نویسندگان

• آرش لشکری ¹
• حمید خطیب شهیدی ²
• جواد نیستانی ²
• علیرضا هژبری نوبری ³

¹ دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس

² استادیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

³ دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در معماری دوران اسلامی، معمار، همیشه سعی کرده‌است که به نحوی فضای داخلی و خارجی را به طرق مختلف تزئین نماید. یکی از این تزئینات، آجرکاری است که در معماری دورة ایلخانی ـ قبل و بعد از آن ـ رواج داشته و به دو صورت بوده‌است.
در این دوره، آجرهایی مورد استفاده بوده (پیش بر) که قبل از پختن به آن فرم می‌داده‌اند و بسیار با محاسبه ساخته می‌شده است و چون تیشه‌خور نبوده‌اند فواصلی بین آنها ایجاد می‌شده‌ و به غیر از ملاط این فواصل با تزئینات گچی و یا توپیهای آجری و مهرهای تزئینی مانند نقوش هندسی و گل و بتّه و اسماء متبرکه تزئین می‌گردیده‌است و این موارد در انواع بناهای دوره‌های سلجوقی و ایلخانی دیده‌می‌شود از جمله این بناها می‌توان به مساجد، مقابر (امام‌زاده‌ها)، برجها، کاروانسراها و مدارس اشاره کرد. در این مقاله به سوابق و خاستگاه مهرهای تزئینی ـ آجر در دورة ایلخانی و انواع آن در بناهای مختلف با ذکر بنا و مقایسة آنان با دوره قبل (سلجوقی) پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

• آجرکاری
• ایلخانی
• سلجوقی
• معماری
• مهرهای تزئینی

عنوان مقاله [English]

Decorative Stamps in Ilkhanid Architecture

نویسندگان [English]

• Ārash Lashkari ¹
• Hamid Khatib-Shahidi ²
• Javād Neyestāni ²
• Alirezā Hozhabri Nobari ³

¹

²

³

چکیده [English]

In Islamic architecture, the architect always tried to decorate the internal and external areas in different ways. One type of these decorations is called Brick Working, which was current in Pre-Ilkhanid, Ilkhanid period, and after this period. This decoration was used in two ways.
In Ilkhanid period, the architect used a type of brick which was exactly formed in favorite shapes before baking. The slots between the bricks could be filled by plaster decorative hubs and decorative stamps, such as holy names, flowers, geometric motifs, besides mortar. This kind of decoration was current in Seljuk and Ilkhanid periods and is visible in monuments such as: mosques, tombs, towers, caravanserais, madrasahs and shrines. In this paper, the writer will explain about the history and origin of decorative stamps during Ilkhanid period and their different kinds in used different buildings and their comparison with the earlier period, i.e. the Seljuk period.

کلیدواژه‌ها [English]

• Brick hubs
• Brick working
• Decorative stamps
• Islamic Architecture
• Seljuk and Ilkhanid Periods