نویسنده

• کریم علیزاده

عضو هیأت علمی پژوهشکدة باستان¬شناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

چکیده

طبق بررسی‌های پیمایشی، بررسی تصاویر هوایی و ماهواره‌ای و کاوش‌های باستان شناختی که در چند سال اخیر در دشت مغان انجام شده، نویسندة مقاله می‌کوشد تا آن بخش از یافته‌های پروژة باستان شناسی دشت مغان را که نمایشگر فعّالیّت‌های عمرانی و وسیع ساسانیان است، ارائه دهد. علاوه براین با پیگردی آثار در نواحی همجوار همچون دشت میل در شمال رود ارس و نیز در بخش شرقی دشت مغان که امروزه در جمهوری آذربایجان واقع شده‌اند، شرایط باستان شناختی این نواحی را در دورة ساسانی مورد مطالعه قرار می‌دهد. فعّالیّت‌های وسیع عمرانی به ویژه احداث کانال‌های آبرسانی و برپایی شهرهای متعدّد در دورة ساسانی در مناطقی چون خوزستان و بین النهرین، پیش از این با بررسی‌های باستان شناختی آشکار شده است. دشت مغان، یکی دیگر از مناطقی است که نمونة دیگری از الگوهای عمرانی ساسانیان را، این بار در یک منطقة مرزی آن دولت، به نمایش می‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

• بررسی باستان شناختی
• دشت مغان
• ساسانیان
• قفقاز

عنوان مقاله [English]

Mughan Steppe in Sassanian Period

نویسنده [English]

• Karim Alizadeh

چکیده [English]

During last few years, three seasons of excavations at the Ultan Qalasi, one season of stratigraphy in Nadir tepesi and a short season of survey in Mughan Steppe enriched our knowledge about the ancient landscape of the area. The Mughan Steppe is a geographically diverse region in the northwestern corner of the Islamic Republic of Iran, defined at the north by the Aras (Araxes) River and including the broad plain to its south as well as the foothills east of the Qara Su river leading up to Mount Sabalan in the Ardebil region. Since the closure of the Russian-Iranian frontier in 1884, the southwestern third of the plain falls within Iran and the northeastern two thirds are within the Republic of Azerbaijan. Since the early 18th century it has hosted the winter camps of the Shahsevan tribal confederacy, who migrated annually between pastures in Mughan and on the slopes of Mount Sabalan.
Already by the time of Shapur I, Mughan was known as Balasagan and was incorporated within the Sassanian Empire. Epigraphic documentation for settlement in Mughan in the Sassanian era is rather sparse. But archaeological surveys in western Mughan Steppe and eastern Mughan and Mil Steppe in Azerbaijan show that there are lots of Sassanian sites, mostly of the fortified type along ancient canals. These evidences indicate intensive land use by the Sassanian state. Previously, large and intensive land use with irrigation canals by Sassanians have been studied in Diyala, southern Mesopotamia and Khuzistan. The Mughan and Mil Steppes present another Sassanian landscape, in this case on the northwestern frontier. The collapse of the intensive Sassanian irrigation system created a void on the steppe which was eventually filled by pastoral nomadic groups.

کلیدواژه‌ها [English]

• Archaeological Survey
• Caucasus
• Mughan Steppe
• Sassanians