نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شکوه خسروی ¹
• حمید خطیب شهیدی ²
• حامد وحدتی نسب ²
• سجاد علی بیگی ³
• ابوالفضل عالی ⁴

¹ دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

² استادیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

³ دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تهران

⁴ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان

چکیده

حوضه آبریز رودخانه ابهر، منطقه‌ای مهم در مطالعات باستان‌شناسی حاشیه شمال غربی فلات مرکزی، غرب و شمال غربی ایران به شمار می‌رود. مطالعه و شناخت این منطقه، با توجه به قابلیت‌های زیست محیطی و موقعیت جغرافیایی‌اش، در درک روابط منطقه‌ای و بر هم‌کنش‌های فرامنطقه‌ای میان مناطق جغرافیایی - فرهنگی یاد شده، بسیار مهم و درخور توجه است. با این وجود، تاکنون توجه چندانی به مطالعات باستان‌شناسی منطقه نشده و دانش ما از وضعیت استقرارهای کهن و ماهیت استقرارهای آن بسیار اندک و ناقص است. بررسی باستان‌شناختی حوضه آبریز ابهر رود، در دو فصل در سال‌های 1382 و 1384 به انجام رسید. در این بررسی، 257 محوطه و اثر باستانی، از دوره پارینه سنگی قدیم تا دوره معاصر شناسایی و مورد مطالعه مقدماتی قرار گرفت. از این تعداد، 34 محوطه با بقایای دوران پیش از تاریخ شناسایی شد. بر اساس نتایج بررسی، بیشترین شمار استقرارها مربوط به دوره مس و سنگ و کمترین شمار آنها، مربوط به دوره پارینه‌سنگی و نوسنگی است. بیشتر محوطه‌های شناخته شده، به احتمال زیاد بقایای روستاهای پیش از تاریخی بزرگ و کوچکی است که در بخش‌های مختلف حوضه، در دشت تا ارتفاعات صعب‌العبور پراکنده‌اند. مطالعه مقدماتی یافته‌های سطحی این استقرارها، نشان دهنده ارتباطات فرهنگی نزدیکی با فرهنگ‌های پیش از تاریخی فلات مرکزی، غرب و شمال غرب ایران، در دوره نوسنگی تا عصر مفرغ متأخر است. نگارندگان در این نوشتار، به مطالعه و بررسی این استقرارها پرداخته‌اند.
 
 

کلیدواژه‌ها

• بررسی
• حوضه آبریز ابهر رود
• استقرار
• دوران پیش از تاریخ

عنوان مقاله [English]

Early villages and prehistoric sites in the Abharroud Basin, North West of Iranian central plateau

نویسندگان [English]

• Shokouh Khosravi ¹
• Hamid Khatib Shahidi ²
• Hamed Vahdatinasab ²
• Sajjad Alibaigi ³
• Abolfazl Aali ⁴

¹ PH. D Candidate, Department of Archaeology, University of Tarbiat Modares

² Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Tarbiat Modares

³ PH. D Candidate, Department of Archaeology, University of Tehran

⁴ Iranian CHTO, Zanjan

چکیده [English]

The Abharroud basin is an important region in the archeological studies of northwestern outskirts of the central plateau, and west and northwest of Iran. Considering its environmental capabilities and geographical location, studying the region can leads us to a better understanding of regional relations and also inter-regional interaction between the mentioned cultural-geographical regions. However, archeological studies in the region have not been taken into consideration satisfactorily and we know very little about the early settlements and their nature in the region. The archeological survey in the Abharroud basin was carried out in two seasons in 2003 and 2005. During the survey 257 archeological sites and monuments were discovered, dating from lower Paleolithic to recent ages. Of these, 34 sites contained prehistoric remains. The study results indicate that most of the prehistoric settlements belong to the Chalcolithic period and, in contrary, the least show the Paleolithic and Neolithic evidence. Most of the identified sites are the remains of villages scattered in different areas of the basin, on the plain and also impassable heights. A preliminary study on the surface finds of these settlements suggests a close cultural relation between these settlements and the prehistoric cultures of the central plateau, west and northwest of Iran, from Neolithic to Bronze Age.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Archaeological Survey
• Abharroud Basin
• Neolithic
• Bronze Age
• Iranian Central Plateau