نویسندگان

• سمیه نوغانی ¹
• سید محمد امین امامی ²

¹ کارشناس ارشد مرمت اشیاء تاریخی ـ فرهنگی، دانشگاه هنر اصفهان

² استاد دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

در این مقاله سفال جلینکی به عنوان یکی از انواع سفال‌های دورة اشکانی مورد مطالعه قرارگرفته است. مواد اولیّه و کیفیت فرآوری و شرایط پخت سفال، عواملی تأثیرگذار در استحکام و پایداری این ماده بوده است. استفاده از روش‌های هدفمند آنالیزهای شیمیایی به منظور بررسی این عوامل و در واقع ساختارشناسی سرامیک‌های تاریخی، علاوه بر آشکارسازی ارزش‌های نهفته در این آثار، از نظر شناخت فن‌آوری تولید و شناخت تاریخ آن و همچنین از نظر اتخاد شیوه‌های مناسب حفظ و مرمت میراث تاریخی و فرهنگی مؤثر خواهد بود. بررسی کانی‌شناسی ساختار سفال جلینکی با استفاده از پتروگرافی، آنالیز پراش اشعة X و میکروسکوپ الکترونی روبشی SEM-EDX نتایج جالب توجهی از تکنولوژی تولید و شرایط پخت این‌گونه سفال به دست می‌دهد. استفاده از دانه‌بندی مناسب مواد اولیّه، فرآوری کوارتز به صورت ریزدانه با پراکندگی یکسان در تمام بافت در فرایند تولید خمیر اولیّه تهیة سفال و شکل‌گیری کانی‌های ثانویه‌ای چون آنورتیت، گلنیت، دیوپسید و انستاتیت (آهن‌دار) و شبه مولایت در برخی نمونه‌ها در محدودة دمای پخت 950 تا 1000 درجة سانتی‌گراد، همچنین تشکیل اکسیدهای متنوع آهن در شرایط اکسیداسیون و احیا ـ به ترتیب هماتیت و مگنتیت ـ از ویژگی‌های ساختاری این نوع سفال است.
فرضیة نوین ارائه‌شده در خصوص ساختار لایه‌ای یا ساندویچی در سفال‌های جلینکی در این مقاله، به ‌شکل‌گیری فاز آمورف شیشه‌سازی با ساختار پلیمری (Si-O)n پرداخته که عامل استحکام و همچنین ایجاد طنین صدای فلزی است.

کلیدواژه‌ها

• آرکئومتری
• آنالیز دستگاهی (پتروگرافی
• پراش اشعة ایکس)
• ساختارشناسی
• سفال
• سفال جلینکی
• میکروسکوپ الکترونی

عنوان مقاله [English]

Structural Pattern of Parthian Clinky Pottery: An Archaeometric Study

نویسندگان [English]

• Somayeh Noghani ¹
• Seyed Mohammad Amin Emami ²

چکیده [English]

In this essay, Jelinki Pottery (clinky- ware ceramics) has been studied as one types of ceramics at Arsacides era. Raw materials, quality of processing and baking conditions of potteries are some of effective factors in strength and stability of this material. Employing purposeful methods of chemical analyses in order to examine such factors and in fact structural science of historical potteries will be effective in terms of identifying production technology and their dating as well as taking appropriate techniques to maintain and repair of historical- cultural heritage rather than revealing the latent values in such artefacts. Mineralogical survey on structure of Jelinki potteries by adaption petrography technique, conducting analysis on X-Ray differaction and Sweeping Electronic Microscope (SEM-EDX) may give some remarkable results from production technology and baking conditions of such kind of potteries. Using appropriate aggregate of raw materials, quartz processing in fine grain with the unform diffraction throughout the texture in process of producing original paste to prepare pottery and formation of secondary minerals such as anorthite, glinite, diopside, enstatite (ferous) and pseudo- mullite in some of samples within the limit of baking temperature (950-1000°C) as well as formation a variety of iron oxides within oxidation and reduction conditions- hematite and magnetite, respectively- are some of structural properties of this pottery type. In this paper the modern hypothesis purposed concerning to laminar or sandwich structure in Jelinki potteries may lead to formation of amorphous phase of vitrification with polymeric structure that is the strength factor as well as reason for creation of metallic sound (tone) in this pottery.

کلیدواژه‌ها [English]

• archaeometry
• Device Analysis (Petrography
• Electronic Microscope
• Jelinki Pottery
• Pottery
• Structural Science
• X-Ray Diffraction)