نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام

چکیده

زمین­لغزش سیمره از بلایای طبیعی مهمی است که در جنوب شرق درۀ سیمره در حوزۀ شهرستان دره­شهر رخ ‌داده است. این زمین­لغزش به­دلیل وسعت ابعاد و ویژگی­های خاص خود، تاکنون موردتوجه دانشمندان متعددی قرار گرفته است. درگذشته مطالعات متعددی در زمینۀ سن­سنجی آن انجام‌ شده، ولی هنوز از دید باستان­شناسی محدودۀ زمان وقوع این رخداد معلوم نیست. هدف از پژوهش حاضر، سن­سنجی زمان وقوع این زمین­لغزش بر اساس شواهد باستان­شناسی است. در این راستا، شواهد مکشوفه از سه‌ نقطۀ مرتبط با زمین­لغزش شامل محل لغزش، دهانۀ سد آواری و بستر دریاچۀ سیمره مورد مطالعه قرار گرفت. داده­هایپژوهش در بررسی­های باستان­شناسی گردآوری ‌شد. نتایج نشانداد که زمین­لغزش سیمره درآغازدورۀ هولوسن، هم­زمان با اوایل دورۀ نوسنگی رخ ‌داده و موجب شکل­گیری یک دورۀ فترت در روند سکونت در درۀ سیمره شده که تا اواخر دورۀ نوسنگی تداوم یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Archaeological Evidence in Timing of Seymarreh Landslide

نویسنده [English]

  • Khoda Karam Mazaheri

Assistant Professor, Department of Archaeology, Islamic Azad University, Ilam Branch

چکیده [English]

Seymarreh landslide is one of the important natural disasters that happened at east south of Seymarreh valley at Darrehshahr town ship in the past. This landslide has attracted attention of several scientists, because of the size and characteristics of its own. Several studies carried out so far in this event timing, however, the time of this event is unknown yet, from the perspective of archaeology. The aim of this paper is timing of Seymarreh landslide, based on archaeological evidence. In this regard, we have studied and examined the archaeological evidences that discovered from three points, including place landslide, the mouth of debris dam and the Seymarreh lake bed. The data of this research were collected by archaeological surveys. As a result, it was found that Seymarreh landslide has happened in the beginning of the Holocene age, simultaneously with the beginning of the Neolithic period and this landslide causing the formation of a recess in the process of habitation in the Seymarreh valley, which have been continued to late of  Neolithic period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seymarreh landslide
  • Timing
  • archaeological evidence
  • Archaeological Surveys
  • Neolithic
بهاروند، سیامک؛ محسن پورکرمانی؛ مهران آرین؛ رسول اجل­لوئیان و عبدالرضا نوریزدان (1388)، «زمین­لغزش سیمره و نقش آن در تغییرات زیست‌محیطی و ژئومورفولوژیکی منطقۀ پل‌دختر»، زمین، سال 4، شمارۀ 4، صص 13-24.
بیرانوند، حجت­الله؛ عبدالله سیف و سیدمنصور شاهرخوندی (1392)، «پالئوژئوگرافی و تحولات ژئومورفولوژیک دریاچه قدیمی سیمره»، جغرافیا و آمایش شهری منطقه­ای، دورۀ 3، شمارۀ 6، صص 97-110.
درویش‌زاده، علی (1385)، زمین‌شناسی ایران، تهران، امیرکبیر.
دومرگان، ژاک (1339)، جغرافیای غرب ایران، ]ترجمه و توضیح کاظم ودیعی[، تبریز، چهر.
ربیعی، علی؛ علی اردلان و سمیرا سادات ­پورحسینی (1392)، «ارزیابی کارکرد هماهنگی سازمان­های مسئول در مدیریت بلایای طبیعی»، حکیم، دورۀ 16، شمارۀ 2، صص 107-117.
زینی­وند، محسن (1391)، «تپۀ سوزه؛ شواهدی از استقرار دوره­های مس­و­سنگ و مفرغ در درۀ سیمره»، پژوهش­های باستان­شناسی، دورۀ 4، شمارۀ 6 و 7، صص 44-55.
ـــــــــــــــ (1392)، «بازنگری درۀ سیمره در پیش‌ازتاریخ؛ از آغاز تا پایان دورۀ مس­و­سنگ»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد باستان­شناسی، به راهنمایی دکتر کمال­الدین نیکنامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، (منتشرنشده).
شایان، سیاوش (1383)، «شواهد ژئومورفولوژیکی در سن­سنجی زمین­لغزۀ بزرگ سیمره (کبیرکوه)، زاگرس، جنوب غربی ایران»، مدرس علوم انسانی، دورۀ 8، شمارۀ اول، صص 45-70.
شهبازی، سیاوش (1385)، «گزارش فصل اول بررسی و شناسایی باستان­شناسی شهرستان درّه­شهر»، آرشیو پژوهشکدۀ باستان­شناسی کشور، تهران، (منتشرنشده).
ــــــــــــــــ (1391)، «تبیین گاه­نگاری پیش‌ازتاریخ دشت سیمره»، گزارش­های باستان­شناسی 8، ویژه­نامه مجموعه مقالات همایش بین­المللی باستان­شناسی ایران: حوزه غرب، کرمانشاه، میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، پژوهشگاه، تهران، صص 69-106.
عادلی، ماندانا (1393)، «مطالعه و تحلیل سفا­­ل­های درۀ سیمره بر اساس گونه­شناسی سفال­های دوران اوروک»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد باستان­شناسی، به راهنمایی دکتر خداکرم مظاهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، (منتشرنشده).
علیزاده، عباس (1380)، تئوری و عمل در باستان­شناسی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور.
غفوری، محمد و علیرضا عاشوری (1380)، «بررسی پدیدۀ زمین­لغزه نامانلو در منطقه شیروان»، تحقیقات جغرافیایی، دورۀ 16، شمارۀ 2، صص 141-152.
معیری، مسعود؛ سیدمنصور شاهرخوندی و حجت­الله بیرانوند (1390)، «بررسی و برآورد ویژگی­های مورفومتری دریاچۀ قدیمی سیمره»، جغرافیای طبیعی لار، سال 4، شمارۀ 13، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، صص 71-82.
مظاهری، خداکرم (1385)، «گزارش فصل دوم بررسی و شناسایی باستان­شناسی درۀ سیمره»، آرشیو پژوهشکده باستان­شناسی کشور (منتشرنشده).
ــــــــــــــــ (1388)، تبیین گسترۀ جغرافیایی فرهنگ عصر مفرغ (گودین III) در زاگرس مرکزی و سنجش عوامل مؤثر در نفوذ آن به درۀ سیمره در استان ایلام، رساله دکتری باستان­شناسی، به راهنمایی دکتر حسن طلایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، (منتشرنشده).
ـــــــــــــــ (1389الف)، «گزارش فصل چهارم بررسی و شناسایی باستان­شناسی شهرستان دره­شهر»، آرشیو پژوهشکدۀ باستان­شناسی کشور، تهران، (منتشرنشده).
ــــــــــــــ (1389)، «قبرستان دول­پهن و سفال شوش IVA-IIIB­»، پیام باستان­شناس، سال 7، شمارۀ 14، صص 1­– 13.
هول، فرانک (1381)، «باستان­شناسی دورۀ روستانشینی»، در باستان‌شناسی غرب ایران، گردآورنده فرانک هول، ]ترجمه زهرا باستی[، تهران، سمت، صص50-133.
Berberian, M. 1994. Natural hazards and the first earthquake catalogue of Iran, vol.­1: historical hazards in Iran prior to 1900. international institute of earthquake engineering and seismology press, Iran.
Griffiths, H. et al. 2001. Environmental change in southwestern Iran: the Holocene ostracod fauna of lake Mirabad. The Holocene 11/6: 757-764.  
Harrison, J. V. 1946. South west Persia- a survey of Pish-I- Kuh in Luristan. Geographical Journal 108: 55-71.
Harrison, J. V. and Falcon, L. N. 1937. The Saidmarreh landslip sout-west Iran. Geographical Journal 89/1: 42-47.
Harrison, J. V. and Falcon, L. N. 1938. An ancient landslip at Saidmarreh in sout-west Iran. Journal of Geology 46/3(I): 296-309.
Martin, A. J. and Lapworth, P. B. 1998. Norman Leslie Falcon 29 May 1904 – 31 May 1996. Biographical Memoirs of fellows of the Royal Society 44: 160-174.
Roberts, N. J. 2008. Structural and geologic controls on Gigantic (1GM) landslides in carbonate sequences: case studies from the Zagros Mountains, Iran and Rocky Mountains, Canada, A thesis presented to the university of Waterloo in fulfillment of the thesis requirement for the degree of Master of Science in Earth Sciences, Ontario, Canada.
Shoaei, Z. 2014. Mechanism of the giant Seimareh landslide, Iran, and the longevity of its landslide dams. Environmental Earth Sciences 72/7: 2411-2422.
Sidle, R. C. and Ochiai, H. 2006. Landslides: processes, prediction and land use. American Geophysical Union Washington, DC.