مطالعات باستان شناسی

گزارش مقدماتی از کاوش‌های جدید در محوطۀ نوسنگی چغاگلان، استان ایلام، غرب ایران

حجت دارابی؛ سعید بهرامیان؛ حمزه قبادی‌زاده؛ جمال شیخی؛ مهدی اسکندری

دوره 16، شماره 2 ، آذر 1403، ، صفحه 51-67

https://doi.org/10.22059/jarcs.2025.381313.143288

چکیده

چغاگلان پیش‌تر به‌عنوان مکان بسیار مهمی در مطالعات مربوط به ظهور کشاورزی اولیه و استقرار دائمی در جنوب‌غرب آسیا شناخته شده است. کارهای مختصر قبلی دانشگاه توبینگن در سال‌های 9-1388 نشان‌داد که چغاگلان ... بیشتر

The creative millennia: highlighting transitional Neolithic (ca. 9800-8000 BC) in the central Zagros

Hojjat Darabi

دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 37-58

https://doi.org/10.22059/jarcs.2022.343781.143122

چکیده

The Central Zagros received pioneering research on the emergence of early agricultural and village life by R. Braidwood in 1959-60. However, later shifts in research toward the Levant put the Central Zagros in shadow for several decades until recently, when investigations have once again highlighted its key place in the Neolithization processes in West Asia. ... بیشتر The Central Zagros received pioneering research on the emergence of early agricultural and village life by R. Braidwood in 1959-60. However, later shifts in research toward the Levant put the Central Zagros in shadow for several decades until recently, when investigations have once again highlighted its key place in the Neolithization processes in West Asia. Unlike the Levant, where a protracted change from the Epipaleolithic to the Neolithic is seen, the border line between these two periods is evidently sharp in the Central Zagros suggesting that unprecedented features appeared during the first two millennia of the Holocene, a foundational time that is poorly known in the region. In light of new evidence, this period is addressed here under the chronological term ‘Transitional Neolithic’ (ca. 9800-8000 BCE). Current datasets suggest that, following an environmental improvement at the end of the Younger Dryas, local communities engaged in short-term inhabitations, collective or communal ceremonies, and had an increasing reliance on the wild progenitors of early domestic plant and animal species. This time span’s close interactions with natural resources provided people with growing ecological knowledge. We may think of longer occupation in desirable places and thereby population increases in the 9th millennium BCE. This instead could have gradually resulted in an environmental depression, however, caused either by population growth or by possible unfavorable climatic events. Archaeological evidence shows that from the mid-9th millennium BCE on, a change happened in subsistence strategies toward low-level food production. In fact, this was an eco-cultural event that broadened the human diet. The central Zagros saw multiple creative behaviors during both the early and late phases of the Transitional Neolithic, providing people with a robust foundation for the succeeding truly Neolithic way of life that took shape during the 8th millennium BCE

بررسی تولید و منشأ مهره های صدفی دوره نوسنگی بی سفال در تپه علی کش، دشت دهلران

حافظ قادری؛ حجت دارابی

دوره 13، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 193-210

https://doi.org/10.22059/jarcs.2020.298646.142856

چکیده

افزایش شناخت انسان از محیط پیرامون و نیز برهمکنش های مختلف در دوره نوسنگی زمینه را برای تجارب جدید و تولید و پخش کالاها یا ایده های مختلف فراهم نمود. در غرب آسیا و به ویژه ایران، باستان شناسی ... بیشتر افزایش شناخت انسان از محیط پیرامون و نیز برهمکنش های مختلف در دوره نوسنگی زمینه را برای تجارب جدید و تولید و پخش کالاها یا ایده های مختلف فراهم نمود. در غرب آسیا و به ویژه ایران، باستان شناسی نوسنگی همواره با محوریت شروع اهلی سازی و یکجانشینی جوامع بوده است؛ اما در دوره مورد نظر افزایش برهمکنش و تبادلات بین جوامع رخ داده که در گسترش برخی از دست ساخته های ویژه مانند ابسیدین نمود یافته است. بر این اساس، تاکنون اغلب پژوهشگران مبادله دوردست در این دوره را مبتنی بر محدوده پراکنش مصنوعات ساخته شده از ابسیدین مورد بررسی و بحث قرار داده اند. این در حالی است که اساساً طی شبکه های گسترده تبادلاتی، مواد و کالاهای متعددی در بین جوامع پخش شده است. در این میان اشیاء ساخته شده از صدفهای دریایی اهمیت و جایگاه ویژهای در دوره نوسنگی دارند. طی کاوش اخیر انجام یافته در تپه علی کش حجم بالایی از مهره های مختلف صدفی و سنگی در کنار تدفین های انسانی مربوط به نیمه دوم هزاره هشتم ق.م. یافت شد که بیشترین گونه آنها مربوط به نمونههای ریز «دیسکیشکل» است. مطالعات قبلی این مهرهها را سنگی معرفی نموده بود؛ اما در نتیجه کاوش اخیر در این محوطه مشخص گردید که بسیاری از این مهرهها از جنس نوعی صدف دریایی موسوم به «چروک خاردار» با نام علمی Spondylus هستند. به نظر میرسد این مهره ها به صورت کالای آماده از کرانه های خلیج فارس به علی کش انتقال داده شده اند. شواهد لایه نگاری و نیز تحلیل های ایزوتوپ انسانی نشان از تحرک بالای ساکنان محوطه دارند. این موضوع زمینه ساز افزایش برهمنکش و تبادلات ساکنان محوطه با جوامع پیرامون بوده است. از اینرو، به نظر می رسد پراکنش این مهره ها طی شبکه های تبادلاتی و برهمنکش جوامع در دشت های پست جنوب غرب ایران به صورت غیرمستقیم از مبدأ (خلیج فارس) تا مقصد (علی کش) بوده است. اهتمام اصلی مقاله حاضر تولید و منشأ مهره های صدفی دوره نوسنگی بی سفال در تپه علی کش، در دشت دهلران است.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 17 (1404)

دوره 16 (1403)

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 1 (1388)

نویسنده = Darabi�� Hojjat

گزارش مقدماتی از کاوش‌های جدید در محوطۀ نوسنگی چغاگلان، استان ایلام، غرب ایران

چکیده

The creative millennia: highlighting transitional Neolithic (ca. 9800-8000 BC) in the central Zagros

چکیده

بررسی تولید و منشأ مهره های صدفی دوره نوسنگی بی سفال در تپه علی کش، دشت دهلران

چکیده