نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نعمت حریری ¹
• محسن رنجبران ²
• الهام قصیدیان ³
• سامان حیدری گوران ⁴

¹ دانشکده زمین شناسی ، دانشکدگان علوم، دانشگاه نهران، ایران

² دانشکده زمین شناسی، دانشکدگان علوم، دانشگاه تهران، ایران

³ پژوهشگر موزه نئاندرتال، متمن، آلمان، بنیاد پژوهش‌های پارینه‌سنگی ‌دیار‌مهر

⁴ پژوهشگر گروه پیش از تاریخ دانشگاه کلن، آلمان، بنیاد پژوهش‌های پارینه‌سنگی ‌دیار‌مهر

چکیده

مجموعه غار و پناهگاه صخره‌ای باوه‌ یوان به‌ عنوان یکی از محوطه‌های شاخص پارینه‌سنگی در غرب ایران، دارای سه دوره پارینه‌ سنگی میانی، نوین و فراپارینه‌سنگی است؛ این محوطه دارای طیف وسیعی از انواع دست‌افزارسنگی بوده که توسط جوامع شکارورز-گردآورنده در هر سه دورة یاد شده و به‌ طور مشخص توسط دو زیر گونه انسانی نئاندرتال و هوشمند در بازه زمانی تقریبی بین 80 تا 13.4 هزار ‌سال‌ پیش از حال استفاده شده است. در این پژوهش ما نتایج اولیۀ سنجش کلان‌نمایی (ماکروسکوپی) مجموعه‌ای تقریباً هزار قطعه‌ای را ارائه می‌دهیم. نتایج پژوهش حاکی از این است که در طول زمان، استفاده از مواد خام سنگی دست‌خوش تغییر می‌شود به این ترتیب که جوامع پارینه‌سنگی‌میانی از طیف متنوع‌تر موادخام‌سنگی استفاده کرده‌اند اما در جوامع پارینه‌سنگی‌نوین و فراپارینه‌سنگی به تدریج شاهد راهبرد استحصال مواد خام‌سنگی انتخاب‌گرایانه که بازتاب آن منابع محدود‌تر و با کیفیت‌تری هستیم. این دست‌آورد نشان از رفتارهای متنوع انسانی از دورۀ پارینه‌سنگی‌میانی تا فراپارینه‌سنگی منطقه مطالعاتی دارد. همچنین بیش از 99 درصد از سنگ‌های خام مصرفی توسط جوامع پارینه‌سنگی از انواع سنگ‌های کریپتو-میکروکریستالی رسوبی است که در محیط زمین‌شناسی اطراف باوه‌یوان وجود دارند و کمتر از یک درصد سنگ‌های استفاده شده از سایر انواع سنگ‌های آذرین و دگرگونی است.

کلیدواژه‌ها

• باستان‌زمین‌شناسی
• سنگ‌خام
• رادیولاریت
• پارینه‌سنگی
• غرب زاگرس مرکزی
• پناهگاه صخره‌ای باوه‌یوان

عنوان مقاله [English]

Diachronic patterns of stone raw materials among Palaeolithic societies in the West-Central Zagros Mountains, Bawa Yawan Rock Shelter, Kermanshah

نویسندگان [English]

• Nemat Hariri ¹
• Mohsen Ranjbarab ²
• Elham Ghasidian ³
• Saman Heydari ⁴

¹ Faculty of Geology, Faculty of Science, University of Tehran, Iran

² Faculty of Geology, faculty of science, university of Tehran. Iran

³ Neanderthal Museum, Mettmann, Germany; DiyarMehr Institute for Palaeolithic research, Iran.

⁴ Institute for Prehistoric Archaeology, University of Cologne, Germany; DiyarMehr Institute for Palaeolithic research, Iran.

چکیده [English]

Bawa Yawan rockshelter and cave complex located in the west central Zagros of Iran, stands out as a significant Palaeolithic site due to its spans of the three periods of Middle Palaeolithic, Upper Palaeolithic and Epipaleolithic periods. This site exhibits a wide range of lithic artifacts, which were used specifically employed by Neanderthals and modern humans approximately between 83,000 and 13,400 years ago ( TU / OSL Dating ). In this study, we present preliminary results from macroscopic analysis of nearly a thousand lithic artefacts. Our initial findings indicate that over 99 % of the utilized raw stones materials belong to the Micro - cryptocrystalline sedimentary rock category, primarily due to their widespread availability. Less than 1% of the materials fall into other categories, such as metamorphic and igneous rocks. The main results of this research indicate that the Middle Palaeolithic groups ( Neandertal ) used a more diverse range of raw stone materials than later. In contrast to the Upper Palaeolithic to Epipaleolithic periods, people ( Homo Sapiens ) become more specialized in the use of higher quality resources. This finding shows a relative different lithic raw material procurement strategy among Neanderthals and homo sapiens in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

• Geoarchaeology
• Lithic raw material
• Radiolarite
• Palaeolithic
• West-Central Zagros
• Bawa Yawan rockshelter