مجید منتظر ظهوری؛ محمد ترکیهای اصفهانی؛ حسام طاهری
چکیده
تحلیل عنصری مواد تشکیل دهنده اشیاء باستانی اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد مواد اولیه و تکنیک ساخت آن‌ها به‌دست میدهد. آنالیز با باریکه یونی یک روش غیرمخرب، سریع و بس‌عنصری میباشد که برای شناخت ...
بیشتر
تحلیل عنصری مواد تشکیل دهنده اشیاء باستانی اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد مواد اولیه و تکنیک ساخت آن‌ها به‌دست میدهد. آنالیز با باریکه یونی یک روش غیرمخرب، سریع و بس‌عنصری میباشد که برای شناخت هویت و ماهیت اشیاء باستانی همانند سفال در کنار سایر روشهای باستانسنجی توصیه میشود. فعالیتهای باستانشناسی در مجموعه دستکند زیرزمینی تپه قلعه رباط آغاج در شهرستان خمین، منجر به شناسایی تعداد زیادی قطعات سفال زرینفام گردید که شناخت پیرامون چیستی ماهیت و تجزیه عنصری آن‌ها و همچنین تشخیص منشأ تولید این سفالها از سوالات این پروژه پژوهشی است. در راستای پاسخگویی به این سوالات، در این تحقیق آنالیز پیکسی (PIXE) تعداد 25 نمونه سفال زرینفام یافت شده در این مجموعه دستکند زیرزمینی انجام گردید. از شتاب دهنده واندوگراف با باریکه پروتون 2MeV برای بمباران نمونه ها استفاده شد. آشکارساز دقت بالایSi(Li) با قدرت تفکیک 170KeV برای جمع آوری پروتون های پس پراکنده شده در زاویه 135 درجه نسبت به باریکه فرودی به کار برده شد. نمونهها، باریکه پروتون و آشکارساز در محفظه برهم کنش با خلا 10-5Torr قرار گرفتند. در ابتدا با مقایسه با کاشیهای زرینفام مناطق دیگر ماهیت عنصری نمونهها بررسی و سپس نتایج بدست آمده با مقادیر عنصری کاشیهای مناطق کاشان، ری و تخت‌سلیمان مقایسه شدند که بیشترین تطابق با نمونههای تولیدی کاشان مشاهده گردید.
