نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سید مهدی موسوی نیا

دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

زردشت یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ ایران باستان است. به رغم اهمیت فهم تاریخ زیست زردشت در درک بهتر روند تحولات فرهنگی جامعة ایرانی، تنوعی از تاریخ‌های پیشنهادی از دورة نوسنگی تا دورة هخامنشی، بر دشواری ورود به این مسأله گواهی می‌دهد. گوناگونی تاریخ‌های پیشنهاد شده که از منابع کلاسیک، متون پهلوی و آثار نویسندگان دورة اسلامی مستفاد شده است بعدتر با مطالعات زبان شناسی و داده‌های باستان شناسی نظم گرفت. در این پژوهش تلاش می‌شود با مبنا قرار دادن مطالعات زبان شناسی، داده‌های باستان شناسی هزارة دوم و اول ق.م آسیای میانه با هدف امکان سنجی ارتباط آنها با آئین زردشتی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. در این راستا این مسأله طرح می‌شود که تا چه اندازه می‌توان بین تحولات هزارة دوم ق.م در شرق جهان ایرانی و ظهور زردشت ارتباط برقرار کرد؟ به علاوه، داده‌های باستان شناسی عصر آهن آسیای میانه چه اطلاعاتی راجع به زردشتی‌گری به دست می‌دهد؟ به منظور پاسخ به مسائل طرح شده از مطالعات کتابخانه‌ای و گزارش‌های میدانی با روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. این پژوهش نشان می‌دهد همزمان با تحولات اجتماعی اواخر فرهنگ بلخی-مروی و شروع عصر آهن برخی تحولات فرهنگی نیز در جریان بوده است که با استناد به مطالعات زبان شناسی و داده‌های باستان شناسی می‌توان آنها را در بافتار آئین زردشتی ارزیابی و تفسیر کرد. از مصادیق این تحولات می‌توان به ناپدیدشدن دفن مردگان در گورها، رواج واگذاری اجساد در فضای باز و کشف شواهدی از آتشکده‌های زردشتی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

• زردشت
• عصر آهن
• آسیای میانه
• تدفین
• آتشکده

عنوان مقاله [English]

Finding Zoroaster: Feasibility Study of a ConnectionBetween the Iron Age Cultures of South Central Asia and Zoroastrianism

نویسنده [English]

• Seyed Mehdi Mousavinia

Associate Professor, Department of Archeology, Isfahan Art University, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

Zoroaster is one of the most prominent and influential figures in the history of ancient Iran. Despite the importance of comprehending Zoroaster’s life history toward abetter understanding of the cultural developmentprocessesof the Iranian society,a variety of proposed dates from the Neolithic period to the Achaemenid period testifies to the difficulty of conducting researchon this issue.The variety of proposed dates that had been derived from classical sources, Pahlavi texts and literature of the Islamic period were later regulated by linguistic studies and archaeological data.In this research,based on linguistic studies, an attempt has been made to examine and evaluate the archaeological data of the second and first millennia B.C.of the Central Asia, with the aim of verifying the feasibility of their connection with the Zoroastrian religion.In this regard, theraised question is: to what extent can we establish a connection between the developments of the second millennium B.C. in the eastern Iranian milieu and the emergence of Zoroaster? Moreover, what information does the archaeological data of the Iron Age of Central Asia provides about Zoroastrianism?In order to answer the proposed questions, the library research method(encompassing archaeological field reports) with a descriptive-analytical approach have been used.The results of this research shows that during the social developments of the late Bactrian-Margiana culture and the beginning of the Iron Age, certain cultural developments were taking place simultaneously, which could be evaluated and interpreted in the context of Zoroastrianism based on linguistic studies and archaeological data.

کلیدواژه‌ها [English]

• Zoroaster
• Iron Age
• Central Asia
• Burial Custom
• Fire Temple