نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• غلامرضا رحمانی ¹
• احمد چایچی امیر خیز ²
• محمد مکاری ³

¹ مربی پژوهشکده حفاظت و مرمت اشیای تاریخی- فرهنگی، پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور

² استادیار پژوهشکده باستان شناسی

³ فارغ التحصیل کارشناس ارشد مردم شناسی زیست محیطی پژوهشکده مردم شناسی

چکیده

نمونه­های اندکی از هنر نقاشی دیواری از دوره‌های اشکانی و ساسانی برجای ‌مانده است و در این میان تعداد نمونه‌های موجود در ایران امروزی بسیار کمتر است اما همین نمونه­های انگشت‌شمار، نقشی مهم و اساسی را در بازنگری و تحلیل تاریخ تکوین هنر نقاشی دوران پیش از اسلام ایران ایفا می­کند. این دیوارنگاره‌ها در دو دوره و دو منطقه‌ی متفاوت در ایران و در یک نوع سبک و شیوه‌ی نقاشی نزدیک به یکدیگر دیده می‌شوند. تنوع موضوعات نقاشی در مجموعه کوه خواجه زابل و شهر گور فیروزآباد و توانایی به ‌انجام ‌رسانیدن کاری با این وسعت، یقینا نشان‌دهنده‌ی بهره‌گیری از هنرمندان سطح بالایی می‌باشد که در این مناطق کار کرده‌اند. مطالعه‌ی این آثار محدود نشان می­دهد گرچه فنون و شیوه­های متفاوتی در خلق آن‌ها به‌کار رفته، این نمونه­ها در عین هماهنگی کامل با قالب یا شکل و مفهوم کاربردی معماری، متناسب با شرایط اقلیمی و فرهنگ متنوع ایران‌زمین شکل ‌گرفته است. این مقاله به مقایسه‌ی دو نمونه از دیوارنگاره­های اشکانی کوه خواجه سیستان با نمونه‌ی منحصربه‌فردی از دوران ساسانی در فیروزآباد فارس اختصاص دارد. تحلیل این دیوارنگاره­ها از نظر موضوعی، ساختار هنری و شیوه‌ی اجرا نشان می­دهد که هنر نقاشی دوران ساسانی به‌رغم نفوذ هنر هلنی به‌عنوان هنری مستقل و ایرانی از نظر شکل و محتوا از هنر نقاشی اشکانی در شرق ایران تأثیر پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها

• نقاشی دیواری
• اشکانی
• ساسانی
• کوه خواجه سیستان
• فیروزآباد فارس

عنوان مقاله [English]

Comparing Ancient Wall Paintings of Kuh-e Khwaje Zabol and Shahr-e Gur, Firouzabad Fars

نویسندگان [English]

• gholam reza rahmani ¹
• Ahmad Chaychi Amirkhiz ²
• Mohammad Mokari ³

¹ member if scientific board, RICHT

² Ph.D ,Iranian Center of Archaeological Research (ICAR)

³ Senior researcher ICHTO Research institute

چکیده [English]

There are few Wall Paintings remained from the Parthian and Sassanid era in Iran.These limited examples play a major role in the development of the study and our knowledge on pre-Islamic Iranian painting. The present paper examined two of these remains, one a Parthian Wall Painting in Kuh-e Khwaje in Sistan and the other a unique sample of early Sasanians Wall Painting in Firuzabad, Fars province, dating back to two different times in two different sites, they reveal evident similarities in the style. Also considering the vast painted surfaces in both sites and the characteristic specifications of the sites, one can see the high artistic capabilities applied for painting them.Althoughboth paintings demonstrate the application of different methods, they are well adapted with the host structure in functional conception, in a strong harmony with the echo system of the site and acknowledging the cultural diversity of the creating civilization.Studying these wall paintings in terms of subject and style shows the Sasanian Painting despite of the influences of Hellenistic art, also has been affected by Parthian painting style from east of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

• Wall Painting
• Parthian
• Sasanian
• Kuh-e Kwaje Sistan
• Firuzabad Fars