نویسنده
عضو هیئت علمی گروه باستان¬شناسی دانشگاه شهرکرد
چکیده
شهرستان بردسیر از نظر کانسارهای فلزی، به ویژه مس، از غنی‌ترین مناطق شرق ایران است. بیشتر این کانسارها در منطقة غربی و جنوب غربی بردسیر در منطقة کوه پنج واقع شده‌اند. برخی از این کانسارها از دورة پیش از تاریخ تا سده‌های متأخّر اسلامی استحصال شده‌اند.
اطّلاعاتی که در این مقاله ارائه می‌شود بررسی شماری از معادن باستانی و محوطه‌های ذوب فلز بخشهای غربی و جنوب غربی بردسیر است که طیّ بررسی و شناسایی فصل دوم که در تیر و مرداد 1383 انجام شد، ثبت شده‌اند. طیّ این بررسی، 27 معدن باستانی و محوطه ذوب فلز، که بر سطح آنها تلنبار سرباره فلز و بقایای کوره وجود داشت، شناسایی شد.
بیشتر معادن، روباز و به شکل شیاری و افقی هستند. هرچند معادنی به شکل تونلهای عمودی و چاهی شکل نیز شناسایی شد. بر اساس مطالعات اوّلیّه روی مواد فرهنگی کم شمار به دست آمده از این معادن، بیشتر این معادن مربوط به دورة اسلامی هستند. از سطح محوطه‌های مربوط به ذوب فلز، شمار بیشتری تکّه سفال به دست آمد که بیشتر آنها مربوط به دورة اسلامی (عمدتاً صفویه)، اشکانی و ساسانی است. از سطح یکی از محوطه‌ها نیز تکّه سفال شاخص مربوط به آغاز تاریخی به دست آمد. تعدادی از این محوطه‌های سرباره‌ای چسبیده یا در نزدیکی محوطه‌های استقراری قرار داشتند که بر اساس این محوطه‌های استقراری می‌توان این محوطه‌های سرباره‌ای را نیز تاریخ‌گذاری کرد. در کنار معادن و تعدادی از محوطه‌های ذوب فلز، بقایای سازه‌هایی دیده می‌شود که با استفاده از سنگهای لاشه بدون ملاط ساخته شده‌اند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Ancient Mines and Slag Sites in Bardsir Region
نویسنده [English]
- Alirezā Khosrowzādeh
چکیده [English]
Bardsir region is one of the richest regions of metallic deposits, especially copper, in the east of Iranian Plateau. Most of the metallic deposits in Bardsir region are located on the western and southwestern parts, in K?h Panj area. Some of the mines have been exploited since prehistoric times through historic to Islamic periods. The data presented here are collected during the second season of Bardsir Plain survey which was fulfilled in summer 2004. During this survey we found 27 mines and slag sites.
Most of the mines are horizontal open cast in shape, but there are examples of well-shaped mines. Based on preliminary observations on small assemblage of surface finds it seems that most mines were extracted in Islamic period. Slag sites produced more surface sherds than mines; these sherds dated to Islamic (essentially Safavid period) and Partho-Sassanid periods. We found a diagnostic sherd on a slag site which is comparable with Protohistoric ceramics. Some of the slag sites are located just beside the settlement sites, and by this factor we may consider them contemporary with these settlements. The mines and most of the slag sites are associated with small stone structures which were built with no use of mortar
کلیدواژه‌ها [English]
- Archaeological
- mine
- Ore deposit
- Slag Site
- survey
)