غلامرضا رحمانی؛ احمد چایچی امیر خیز؛ محمد مکاری
چکیده
نمونههای اندکی از هنر نقاشی دیواری از دورههای اشکانی و ساسانی برجای مانده است و در این میان تعداد نمونههای موجود در ایران امروزی بسیار کمتر است اما همین نمونههای انگشتشمار، نقشی مهم و اساسی ...
بیشتر
نمونههای اندکی از هنر نقاشی دیواری از دورههای اشکانی و ساسانی برجای مانده است و در این میان تعداد نمونههای موجود در ایران امروزی بسیار کمتر است اما همین نمونههای انگشتشمار، نقشی مهم و اساسی را در بازنگری و تحلیل تاریخ تکوین هنر نقاشی دوران پیش از اسلام ایران ایفا میکند. این دیوارنگارهها در دو دوره و دو منطقهی متفاوت در ایران و در یک نوع سبک و شیوهی نقاشی نزدیک به یکدیگر دیده میشوند. تنوع موضوعات نقاشی در مجموعه کوه خواجه زابل و شهر گور فیروزآباد و توانایی به انجام رسانیدن کاری با این وسعت، یقینا نشاندهندهی بهرهگیری از هنرمندان سطح بالایی میباشد که در این مناطق کار کردهاند. مطالعهی این آثار محدود نشان میدهد گرچه فنون و شیوههای متفاوتی در خلق آنها بهکار رفته، این نمونهها در عین هماهنگی کامل با قالب یا شکل و مفهوم کاربردی معماری، متناسب با شرایط اقلیمی و فرهنگ متنوع ایرانزمین شکل گرفته است. این مقاله به مقایسهی دو نمونه از دیوارنگارههای اشکانی کوه خواجه سیستان با نمونهی منحصربهفردی از دوران ساسانی در فیروزآباد فارس اختصاص دارد. تحلیل این دیوارنگارهها از نظر موضوعی، ساختار هنری و شیوهی اجرا نشان میدهد که هنر نقاشی دوران ساسانی بهرغم نفوذ هنر هلنی بهعنوان هنری مستقل و ایرانی از نظر شکل و محتوا از هنر نقاشی اشکانی در شرق ایران تأثیر پذیرفته است.