نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا همدان
2 دانشجوی دکترای باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان
چکیده
معماران همواره مساجد را به‌عنوان یکی از عناصر مهم معماری بناهای شهری با طرح‌ها و شیوه‌های مختلف و درنظرگرفتن اقلیم، بنا می‌کردند. ناحیه‌ی طبس واقع در جنوب استان خراسان جنوبی همواره نقش مهمی در تاریخ، هنر و فرهنگ ایران به‌ویژه در دوران اسلامی داشته است. این مهم را می‌توان از وجود آثار فراوان و ارزشمند به‌جای‌مانده از معماری این ناحیه دریافت. در طی بررسی باستان‌شناسی که در 1394 در بخش دستگردان طبس صورت گرفت، دو مسجد دستگردان و هودر در این منطقه شناسایی شد که از لحاظ ساختار و کارکرد، تاکنون مورد واکاوی و پژوهش قرار نگرفته‌اند. بنای مسجد کهنه دستگردان دارای طرح و نقشه هندسی منحصربه‌فردی است که با مساجد دو ایوانی خراسان در دوران میانی اسلامی قابل‌مقایسه است. ازآنجایی‌که این مسجد موردمطالعه و واکاوی باستان‌شناسانه قرار نگرفته، پژوهش کنونی اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. روش به‌کاررفته در این پژوهش، از نوع بنیادین و روش، توصیفی- تحلیلی است. جمع‌آوری یافته‌ها مبتنی بر بررسی‌های میدانی و مطالعه‌ی منابع کتابخانه‌ای از طریق مشاهده و با استفاده از کروکی و تهیه نقشه است. در راستای انجام این پژوهش سعی شده است، با تعیین ماهیت بنای مذکور و مقایسه از طریق دیگر مساجد، موقعیت بافت فرهنگی و تاریخی بنای موردنظر بررسی شود. نتایج بیانگر این مطلب است که با توجه به ساختار بنای مسجد کهنه دستگردان و بافتی که در آن شکل گرفته است، تاریخ ساخت آن به دوران میانی اسلامی، به‌ویژه دوره‌ی ایلخانی بازمی‌گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Spatial Structure of Old Mosque of Dastgerdan-e Tabas: An Appraisal
نویسندگان [English]
- Mohammad Ebrahim Zarei 1
- Khadijeh Sharif Kazemi 2
1 Associate Professor, Department of Archaeology, Faculty of Arts, Bu-Ali Sina University, Hamedan
2 Ph. D Student, Department of Archaeology, Faculty of Arts, Bu-Ali Sina University, Hamedan
چکیده [English]
Architects have always built mosques as one of the important elements of the architecture of urban buildings with different designs and climate considerations. Tabas area located south of southern Khorasan province has always played an important role in Iranian history, art and culture, especially during Islamic period. This feature can be found from the many valuable and valuable works left over from the architecture of this area. In the archaeological survey in 1394 in Dastgerdan Tabas, was identified two mosques; "Dastgerdan Old Mosques" and "Hudar" in this area i, which have not been studied of their structure and function. The mosque has a unique geometric plan with two Ivans Khorasan mosques comparable in middle Islamic period. Since this mosque is not studied and archaeological analysis, therefore, the present study is of particular importance. The method used in this research is of fundamental type and its method is descriptive-analytical. The field surveys and studies have collected by library resources through observation and mapping. In this article, we tried to determine the type of masonry and compared through other mosques, cultural and historical context of the situation to be examined. The results show that according to the structure of the Dastgerdan Old Mosque, and the context in which it was formed, Dating construction to the Middle Islamic period, in particular, it is base to the "Ilkhanid era".
کلیدواژه‌ها [English]
- Old Mosque
- Islamic Architecture
- Dastgerdan Tabas
- Mosques with two Ivans
- Ilkhanid period
)