بهرام عنانی؛ فرشید ایروانی قدیم
چکیده
کویر مرکزی ایران و بالاخص شهر طبس، کمتر مورد مطالعات باستان شناسی (میدانی و موردی) قرار گرفته است. به دلیل آب‌وهوای گرم و خشک، باستان شناسان کمتر به این منطقه رغبت نشان دادهاند. با بررسی ...
بیشتر
کویر مرکزی ایران و بالاخص شهر طبس، کمتر مورد مطالعات باستان شناسی (میدانی و موردی) قرار گرفته است. به دلیل آب‌وهوای گرم و خشک، باستان شناسان کمتر به این منطقه رغبت نشان دادهاند. با بررسی هایی که در سال های اخیر انجام گرفته، اطلاعات ارزشمندی را از این منطقه در اختیار جامعه باستان شناسی قرار داده است. جایگاه ویژه جغرافیایی و ارتباطی کویر مرکزی به عنوان یک کریدور طبیعی میان آسیای مرکزی و شمال خراسان با جنوب‌شرق و فلات مرکزی ایران، موجب اهمیت خاص مطالعات باستان شناسی این منطقه در تکمیل شناخت فرهنگ های باستانی شرق ایران گشته است. از همین رو شناخت صحیح و کامل فرهنگ خراسان بزرگ (بلخی- مروی)، از جمله حوزه گسترش آن در شرق و نحوه ارتباطات این فرهنگ با سایر مناطق، نیازمند تکمیل مطالعات باستان شناسی در بازه زمانی این فرهنگ در شرق مرکزی است. شروع فعالیت های باستان شناسی در حوزه فرهنگ خراسان بزرگ (بلخی- مروی) در شرق مرکزی ایران، در سال های اخیر به شناسایی استقرارگاه ها و گورستان های جدید این فرهنگ منجر گردیده است. محوطه بکندای طبس از مهم‌ترین محوطه های شرق کویر مرکزی است که در آن شواهد فرهنگ خراسان بزرگ (بلخی- مروی) مشاهده گردیده است. این محوطه در کنار یک رودخانه دائمی واقع‌شده و البته به میزان فراوانی آسیب دیده است. با توجه به شواهد به‌دست‌آمده به نظر می رسد محوطه بکندا یک گورستان متعلق به فرهنگ خراسان بزرگ (بلخی- مروی) است. روش انجام این پژوهش به دو صورت میدانی و کتابخانه ای است. داده های اصلی پژوهش، طی بررسی و گمانه زنی صورت گرفته در محوطه بکندای شهرستان طبس به‌دست‌آمده است. این گمانه زنی جهت تعیین عرصه و پیشنهاد حریم انجام شده بود. در مرحله بعدی این داده ها طی مطالعات کتابخانه ای مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته اند. هدف از این نوشتار معرفی وضعیت فرهنگ خراسان بزرگ (بلخی- مروی) در شرق کویر مرکزی و همچنین اهمیت شناخت این منطقه در درک بهتر و صحیح تر از ابعاد و زوایای این فرهنگ است.
