نویسندگان

• فهیمه شیخ شعاعی ¹
• سید مهدی موسوی کوهپر ²
• حامد وحدتی نسب ²

¹ دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران

² استادیار دانشگاه تربیت مدرّس

چکیده

پژوهش حاضر بر تعیین رژیم غذایی، با استفاده از آنالیز ایزوتوپهای پایدار کربن و نیتروژن تکیه دارد که از کلاژن دندان دوازده اسکلت انسانی از قبرستان عصر آهن محوطة باستانی گوهر تپه در شرق استان مازندران واقع در ساحل جنوبی دریای خزر استخراج شده است.
شواهد جغرافیایی و زمین‌شناسی نشان میدهد که محوطة گوهر تپه در دشتی رسوبی واقع شده است. از طرف دیگر کشف داده‌های جانور باستان‌شناختی نظیر گونه‌های گوسفندی و شواهد گیاه باستان‌شناختی نظیر جو اهلی و نشانه‌های مربوط به فعالیتهای کشاورزی در این محوطه با استفاده از تیغه‌ها، که 70% کل ابزار سنگی را تشکیل میدهند، بیانگر آن است که دامداری و کشاورزی جزء فعالیتهای اصلی ساکنان این محوطه بوده است.
نتایج حاصل از آنالیز ایزوتوپ کربن13 و نیتروژن15 نیز استفاده از پستانداران خشکی در رژیم غذایی ساکنین این محوطه را تأیید می‌کند. تمرکز سطوح ایزوتوپ کربن13 در نمونه‌های مورد آزمایش که در حدود 2/20- در هزار تا 9/19- در هزار است، حکایت از آن دارد که هیچ نشانی از استفادة گیاهان C4 در رژیم غذایی مردم ساکن در این محوطه وجود ندارد، و مانند امروز گیاهان C3، به عنوان پوشش گیاهی غالب منطقه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. نتایج سطوح ایزوتوپ نیتروژن15 در حدود 79/8 در هزار تا 3/11 در هزار است که وجود علفخواران خشکی (گونه‌های گوسفندسانان) و گیاهان C3 (گندم و جو) را در رژیم غذایی نشان میدهد. بنابراین، نتایج آنالیزهای ایزوتوپی برای محوطة گوهرتپه، رژیم غذایایی بر پایة اکوسیستم‌های گیاهان C3 زمینی را نشان میدهد. مقایسة نتایج آنالیز نمونه‌های محوطة گوهرتپه با نتایج آنالیز سه محوطة دیگر (خارج از ایران) نیز گویای همین امر است.

کلیدواژه‌ها

• دیرین تغذیه‌شناسی
• دندان
• رژیم غذایی
• عصر آهن
• گوهر تپه
• مازندران

عنوان مقاله [English]

Isotopic Analysis for Ditary Regimes of Gohar- Tapeh Occupants, Mazandaran

نویسندگان [English]

• Fahimeh Sheikh Shoaee ¹
• Seyed Mehdi Mosavi Koohpar ²
• Hamed Vahdati Nasab ²

چکیده [English]

The present study relies on determination of diet by adapting analysis on carbon and nitrogen stable isotopes extracted from dental collagen of twelve human skeletons buried in Iron Age grave situated in Gohar Tapeh archaic settlement at eastern region of Mazandaran Province, locating on southern coast of Caspian Sea.
The geographical and geometric evidences indicate that Gohar Tapeh zone is situated on a sedimentary plain. On the other hand, discovery of animal’s archaeological data such as ovine species as well as plants’ archeological evidences like barley and the signs relating to farming activities in this zone obtained by using lamella that forms 70% of total stone-made tools, suggesting that animal husbandry and agriculture were among the major activities done by inhabitants in this region.
The results came from analysis on isotopes of carbon (13) and nitrogen (15) also confirmed that the inhabitants had consumed land mammals in their diet in this area. Concentration levels of isotope of carbon 13 which are approximately -20.2 through -19.9 per thousand units signify that there is no sign of consuming plant (C4) in diet of inhabitant people in this region and like today, plants (C3) had been consuming as the dominant flora throughout this zone. The resulting levels of isotopes of nitrogen -15 are about 8.79-11.3 per thousand units so this indicates the presence of land herbivorous animals (Ovine Species) and plants- C3 (wheat and barley) in the given diet. Thus, results of isotopic analysis done for Gohar Tapeh zone show a diet based on plant- C3 ecology in this land. Comparison between results of analysis on samples taken from Gohar Tapeh zone and results of analysis on three other zones (outside Iran) also verifies this point.

کلیدواژه‌ها [English]

• Diet
• Goahr Tapeh
• Iron Age
• Mazandaran Province (Iran)
• Paleotological Diet
• Teeth