نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه زابل

چکیده

مقاله­ی حاضر بر آن است تا با تکیه بر کاوش‌های انجام شده در گورستان‌های حـوزه­ی تمدنی جنوب­ شرق ایران، به ­بررسی شیوه‌ها و جهات تدفین در طول هزاره­ی چهارم و سوم قبل از میلاد بپردازد. درخصوص آئین تدفین مردگان در محوطه‌های باستانی جنوب ­شرقی ایران به­دلیل محدودیت پراکندگی­ گورستان­های حفاری شده و عدم انتشار گزارش کاوش برخی از این قبور، اظهارنظر قطعی امکان‌پذیر نیست، اما با توجه­ به کاوش‌های شهداد، محطوط­آباد، خواجه عسکر، گورستان 14 بمپور و به­خصوص شهر سوخته که کامل‌ترین گزارش‌ها را در این مورد دارا می‌باشند، نگارنده کوشیده است با بررسی روی این گورستان‌های مهم باستانی در منطقه و با تکیه بر داده‌های آماری به‌دست‌آمده از گورستان شهر سوخته که بین 1376 تا 1387 انجام گرفته است، آئین تدفین مردگان در منطقه­ی جنوب شرقی ایران را تشریح نماید.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Overview of the Traditions and Rituals of Burial Practice in South Eastern of Iran with Looking at the Neighboring Civilizations (Fourth and Third millennium BC)

چکیده [English]

The present paper intends to highlight excavations on cemeteries and the situation and condition of burial corpses to figure out the social behavior of the human past in the south-eastern civilization of Iran during the third millennium B.C. The tradition of burying the dead bodies in the ancient region of south east of Iran is not clearly determined. It is due to the limited number of excavated cemeteries and their distribution in this region. However, the Shahdad's excavations, Mahtoutabad, Khaje Askar, 14th Bampur Graveyard, and especially the Shahre Sokhta as a world heritage site cantina the most complete reports enable the writer to investigate ancient cemeteries in the region. Statistical data provided from the Shahre Sokhta cemetery between 1999-2009 field seasons were used as baseline information and analytical framework to study the burial traditions of the past millennia in the South East of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • South East of Iran
  • Ancient Cemeteries
  • Burial Practices
  • Shahr-i-Sokhta
  • Shahdad
باغستانی، سوزان (1378)، «بررسی مهرهای مشبک ایران، آسیای مرکزی و شمال چین»، باستان‌شناسی و تاریخ، سال سیزدهم، شماره اول، شماره پیاپی 26 و 27.
باغستانی، سوزان (1386)، «مهره‌های شهر سوخته، در: گزارش‌های شهرِ ­سوخته1 (کاوش در گورستان 1376- 1379)»، تهران، معاونت فرهنگی و ارتباطات سازمان میراث فرهنگی کشور.
حاکمی، علی (1385)، «گزارش هشت فصل بررسی و کاوش در شهداد دشت لوت (1347 - 1354 شمسی)»، به ­کوشش محمود موسوی، تهران، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، پژوهشکده باستان‌شناسی.
رهبر، مهدی (1395)، «محوطه­ی شماره 14 بمپور، گورستانی از هزاره­ی سوم پ.م در جنوب ­شرق ایران»، باستان‌پژوه، در مجموعه مقالات نشست‌های تخصصی باستان‌شناسی دانشگاه تهران، انجمن علمی باستان‌شناسی، 22-1.
سرحدی دادیان، حسین (1382)، «معماری و ساختار قبور از اواخر هزاره­ی چهارم تا آغاز هزاره­ی دوم قبل از میلاد با تأکید بر شهر‌ سوخته سیستان»، رساله­ کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی به‌راهنمایی دکتر بهمن فیروزمندی، دانشگاه آزادواحدتهران‌مرکز.
سرحدی دادیان، حسین (1388)، «ساختار قبور دوران آغازتاریخی منطقه جنوب شرق ایران»، مجموعه مقالات شهر سوخته­1، به­کوشش: سید­منصور سید­سجادی، سیستان و بلوچستان، اداره­ی کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان، زاهدان.
سید­سجادی، سید­منصور (1374)، هشت گفتار: باستان‌شناسی و تاریخ بلوچستان، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور.
ـــــــــــــــــــــــ (1382)، راهنمای مختصر آثار باستانی سیستان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سیستان و بلوچستان، چاپ اول.
ــــــــــــــــــــــــ؛ رجب­محمد ضروری؛ فرزاد فروزانفر؛ روح‌الله شیرازی (­1386)، «گزارش‌های شهر سوخته­1(کاوش در گورستان 1376- 1379)»، تهران، معاونت فرهنگی و ارتباطات سازمان میراث فرهنگی کشور.
ــــــــــــــــــــــــ؛ رجب­محمد ضروری؛ فرزاد فروزانفر؛ روح‌الله شیرازی ( 1388)، «گزارش‌های شهر سوخته 2 (کاوش در گورستان 1380- 1382)»، تهران، پژوهشکده باستان‌شناسی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان.
فروزانفر، فرزاد (1388)، گزارش‌های شهر سوخته ­3 (کاوش در گورستان: مطالعات انسان­شناسی 1376-1387)، با مقدمه­ سید­منصور سید­سجادی، پژوهشکده باستان­شناسی، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان‌و‌بلوچستان.
کابلی، میر­عابدین (­1353الف)، شهداد در هزاره­ی سوم قبل­ از ­میلاد، دومین مجمع سالانه کاوش‌ها و پژوهش‌های باستان‌شناسی در ایران، مرکز باستان‌شناسی ایران.
کنستانتینی و سید­سجادی (1382)، مطالعات گیاه باستان‌شناسی در شهر سوخته، تهران، معاونت معرفی و آموزش سازمان میراث فرهنگی کشور.
ملاصالحی، حکمت‌الله؛ مژگان شفیعی؛ بهمن فیروزمندی؛ نادر سلیمانی و نصیر اسکندری (1393)، «خواجه­عسکر: گورستانی از هزاره‌ی چهارم پیش­از­میلاد در جنوب شرق ایران از داده‌های مشهود تا بوده‌های مفقود»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران؛ شماره 6؛ دوره چهارم 47-64.
Casal, J. M., (1961a). Nindowari: A Chalcolithic Site in South Baluchistan, Pakistan Archaeology 3:10-21.
Hakemi, A., (1997). Shahdad Archaeological Excavation of a Bronz Age Center in Iran. Translated and edited by S.M.S.Sajjadi, IsMEO. Roma
Jarrige, J. F., et al. (1990). Excavation at Nausharo 1988-89”, in: Pakistan Archaeology 21: 21-67.
Masson, V. M., (1992). "The Decline of the Bronze Age Civilization and Movements of the Tribes". In History of Civilization of Central Asia, Ed. A. H. Dani and V. M. Masson. Paris: UNESCO: 337-356.
Milanesi, C., Cresti, M., Costantini, L., Gallo, M., Gallo, G., Crognale, S., Franco, B., (2015). Spoilage of Oat Bran by Sporogenic Microorganisms Revived from Soil Buried 4000 Years Ago in Iranian archaeological Site. International Biodeterioration & Biodegradation, 104: 83-91.
Moradi, H., Sarhaddi-Dadian, H., & Rahman, N. H. S. N. A., (2014). Development and Decline of the Bampur Valley, Based on the New archaeological Evidence from Prehistoric Period, Iranian Studies, 47(2): 263-287.
Piperno, M., (1977). Socio – economic Implication from the Graveyard Shahr-i sukhta, in: M . Toddei (ed), South Asian Archaeology, 123-139.
Piperno, M., (1979). Grave 77 at Shahr-i sokhta: Further Evidence of Technological Specialization in the 3rd Millennium BC, East and West 26: 9-14
Sajjadi, S.M.S., Foruzanfar, F., Shirazi, R., & Baghestani, S., (2003). Excavations at Shahr-i Sokhta. First Preliminary Report on the Excavations of the Graveyard, 1997-2000. Iran XLI, 21-97.
Sarhaddi-Dadian, H., Ramli, Z., Rahman, N. H. S. N. A., & Mehrafarin, R., (2015). X-ray Diffraction and X-Ray Fluorescence Analysis of Pottery Shards from New Archaeological Survey in South Region of Sistan, Iran. Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 15(3): 45-56.
Stein, A., (1937). Archaeological Reconnaissance in North – Western India and south – eastern Iran, London.
Tosi, M., (1970). “A Tomb from Domin and Problem of the Bampur sequence in the Third Mill. BC , Este and West, 20: 9-50.
Vidale, M., Desset, F., (2013). Mahtoutabad I (Konar Sandal South, Jiroft): Preliminary Evidence of Occupation of a Halil Rud Site in the Early Fourth Millennium BC, in: Petrie, C. A., (ed.), Ancient Iran and Its Neighbors: Local Developments and Long Range Interactions in the Fourth Millennium BC, British Institute of Persian Studies, Archaeological Monographs Series, Oxford, Oxbow Books, pp. 233-252.
Zohary, D., Hopp, F., (2000). Domestication of Plants in the Old world (Third Edition), Oxford, Oxford University Press.