نویسندگان

• پریوش اکبری ¹
• هایده لاله ²
• علی شجاعی اصفهانی ³

¹ دانش آموخته دوره دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران

² استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه تهران

³ دانشجوی دوره دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران

چکیده

حمام‌های عمومی در زمرة ابنیة عام‌المنفعه‌ای هستند که با ظهور دین اسلام،که مقدمة بسیاری از فرائضش تطهیر است، در سراسر قلمرو اسلام گسترش یافتند. متأسفانه از آغاز دوران اسلامی تا قرن هشتم هجری قمری، نمونه‌ای پابرجا از حمام‌های عمومی در ایران باقی نمانده است، اما از دورة صفوی و به‌ویژه دورة قاجار حمام‌های عمومی بسیاری در سراسر ایران هنوز پابرجاست. یکی از شهرهایی که تعداد زیادی حمام عمومی قدیمی در آن وجود دارد، قزوین است. از حمام‌های پیش از دورة صفوی در این شهر نمونة پابرجایی نمیشناسیم و در متون کهن پیش از این دوران نیز به‌جز نام حمام قمک و حمام مسلم به نام دیگری برنمیخوریم، اما منابع دورة صفوی به احداث حمام‌های متعدد در شهر در این دوره اشاره کرده و جهانگردان خارجی هم، که در این عصر از قزوین دیدن کرده‌اند، به تعدد و زیبایی گرمابه‌های عمومی این شهر اشاره کرده‌اند. امروزه از دورة صفوی حمام‌های بلور و قجر برجاست که هردو مرمت و بازسازی شده و به موزه تغییر کاربری یافته‌اند. در دورة قاجار نیز تعداد زیادی گرمابه در قزوین احداث شد. ادیب‌الممالک، دولتمرد دورة قاجار، از 50 باب حمام عمومی در شهر قزوین در زمان خود یاد کرده که 15 باب از آنها در زمرة حمام‌های مشهور بوده‌اند. یکی از حمام‌های مشهوری که وی از آن نام میبرد حمام حاج میرحسن است‌. این حمام، که قدیمی‌ترین حمام به‌جا‌مانده از دورة قاجار است، در سال‌های اخیر مرمت و بازسازی شده و در حال حاضر به موزه و فرهنگسرا تغییرکاربری یافته است.

کلیدواژه‌ها

• آب
• حاج میرحسن
• حمام
• قاجار
• قزوین
• معماری

عنوان مقاله [English]

The Bathhouse of Haj Mir-Hassan Qazvin, a Bath from Early Qajar Era

نویسندگان [English]

• Parivash Akbari ¹
• Hayedeh Laleh ²
• Ali Shojaee Esfahani ³

¹

²

³

چکیده [English]

The public bathhouses are included in buildings as public utilities that have been expanded throughout Islamic realm by arising Islamic religion that cleaning is the preamble for most of its rites. Unfortunately, from the beginning of Islamic period until 8th hegira century (15th AD century) no stable sample of public bathhouses remained in Iran, but many public bathhouses have still remained from Safavid and especially from Qajar era all over Iran. Qazvin is a city where there are a lot of public bathhouses. We may not know any remained bathhouses in this city as sample of pre-Safavid era and except for Ghomak and Moslem bathhouses, we could not find another name in ancient texts before this period. But, the Safavid sources have referred to construction of several bathhouses in this city during this period while those foreign tourists, who visited Qazvin in this period, implied numerous and beautiful public bathhouses in this city. Today, Boloor and Qajar bouthhouses have been resumed from Safavid era while both of them were were repaired and reconstructed and used as museums. Also during Qajar period, a great number of bathhouses were constructed in Qazvin. Adib-Al-Mamalek, a stateman of Qajar period, has mentioned 50 public bathhouses located in Qazvin City out of which 15 samples of them were among well- known baths. Haj Mir Hossein bathhouse is one of those famous bathese he referred to them. This bathhouse is also one of the oldest baths remained from Qajar Dynasty. This bath was repaired and reconstructed during recent years and it has been currently converted and used as museum and art and culture center.

کلیدواژه‌ها [English]

• architecture
• Bathhouse
• Haj Mir- Hossein
• Qajar
• qazvin
• Water