نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سید مهدی موسوی نیا

دانشجوی دکتری باستان¬شناسی دانشگاه تهران

چکیده

شهرستان خمین در استان مرکزی و حد فاصل مرکز فلات ایران و زاگرس مرکزی واقع شده است. این موقعیت خاص جغرافیایی، خمین را به منطقه­ای گذرگاهی بین دو حوزۀ فرهنگی فوق تبدیل کرده است. عبور شاخه­ای از جاده ابریشم از شهرستان خمین، به همراه آثار و یادمان‌هایی از دو دورۀ اشکانی و ساسانی در داخل و پیرامون این شهرستان، همچون معبد خورهه، آتشکده آتشکوه، میل ملیون، سنگ‌نوشته‌های پهلوی درۀ غرقاب و ...، کمابیش بر نقش و جایگاه این شهرستان و اهمیت آن در سیر تاریخ فرهنگی ایران گواهی می­دهد. با این وجود، اطلاعات خاصی از کم و کیف باستان­شناسی این منطقه از ایران در دست نیست؛ لذا در نوشتۀ حاضر سعی می­شود بر اساس داده­های باستان­شناسی به دست آمده از دو فصل بررسی باستان­شناسی این شهرستان، ضمن توصیف باستان­شناسی منطقه در دورۀ ساسانی، الگوهای مؤثر در شکل­گیری و پراکندگی محوطه­های ساسانی منطقه شناسایی و بازسازی گردد. در این راستا با استفاده از نرم افزار GIS اطلاعات باستان­شناسی ساسانی شهرستان خمین در بافت محیطی منطقه قرار می­گیرد تا الگوهای محیطی مؤثر در شکل­گیری و پراکندگی محوطه­ها شناسایی و بازسازی گردد. از متون تاریخی نیز در راستای درک بهتر این پراکندگی­ها استفاده ­گردیده است.

کلیدواژه‌ها

• استقراری
• شهرستان خمین
• ساسانیان
• بررسی باستان‌شناسی

عنوان مقاله [English]

Archaeological Analysis of Sassanid Sites in Khomein

نویسنده [English]

• Seyed Mehdi Mousavinia Mousavinia

PH.D candidate, Department of Archaeology, University of Tehran

چکیده [English]

Khomein city is located between the Iranian central plateau and central Zagros. The relative importance of Khomein in Sassanian period is evidenced by presence of distinctive monuments such as fire temple of Atashkooh and Mile Malyon in eastern part of Mahallat and inscriptions of Gharghab valley and also passing of a branch of Silk Road through it. Nevertheless there is not so much information about the Sassanians in Iranian Central plateau, specifically in Khomein. This study aimed to determine and reconstruct the patterns and distribution of Sassanid settlements bases on historical documents, environmental and archaeological data, which are gained from archaeological surveys. Hence for determining the influential factors in the formation and distribution of settlements, archaeological information of Khomein were incorporated in GIS system by providing environmental as well as historical information of the region.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sassanian
• Settlement Pattern
• Khomein township
• Archaeological Survey
• GIS