندان کرمانی است.    
 

کلیدواژه‌ها

• گچ‌بری
• سیرجان
• آرامگاه میر‌زبیر
• هنرمندان کرمانی

عنوان مقاله [English]

Decorative Stucco of Mir-e-Zobeire Mausoleum of Sirjan and its Attribution to the Kermanid Artists.

نویسندگان [English]

• Zahra Rashednia ¹
• ahmad salehikakhki ²
• Bahareh Taghavinejad ³

¹

² Art university of Isfahan

³ Art university of Isfahan

چکیده [English]

The Mausoleum of Mir-e-Zobeir, in the village of Sharif Abad in Sirjan, has beautiful decorative embellishments, such as a mihrab, inscriptions, arcades, squinches, and so on. So far, there has not been a full and comprehensive study of this work and the artist who created it. In this study, due to the similarity of the plastering of this building, in terms of structure, motifs and inscriptions, with the plasterings of Imam-Zade Rabieh-Khatun of Oshtarjan, the Kochemmir Mosque of Natanz and the Kermani Mosque in Torbat-e Jam, which is signed by Kermanian artists, we decided to consider their visual features as the basis of our comparative study, while referring to the mihrab that is the work of the Kermanian artists and achieve our goals, including studying the plaster decoration of the Mir-e-Zobeir tomb in Sirjan and also finding the reasons for its assignment to the Kermanian artists. The data was collected based on field studies, such as visiting the buildings under study and taking pictures of them, referring to written sources. The data obtained from study samples was analyzed by comparative historical method. Therefore, due to the common features of the stucco involving the signing of Kermanian artists with the plasterings of the Mirzebir tomb in Sirjan, as in their structure, decorations of the mihrab pendentive and some arcades with a circle form, the tangent form of this circle form in all the pendentives with their peripheral wall, as well as the motifs, like Cathay flowers and leaves with similar surface decorations, and also the inscriptions, like placing a fixed place for installing inscriptions containing the name of the artist and the date of making the mihrab, compaction and detailing of the belt inscriptions, etc., it can be said with certainty that the decorations of this building are also works of Kermanian artists

کلیدواژه‌ها [English]

• stucco decoration
• Sirjan
• Mausoleum of Mir-e- Zobeir
• Kermanian artists
• Mihrab