مطالعات باستان شناسی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

نمایش نقشه موقعیت جغرافیایی (کشور) نویسندگان

همکاری با موسسه یا انجمن

فرم تعهد اثر

فرم تعارض منافع

شرایط پذیرش مقاله

راهنمای دریافت شناسه ارکید

نمونه کارفارسی

نمونه کار انگلیسی

هزینه انتشار

شیوه ارجاع نویسی و منبع نویسی

داوران مجله مطالعات باستان شناسی

راهنمای ثبت نام در پابلونز

بررسی وضعیت اقتصادی - معیشتی شهر سوخته از اوایل هزاره سوم تا اوایل هزاره دوم پ.م بر پایه تحلیل آماری گور نهاده‌های قبور در گورستان شهر سوخته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری باستان‌شناسی از دانشگاه تهران، معاون گروه باستان‌شناسی شهر سوخته، پژوهشگر آزاد.

2 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

چکیده

از آنجایی که تدفین در پیش از تاریخ ارتباط بسیار زیادی با ابعاد مختلف زندگی انسان دارد به همین علت مطالعه در سنت‌های تدفینی می‌تواند در بازسازی زندگی اقتصادی، اجتماعی هر جامعه‌ نقش مهمی داشته باشد. شهر سوخته یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی هزاره سوم پ.م است که داده‌های به‌دست‌آمده از کاوش‌های گورستان آن به عنوان بزرگ‌ترین گورستان عصر مفرغ فلات ایران، کمک فراوانی در بازسازی جنبه‌های مختلف زندگی افراد کرده است. در این مقاله به مطالعه تغییر و تحولات وضعیت اقتصادی - معیشتی شهر سوخته بر اساس تحلیل آماری آثار درون قبور پرداخته شده است. این مقاله از داده‌های به‌دست‌آمده از کاوش‌هایی که طی سال‌های 1376 تا  1382 طی 7 فصل کاوش صورت گرفته، استفاده‌شده و 214  تدفین که دوره‌های استقراری آنها قابل تشخیص بوده برای مطالعه انتخاب شده است. برای مطالعه و تحلیل این داده‌ها از نرم‌افزار آماری SPSS بهره برده شده و با توجه به نوع داده‌ها و اهداف پژوهش، آزمون‌های یک‌بعدی، رگرسیون چند متغیره، آر پیرسون و آزمون اف برای تحلیل داده‌های این مطالعه انتخاب شده‌اند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش از دوره I تا دوره IV به مرور تغییراتی در متغیرهای تعداد اشیاء، اشیا شان‌زا، ارزش عددی اشیا و ساختمان قبور رخ داده و در دوره‌های جدیدتر که دوره III و IV را شامل می‌شود بر تعداد اشیا قبور و کیفیت اشیا آنها افزوده می‌شود. تحلیل این تغییرات نشان‌دهنده تغییر در اوضاع اقتصادی اجتماعی در شهر سوخته است. ضمن اینکه مطالعه آماری اشیا و ساختار قبور مذکور نشان می‌دهد که هر چه از دوره‌های قدیمی به دوران جدیدتر می‌رویم اختلاف میان ارزش عددی قبور (که برایندی از ساختار و کیفیت مواد فرهنگی درون هر قبر است)  بیشتر می‌شود. این به این معناست که در دورۀ III-IV شکاف احتمالی ثروت در طبقات مختلف اجتماعی بیشتر و مشهودتر بوده است که به ثبات نسبی اقتصادی و همچنین تغییر در مناسبات اجتماعی و باورهای مرتبط با مراسم تدفین مربوط بوده که تأثیر آن در سنت‌های تدفینی نیز بازتاب داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Socio – Economic Analysis of Shahr-i Sokhta Period I-IV (Early to Late 3rd Millennium B.C) Based on Statistical Analysis of Goods and

نویسندگان [English]

  • Hossein Moradi 1
  • Zahra Rajabioun 2

1 PhD in Archaeology of university of Tehran and Assistant Director of Shahr-i Sokhta Expedition, Independent Researcher.

2 PhD Candidate in Archaeology, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran.

چکیده [English]

Prehistoric funeral ceremony helps the researcher for reconstructing of the different parts of ancient societies, since it has a great connection to various aspects of social and economic parts of human life. Shahr-i Sokhta is one of the important Bronze Age sites in southeast and east of Iranian plateau and the excavations on the necropolis has revealed great quantitative amounts of archaeological material from early to late 3rd and early 2nd millennium B.C. By now, more than 1000 graves were excavated by Italian and Iranian mission at the greatest Bronze Age necropolis of Iran. In the present research, by using SPSS application, R- Pearson, F- test and the other kinds of statistical tests have been done for data analysis of the materials excavated on the graveyard of Shahr-i Sokhta. The different aspects of Socio- Economic implications of this society considered by statistical analysis of the graves material of Shahr i Sokhta that excavated from 1997 to 2003 and 214 burials with related dating is taken to account. Therefore, By SPSS application, R- Pearson, F- test and the other kinds of statistical tests have been done for data analysis of the materials. Based on the results, in Shahr-i Sokhta from period I to IV, some changes take place on the grave structures, the number of goods, the number of prestige goods and finally the numerical values of the graves as dependent factors of the research. Interpretation of the results shows that some changes in the socio – economic conditions and class stratification taken place by divide wealth as well as the changes on beliefs of the ritual ceremonies from early 3rd to early 2nd millennium B.C. Interpretation of the results shows the meaningful relationship between chronology and number and quality of goods in the grave from period I to period IV

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahr i Sokhta
  • Socio- economic
  • Burial
  • Grave goods
  • Statistical analysis
مراجع
بدیعی، ربیع، (1316)، جغرافیای مفصل ایران، جغرافیای طبیعی، جلد اول، تهران، اقبال.
سید سجادی، سید منصور، (1386)، گزارش‌های شهر سوخته1، (کاوش در گورستان 1376- 1379)، با همکاری محمد ضروری، فرزاد فروزانفرد و روح‌الله شیرازی، تهران، معاونت فرهنگی و ارتباطات اداره کل امور فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور.
سید سجادی، سید منصور، (1388 الف)، گزارش‌های شهرسوخته1، (کاوش در گورستان 1380- 1382)، با همکاری محمد ضروری، فرزاد فروزانفرد و روح‌الله شیرازی، تهران، معاونت فرهنگی و ارتباطات اداره کل امور فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور .
سید سجادی، سید منصور، (1388ب)، « قبور خان‌ها و رهبران قبائل سیستان در دوران آغاز تاریخی »، چکیده مقالات سومین همایش بین‌المللی روابط بین فرهنگی عصر مفرغ آسیای میانه، پژوهشکده باستان‌شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی، تهران(چکیده) 28.
سید سجادی، سید منصور، (1390)، نخستین شهرهای فلات ایران، جلد دوم، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها ( سمت )، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
سید سجادی، سید منصور، شاهین، ستاره، (1397)، « نور و آتش در شهر سوخته»، ایران ورجاوند، سال اول، شماره1، پاییز و زمستان 1397، تهران، 5-18.
فروزانفر، فرزاد، (1388)، گزارش‌های شهر سوخته 3، ( کاوش در گورستان: مطالعات انسان‌شناسی 1376-1387 )، تهران، پژوهشکده باستان‌شناسی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان.
مرادی، حسین، (1395)، حوزه‌های برهمکنش منطقه‌ای دره بمپور در دوره پیش از تاریخ )هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد(، پایان‌نامه برای دریافت دانشنامه دکترا، دکتر حسن فاضلی نشلی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
مرادی، حسین، (1396)، « باستان‌شناسی و گاهنگاری استقرارهای مس‌سنگی و مفرغ شرق و شمال‌شرق کویر لوت ( حوزه سیستان و دره‌های بلوچستان )»، به کوشش محمدحسین عزیزی خرانقی، مجموعه مقالات و کاتالوگ نمایشگاه فرهنگ‌های پیش از تاریخ حاشیه بیابان لوت به روایت آثار موزه ملی ایران، به مناسبت ثبت بیابان لوت در فهرست میراث جهانی، با همکاری فریدون بیگلری، ام‌البنین غفوری و جبرئیل نوکنده، تهران، پژوهشکده میراث فرهنگی و گردشگری، موزه ملی ایران، 65-82. 
مرادی، حسین، (1398)، « توسعه و گسترش شهری در دوره چهارم شهر سوخته»، به کوشش سید منصور سید سجادی و انریکو اسکالونه مجموعه مقالات شهر سوخته2، 1398، تهران، پیشین پژوه، 117-137.
Badi'ei, R, 1982, Geography of Iran, Natural Geography, Vol.1, Iqbal pub. Tehran, [In Persian].
Biscione, R. 1973. Dynamics of an Early South Asian Urbanization: The First Period of Shahr-i Sokhta and its Connections with Southern Turkmenia. In: Norman Hammond (ed). First international conference of South Asian Archaeology1973. London. Cambridge University. 105-118.
Biscione, R. 1974. Relative Chronology and Pottery Connections between Shahr-i Sokhta and Mundigak. Eastern Iran. Memorie dell’Istituto Ita- liano di Paleontologia Umana II: 131-145.
Biscione, R. 1990. The Elusive of phase2 of Shahr-i Sokhta. In: M.Tadee(ed). South Asian Archaeology1987. Part 1. Istituto Italiano per il Medio ed Esteremo Oriente: 391-409.
Caldwell, J. 1967. Investigation at Tall i Iblis, Preliminary Report, Illinois Museum.
De Cardi, B. 1968. Excavation at Bampur. S.E Iran: A Brief Report. Iran VII.  135-155.
Earl, T. 1987. Chiefdoms in Archaeological and Ethnohistorical Perspective. Annual Review of Anthropology 16:279-308.
Foruzanfar, F, 2009, Shahr i Sokhta reports 3 (Excavation at graveyard, anthropological report 1997-2008), RICHT, Tehran, Iran, [In Persian].
Fouache, E. C, Cosandey. C, Adle. M, Casanova. H, P, Francfort. Y, Madjidzadeh. M, Tengberg. Sajadi. S, Z. Shirazi and A, Vahdati. 2009. A study of the climatic crisis of the end of the Third millennium BC in Southeastern Iran through the Lens of Geomorphology and Archaeology, Geophysical Research Abstracts11. (Abstract).
Mariani, L. 1992. The Eastern Residential Area at Shahr-i Sokhta. In: Catherine Jarrige (ed). South Asian Archaeology 1989. Paris1992. 181-193.
Mattews, R and Fazeli Nashli, H, 2022, The Archaeology of Iran from the Paleolithic to the Achaemenid Empire, Routledge World Archaeology, London and New York.
Moradi, H, 2016, Interaction spheres of Bampur Valley during the prehistoric period (4th and 3rd millennium B.C), PhD thesis, Department of literature and humanities, University of Tehran, Tehran, Iran, [In Persian].
Moradi, H, 2017, The Archaeology and chronology of chalcolithic and Bronze age in east and north east of Lut desert, Articles on the cultures around the Lut desert, F. Biglari, O. Ghafuri and J. Nokandeh, RICHT and Iran National Museum, Tehran, Iran: 65-82, [In Persian].
Moradi, H, 2018, The Development and Urban Expansion of Shahr i Sokhta at period IV, Archaeology and researches at Shahr I Sokhta 2 (S.M. Seyyed Sajjadi and E. Ascalone) Tehran, Pishin Pajouh: 117-137, [In Persian].
Piperno, M. and Tosi, M. 1975. The Graveyard of shahr-I Sokhta Iran. Archaeology 28(2). July 1975. 186-197.
Piperno, M. 1976. Grave 77 at Shahr-i Sokhta: Further Evidence of Technological Specialization in the 3rd Millennium B. C. EAST AND WEST 26(1-2). 9-14.
Piperno, M. 1979. Socio-Ecomomic Implications from the Graveyard of Shahr-i Sokhta. In: Maurizio Taddei(ed). South Asian Archaeology 1977(1). Naples 1979. 123-139.
Piperno, M and  Salvatori. S, 2007. Recent Results and New Perspectives from the Research at the Graveyard of  Shahr-i Sokhta, Sistan, Iran.. ANNALI43. Fasciolo 2. Napoli 1983. 173- 191.
Sajjadi, S.M.S. 2003. Excavations at Shahr-i Sokhta. First Preliminary report on the Excavations of the Graveyard 1997-2000: IRAN. 41. 21-97.
Sajjadi, S.M.S. 2008. Sistan and Baluchistan Project:  IRAN. XLVI. 307-334.
Sajjadi, S. M.S, 2009 a, Shahr i Sokhta Archaeological Report 1, (Excavation at Graveyard 2001-2003), with contribution of M, Zaruri, F, Foruzanfar and Rouhollah Shirazi, RICHT, Tehran, Iran, [In Persian].
Sajjadi, S. M.S, 2009 b, Khanat Graves of Sistani Leaders in the Protohistoric Period, Abstract of 3rd international conference of MIPS, ICAR, Tehran, Iran, (In Persian)
Sajjadi, S. M.S, 2011, The First Cities of Iranian Plateau, vol.2, SAMT pub, Tehran, Iran, [In Persian]
Sajjadi, S.M.S. 2015. Some Preliminary Observations from the new excavations at the graveyard of Shahr-i Sokhta. In C.C.Lamberg-Karlovsky and B.Genito (eds.) Maurizio Tosi e L’Archeologia  come modo di vivere. AR, London, 665-676.
Sajjadi, S.M.S. and Moradi. H.2014. Excavation at Buildings Nos.1 and 20 at Shahr-i-Sokhta, International Journal of the Society of Iranian Archaeologists1(1). 77-90.
Sajjadi. S.M.S. and Moradi. H. 2017. Shahr-i Sokhta 2014-2015 Excavations, The new Results in Areas 1, 20. 26 and 28. In: Claudio Grenzi (ed). Studi di Aerotopografia Archeologica Archeologia Aerea9/15,149-167.
Sajjadi, S.M.S and Setare Shahin, 2018, The light and the Fire at Shahr I Sokhta, Iran e Varjavand, vol.1, no.1, Tehran,: 5-18, [In Persian]
Salvatori, S. 1979. Sequental Analysis and Architectural Remains in the Central Quarter of Shahr i Sokhta . In: Taddei (ed).  South Asian Archaeology1977(1). Naples 1979. 141 -148.
Salvatori, S. and Tosi, M. 2005. Shahr- i Sokhta Revised Sequence. In: C.Jarrige and V.Lefever(eds). South Asian Archaeology 2001. Paris 2-6 July 2001. 281-292.
Sarianidi , V.I. 1983. The pottery of Shahr-i Sokhta and its Southern Turkmenian connection. In: M.Tosi (ed). PREHISTORIC SISTAN, IsMeo, Rome 1983. 183-200.
Shirazi, R. and Shirazi, Z. 2012. Vegetation Dynamic of Southern Sistan during the Bronze Age: Anthracological Studies at Shahr-i Sokhta. Iranian Journal of Archaeological Studies 2:1. 27-37.
Stein, A. 1937. Archaeological Reconnaissance in North-Western Indo and South-Eastern Iran. Mc Millan and Co. Limited. London.
Tosi, M. 1968. Excavation at Shahr-i Sokhta, a Chalcolitic Settlement in the Iranian Sistan. Preliminary of First Campaign. East and West 18, 9-66.
Tosi, M.1973. The Cultural Sequence of Shahr i Sokhta. Bulletin of the Asia Institute of Pahlavi University. Shiraz, 64-80.
Tosi, M .1984. The Nation of Craft Specialization and its Connection in the Archaeological Record of Early States in the Turanian Basin. In: M.Spriggs(ed). Marxits Perspectives in Archaeology. Cambridge. London. 22-52.
Whitney, J. 2006. Geology, Water and Wind in the Lower Helmand Basin. Southern Afghanistan. Prepared under the auspices of the U.S. Agency for International Development. Scientific Investigations Report: 2006. 51-82.
مطالعات باستان شناسی
دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 29
خرداد 1401
صفحه 107-129
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 20 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 14 تیر 1400
  • تاریخ پذیرش: 31 اردیبهشت 1401
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار