نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عباس مقدم ¹
• عباس نوری ²

¹ استادیار پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی

² دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

چکیده

دشت سیلاخور در استان لرستان یکی از پهنه‌های زیستی مهم در ناحیه شرق زاگرس مرکزی است که با توجه به توانمندی‌های زیست‌‌محیطی مناسب، زمینه‌ی اسکان گروه‌های انسانی از پیش‌‌از‌تاریخ تاکنون را فراهم نموده است. این دشت که در امتداد شرقی دره نهاوند و کنگاور واقع شده، با طول بیش از 70 کیلومتر و عرض متوسط 12 کیلومتر در حاشیه شمالی و شرقی رشته کوه‌های اشترانکوه و گَرین (کوه) و مابین شهرهای بروجرد و دورود در استان لرستان واقع شده است. در بررسی باستان شناختی این دشت در دهه گذشته، کمابیش 700 اثر تاریخی فرهنگی از دوره نوسنگی تا قرون متاخر اسلامی شناسایی شد، اما تاکنون در راستای تحلیل الگوهای زیستگاهی سکونتگاه‌های باستانی آن، مطالعات زیادی صورت نگرفته است. در این پژوهش با هدف دستیابی به الگوهای زیستگاهی عصر مفرغ این ناحیه، 51 زیستگاه از میان آثار شناسایی‌‌شده‌ در محدوده شهرستان دورود انتخاب و سپس با استفاده از محیط GIS به پردازش و تحلیل عوامل مؤثر در مکان­گزینی سکونتگاه‌ها، شیوه‌ی پراکنش و توزیع آن‌ها در دشت و نوع الگوهای زیستگاهی آن‌ها پرداخته شد. نتایج این پژوهش نشان داد که از میان عوامل جغرافیایی موردبحث، منابع آب، زمین‌های حاصلخیز، درجه و دامنه شیب زمین، راه‌های باستانی و گسل زلزله، بیشترین تأثیر را بر شیوه‌ی پراکنش و مکان‌گزینی زیستگاه‌ها داشته‌اند. همچنین شش نوع الگوی زیستگاهی برای سکونتگاه‌ها به‌‌دست آمد که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• دشت سیلاخور
• الگوهای زیستگاهی
• دوره‌ی مفرغ
• مکان‌گزینی
• محیط GIS

عنوان مقاله [English]

Bronze Age Settlement Patterns in the Silakhor Plain

نویسندگان [English]

• Abbas moghaddam ¹
• abbas Nouri ²

¹ Research Associate to Iranian Center for Archaeological Research

² MA in Archaeology, Department of Archaeology, Islamic Azad University, Tehran Markaz

چکیده [English]

The Silakhor Plain is one of the key plains in the eastern part of Central Zagros that its suitable environment made a significant base for human habitants since prehistoric time. This plain is located in the east of Nahavand and Kangavar valleys and it is about 70 km length and 12 km width besides the east of Oshterankooh range between Broujerd and Dorrod cities in Luristan province. In the past decades, over 700 ancient sites from Neolithic to the Islamic era were identified by Parviz (1382-1385). Since then, no detaile anaysis have been done on the settlement patterns of this region. In this study, only settlement patterns of the Bronze Age in this area evaluated based on the fifty-one settelements from Silakhor Plain to undestand effictive parameters on site vriabilities, distributions and types by means of GIS. The initial results outlined some of the key geographic factors affecting settlement variabilities. Among the geographical features, Tireh and Chalanchulan Riveres, springs, tributary streams, fertile lands, degree of land slope, ancient roads and proximity to geological faults were the most effective reasons. Based on those key factors, six kinds of settlement patterns have been identified in the region that will be discussed in this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

• Silakhor Plain
• Settlement Patterns
• Bronze Age
• Geographic Vaiebilitities
• GIS Implementation