تحول ساختار معماری برج‌های خاموشی از دورة ساسانی تا سده های متأخر اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران.

چکیده

یکی از سنت‌های تدفینی در آئین زردشتی واگذاری و دفن مردگان در برج‌های خاموشی است. در این شیوة تدفین که ریشه‌های آن به فرهنگ‌های پیش از تاریخ لوانت، آسیای صغیر و ایران بازمی‌گردد، جسد در فضای باز و یا در سازه‌های مرتبط با تدفین قرار می‌گیرد و پس از جدا شدن گوشت از استخوان، یا در محل باقی می‌ماند و یا در قالب تدفین ثانویه استخوان متوفی مجدداً دفن می‌گردد. با اینکه این سنت تدفین در ذیل عنوان واحد برج‌های خاموشی دسته‌بندی می‌شوند از منظر ویژگی‌های معماری تفاوت‌هایی بنیادین با یکدیگر دارند. در تحقیق حاضر تلاش می‌شود با استناد به متون نوشتاری و داده‌های باستان‌شناسی، ضمن تاریخ‌گذاری نسبی برج‌های خاموشی، تحولات شکلی این ساختارهای تدفینی از دورة ساسانی تا سده‌های متأخر اسلامی ارزیابی گردد. با این نگاه سه پرسش قابل طرح است: ۱) ساختار معماری برج‌های خاموشی از دورة ساسانی تا سده‌های متأخر اسلامی تا چه اندازه ادامه داشته و تا چه میزان تحول‌یافته است؟ ۲) چه عواملی در تحولات ایجادشده در ساختار معماری برج‌های خاموشی مؤثر بوده است؟ ۳) آیا می‌توان با استناد به این تحولات، راجع به تاریخ ساخت این فضاهای تدفینی گمانه‌هایی نسبی ارائه نمود؟ به منظور پاسخ به پرسش‌های فوق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای به همراه بررسی مقایسه‌ای مهم‌ترین روش‌های گردآوری اطلاعات در تحقیق پیش رو است. تحقیق حاضر نشان می‌دهد برج‌های خاموشی از چهار الگوی متفاوت معماری تبعیت می‌کنند؛ کیفیت پوشش سقف، نحوة عرضه داشت جسد، تفکیک فضاهای تدفین، موقعیت استودان، نحوة ورود به فضای خورشید نگرشنی، جزئیات ساختار معماری و ایجاد ساختارهای مرتبط با تدفین از مهم‌ترین شاخص­های تمایز برج‌های خاموشی در تاریخ ایران است. تفاوت‌هایی که ریشة برخی از آنها را می‌توان به ۱) مهاجرت و تجمع زردشتیان در یزد و کرمان، ۲) مراودات زردشتیان ایران و هندوستان و ۳) اقدامات مانکجی لیمجی هاتریا در ایران نسبت داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evolution of Architectural Structure of Towers of Silence from Sasanid to Late Islamic Period

نویسنده [English]

  • Seyed Mehdi Mousavinia
Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Neyshabur, Neyshabur, Iran.
چکیده [English]

Archaeological data and textual sources provide information on Zoroastrian burial customs in Iran that could read and investigate in their context. One of these burial customs is burying the body into the towers of silence. This ritual practice canonized in Zoroastrian religious texts such as Vidēvdāt and documented in historical sources and archaeological findings. Beside Central Asia one what comparable to the first generation of towers of silence this funeral practice reported from Sasanid to the Late Islamic period. Although all of these burial structures mentioned as the towers of silence (Dakhma), there are plenty of architectural structures, from the beginning to the Late Islamic period; from the platforms of xwaršēd nigerišn to roofed towers of silence; from rooms of ossuary to central well (sarāda) of towers of silence. This paper has tried to thanks to archaeological findings and historical sources recommend some relative dating on towers of silence. Besides, the formal evolution of these burial structures has investigated from the Sasanid to the Late Islamic period. Hence, there are some questions to answer. 1) How are the continuation and evolution of the architectural structure of towers of silence from the Sasanid to the Late Islamic period? 2) Which elements caused the evolution of the architectural structure of towers of silence? 3) Is it possible to find a relative dating about the date of construction of these burial structures based on the evolution of the architecture of towers of silence? For the answer to these questions, a descriptive-analytical method has used. Field and library studies and comparative studies are the most important methods of this illustration. This study will show towers of silence follow four different architecture methods. The quality of roof covering, the way of exposure, the divide of burial spaces, location of a central well, how to enter to xwaršēd nigerišn places, details of architectural structure and creation of some buildings related to burial are the most important towers of silence diversities factors. There is some reason for these diversities: 1) emigration of Zoroastrian communities to Yazd 2) cultural relation between Iran and India Zoroastrian communities, 3) Maneckji Limji Hataria activities in Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tower of Silence
  • Architecture
  • Burial
  • Xwaršēd Nigerišn
  • Sasanian Period
  • Islamic Period

مراجع

ابودلف خزرجی، مسعر بن مهلهل، (۱۹۷۰)، الرسالة الثانیة لأبی دلف رحالة القرن العاشر، به تصحیح محمد منیر مرسی، قاهره، نشر عالم الکتب.
ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد، (۱۳۶۲)، التفهیم لأوائل صناعه التنجیم، به تصحیح جلال‌الدین همایی، تهران، بابک.
احمدی، رسول، مهرآفرین، رضا، (۱۳۹۹)، «پژوهشی در آیین دخمه گذاری زرتشتیان با تکیه بر مطالعه ساختار معماری دخمه‌های زرتشتی»، مطالعات باستان‌شناسی، دورة ۱۲، شمارة ۱: ۱-۱۷.
استرابو، (۱۳۸۲)، جغرافیای استرابو: سرزمین‌های زیر فرمان هخامنشیان، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. 
افروند، قدیر، پوربخشنده، خسرو، (۱۳۸۱)، گزارش پژوهشی بررسی و شناسایی آثار باستانی و تاریخی- فرهنگی حوزه فرمانداری ری، جلد اول، تهران، آرشیو سازمان میراث فرهنگی استان یزد (منتشرنشده).
اورسول، ارنست، (۱۳۸۲)، سفرنامه قفقاز و ایران، ترجمة علی‌اصغر سعیدی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اولئاریوس، آدام، (۱۳۶۹)، سفرنامه آدام اولئاریوس، ترجمة حسین کردبچه، تهران، کتاب برای همه.
بویس، مری، (١٣٧٧ )، چکیدة تاریخ زردشت، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران، صفی علیشاه،
بیضاوی، عبدالله ابن عمر، (۱۳۸۲)، نظام التواریخ، به کوشش هاشم محدث، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
تاورنیه، ژان باتیست، (۱۳۸۳)، سفرنامه تاورنیه، ترجمه حمید ارباب شیرانی، تهران، نشر نیلوفر.
توکل، ابوذر، (۱۳۹۴)، «مطالعة شواهد باستان‌شناختی مربوط به تدفین زرتشتیان باستان در ارتفاعات حاجی‌آباد مرودشت»، پایان­نامة کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر سید رسول موسوی حاجی، دانشگاه مازندران، دانشکده هنر و معماری.
ثعالبی، عبدالملک بن محمد، (۱۳۸۵)، شاهنامه ثعالبی در شرح احوال سلاطین ایران، ترجمۀ محمد هدایت، تهران، اساطیر.
جکسن، آبراهام ویلیامز، (۱۳۸۷)، سفرنامة جکسن، ایران در گذشته و حال، ترجمة منوچهر امیری و فریدون بدره‌ای، تهران، علمی و فرهنگی.
حسنی رازی، سید مرتضی بن داعی، (۱۳۶۴)، تبصرة العوام فی معرفة مقالات الأنام، به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، نشر اساطیر.
حصار نوی، علیرضا، خانلرخانی، فرزانه، (۱۳۸۱)، گزارش دخمه های استان یزد، یزد، آرشیو سازمان میراث فرهنگی استان یزد (منتشرنشده).
حصارنوی، علیرضا، (۱۳۹۱)، «دخمه کاوس، قدیمی‌ترین دخمه در ایران»، فروهر، شمارۀ پیاپی ۴۵۵: ۳۱-۳۳.
حیدری، ملیکا، مهرآفرین، رضا، چرتی، کارلو جیووانی، (۱۳۹۹)، «بررسی روند تغییرات سبکی جایگاه تدفین زرتشتیان ایران و پارسیان هند»، پژوهش‌های ادیانی، سال هشتم، شمارة ۱۵: ۲۴۱-۲۶۴.
خواجه پور، منصور، رئوفی، زینب، (۱۳۹۷)، «راهبردی نظری برای باززنده سازی دخمه‌های زرتشتیان در ایران (نمونة موردی: دخمة زرتشتیان کرمان)»، باغ نظر، ۱۵ (۶۱): ۵۳-۶۴.
مجموعه قوانین زردشت (وندیداد اوستا)، (۱۳۸۴)،  به کوشش جیمس دارمستتر، ترجمۀ موسی جوان، تهران، دنیای کتاب.
دالمانی، هانری رنه، (۱۳۳۵)، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ترجمة محمدعلی فره‌وشی، تهران، امیرکبیر.
دلاواله، پیترو، (۱۳۷۰)، سفرنامة پیترو دلاواله، قسمت مربوط به ایران، ترجمۀ شعاع­الدین شفا، تهران، علمی و فرهنگی.
دهخدا، علی‌اکبر، (۱۳۴۰)، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران.
دینوری، احمد بن داود، (۱۳۷۱)، اخبار الطوال، ترجمة محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی.
دیولافوا، مادام ژان، (۱۳۷۱)، ایران، کلده و شوش، ترجمة علی‌محمد فره‌وشی، تهران، دانشگاه تهران.
رشیدالدین فضل‌الله همدانی، (۲۵۳۶). وقفنامة ربع رشیدی، به کوشش مجتبی مینوی و ایرج افشار. تهران. انجمن آثار ملی.
رشیدالدین فضل‌الله همدانی، (۱۳۹۲)، جامع التواریخ، جلد اول، به تصحیح محمد روشن، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
رضایی، محمدحسین، سنگ برگان، محسن، گاراژیان، محسن، (۱۴۰۰)، «سنت‌های تدفین در آئین زردشتی‌گری، تداوم سنت تدفین ثانویه‌ی دورة فراپارینه سنگی و نوسنگی»، مطالعات باستان‌شناسی، دورة ۱۳، شمارة ۲: ۲۴۵-۲۷۰.
رهبر، مهدی، (۱۳۹۸)، «نتایج فصل اول کاوش در دخمة ترک آباد اردکان یزد»، مفاخر میراث فرهنگی ایران (۵)، فر فیروز، جشن‌نامه دکتر فیروز باقرزاده، به کوشش احمد محیط طباطبایی و شاهین آریامنش، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری: آریارمنا، گروه پژوهشی باستان کاوی تیسافرن.
داراب هرمزدیار، (۱۳۷۵)، روایات داراب هرمزدیار، به کوشش حمیدرضا دالوند، بی‌جا، بی‌نا.
شاردن، ژان، (۱۳۷۴)، سفرنامه شاردن، ترجمة اقبال یغمایی، جلد چهارم، تهران، توس.
شینی غلامپور، رویا، حیدری بنی، داریوش، کریم نژاد، محمدمهدی، (۱۳۹۳)، «پژوهشی در معماری آیینی دخمه‌های زرتشتیان (مطالعه موردی: دخمه‌های مانکجی لیمجی هوشنگ هاتریا و گلستان بانوی یزد)»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره ۱۸: ۶۷-۷۹.
علیپور، نسیم، (۱۳۸۵)، دادگاه چم، گوشه‌هایی از معماری آرامگاهی و شیوه‌های تدفین پیروان اشو زرتشت، پیامبر بزرگ ایرانی، تهران، سمیرا.
عنایتی زاده، ایرج، آموزگار، ژاله، (۱۳۹۶)، «نگاهی تطبیقی به دخمه زرتشتیان در ایران و هند و جنبه‌های آیینی و دینی ساخت دخمه در سنت پارسیان»، پژوهش‌های ایران‌شناسی، سال ۷، شمارۀ ۲: ۹۳-۱۰۸.
فردوسی،‌ ابوالقاسم، (۱۳۷۹)، شاهنامه، تهران، نشر قطره.
فووریه، ژوآنس، (۱۳۸۵)، سه سال در دربار ایران، ترجمة عباس اقبال آشتیانی، تهران، نشر علم.
مجمل‌التواریخ و القصص، (۱۳۷۸)،، به تصحیح سیف‌الدین نجم‌آبادی و زیگفرید وبر، نیکارهوزن، دومونده.
معین، محمد، (۱۳۷۵)، فرهنگ فارسی معین، تهران، امیرکبیر.
موسوی نیا، سیدمهدی، (۱۳۹۷)، «گزارش مقدماتی اولین فصل کاوش باستان‌شناسی تپه قلعه خلچان»، گزارش‌های شانزدهمین گردهمایی سالانة باستان‌شناسی ایران (مجموعۀ مقالات کوتاه ۱۳۹۵)، به کوشش روح‌الله شیرازی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری: ۳۹۹-۴۰۳.
موله، ماریژان، (۱۳۶۳)، ایران باستان، ترجمۀ ژاله آموزگار، تهران، توس.
نظام الملک، ابوعلی حسن بن علی، (۱۳۴۴)، سیاست‌نامه، به تصحیح محمد قزوینی و تصحیح مجدد مرتضی مدرسی چهاردهی، تهران، کتابفروشی زوار.
Abdullaev. K. 2014. Burials with fractioned bones in the funerary practice of Bactria in the Late Bronze and Early Iron Ages. A Millennium of History The Iron Age in southern Central Asia (2nd and 1st Millennia BC). Proceedings of the conference held in Berlin. Dedicated to the memory of Viktor Ivanovich Sarianidi. Ed. Johanna Lhuillier, Nikolaus Boroffka. Berlin. Dietrich Reimer Verlag: 299-317.
Afrond. G. Pourbakhshandeh. Kh. 2003.Survey report of ancient and historical monuments of Ray 1. Archive of cultueal heritahe organization of Tehran. [in Persian].
Ahmadi. R. Mehrafarin. R. 2020. A Research on Zoroastrian Dakhmagozari Rituals Based on Architectural Structure Study of the Zoroastrian Dakhmas. Journal of Archeological Studies. Vol 12. 1: 1-17. [in Persian].
Al-Biruni. M. A. 1983. Al-tafhim li-awa’il sina‘at al-tanjim. Ed. Jalaluddin Homaei. Tehran Babak. [in Persian].
Al-Khazraji.A. 1970. Riḥlāt Abī Dulaf Mis‘ar ibn Muhalhil al-Khazrajī al-Yanbū‘ī. Ed. Mohammad Monir Morsi. Cairo. Alam Al-Ketab. [in Persian].
Alipour. N. 2006. Dadghah-e-cham, corners of architecture and burial practices of the followers of Asho Zoroaster, the great Iranian Prophet. Tehran. Samira. [in Persian].
Al-Thaʽālibī. A. M. 2006.  Al-thaʽālibī shahnameh. Translated by Mohammad Hedayat. Tehran. Asatir. [in Persian].
Beizavi. A. 2003. Nezam al-Tavarikh. Ed. Hashem Mohades. Tehran. Bonyad Moghofat Dr Iraj Afshar. [in Persian].
Bernard. P. 1978. Campagne de fouilles 1976-1977 à Aï Khanoum (Afghanistan). Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, N 2: 421-463.
Boyce. M. 1974. An old village Dakhma of Iran. in Memorial j.de Menasce. Ed. Ph. Gignoux. A.Tavazzoli. Louvain. Imprimerie orientalist: 3-9.
Boyce. M.A. 1975. History of Zoroastrianism. Vol. 1. Leiden. Handbuch der Orientalistik.
Boyce. M. 1998. A History of Zoroastrianism. Translated by Homayoon Sanatizadeh. Tehran. Safi Alishah. [in Persian].
Chardin. J. 1995. Travels in Persia. J 4. translated by Eghbal Yaghmaei.Tehran. Toos. [in Persian].
D'Allemagne. H. R. 1965. Du Khorassan au pays des Backhtiaris.Translated by Mohammadali Farahvashi. Tehran. Amirkabir. [in Persian].
Darab Hormaztar, 1996. Dārāb Hormazyār's Rivāyat. Ed. Hamidreza Dalvand. Bija. Bita. [in Persian].
Dehkhoda. A. 1961. Dictonary of Dehkhoda. Tehran. Tehran University. [in Persian].
Della Valle. P. 1991. The Travels in Persia.Translated by Shojaeddin Shafa. Tehran. Elmi Farhangi. [in Persian].
Dieulafoy. J. 1992. Perzië, Chaldea en Susiane. Translated by Mohammad Farahvashi. Tehran. Tehran University. [in Persian].
Dinawari, A. 1992. Al-Akhbar al-Tiwal. Translated by Mahmood Mahdavi Damghani. Tehran. Ney. [in Persian].
Enayatizadeh. I. Amouzegar. J. 2018: A Comparative Look at the Zoroastrians Dakhmas in Iran and India and the Ritual and Religious Aspects of Making the Dakhma in the Parsees Tradition. Iranian Stusies.Vol 7.2: 93-108. [in Persian].
Farjamirad. M. 2015. Mortuary Practice in Ancient Iran from the Achaemenid to the Sasanian Period. British Archaeological Reports.
Ferdowsi,A. 2000. Shahnameh. Tehran. Ghatreh. [in Persian].
Feuvrier. J. 2006. Three years at the court of Persia. Translated by Abbas Eghbal Ashtiani. Tehran. Elm. [in Persian].
Frye. R. N. 1984. The History of Ancient Iran, Munich. C.H. Beck.
Geiger. W.1885. Civilization of the eastern Iranians in ancient times. London. Henry frowde.
Gignoux. Ph. 2008. Le site de Bandiān revisité. Studia Iranica 37(2): 163- 174.
Hasani Razi. M. 1985. Insight on the knowledge of articles of people. Ed. Abbas Eghbal Ashtiani. Tehran. Asatir. [in Persian].
Herodotus. 1920. The histories. Books I. Translated by A. D. Godley. Loeb Classical Library 117. Cambridge. mass. Harvard University Press.
Hesarnovi. A. Khanlarkhani. F. 2002. Report of Yazd Dakhmas. Yaz. Archive of cultueal heritahe organization of Yazd. [in Persian].
Hesarnovi. A. 2012. Kavous Dakhma, the Oldsest Iran Dakhma, Fravahar. 455: 31-33. [in Persian].
Heydari. M. Mihrafarin. R. Cereti. C. G. 2020. Review of the Trend of Stylistic Changes in the Burial Place of Iranian Zoroastrians and Indian Persians. Religious Studies. Vol. 8. No. 15:241-264. [in Persian].
Hoffmann. K. 1965. Avestan daxma. Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung aus dem Gebiete der indogermanischen Sprache. 89: 238.
Hole. F. Flannery. K. 1963. Excavations at Ali Kosh Iran, 1961. Leiden. E.J. Bril.
Hormazyar Framarz. 1932. The Persian Rivayats of Hormazyar Framarz and Others. With Introduction and Notes by Ervad Bamanji Nusserwanji Dhabar. Bombay: The K.R. Cama Oriental Institute.
Huff. D. 2004. Archaeological Evidence of Zoroastrian funerary practices. in M. Stausberg. Ed. Zoroastrian Rituals in Context. Leiden / Boston: 593-630.
Jackson. A. W. 2008. Persia, Past and Present.Translated by Manoochehr Amiri and Fereydoun Badrei Tehran. Elmi Farhangi. [in Persian].
Khajepour. M. Raoufi. Z. 2018. A Theoretical Approach to Restoration of Zoroastrian's Tower of Silence (Dakhma) in Iran (A Case study of Zoroastrian's tower of silence of Kerman). Bagh-E Nazar. 15 (61): 53-64. [in Persian].
Kleiss. W. 1987. Der Turm des Schweigens bei Teheran/Rey, Archäologische Mitteilungen aus Iran 20: 369–372.
Lambert. P. J. B. 1980. An Osteological Analysis of the Neolithic Skeletal Population from Ganj Dareh Tepe, Iran. Master diss. University of Manitoba.
McAuley. J. 2013. Skeletal Study of the Hominins from Hotu and Belt Caves, Iran an Example of Conservation Gone Wrong. Senior undergraduate thesis submitted to the Department of Earth and Environmental Science, University of Pennsylvania.
Moazami. M. 2020. Laws of Ritual Purity: Zand Ī Fragard Ī Jud-Dēw-dād (a Commentary on the Chapters of the Widēwdād). Leiden. Brill.
Modi. J. J. 1937. The Religious Ceremonies and Customs of the Parsees. Bombay. Jehangir B. Karani’s Sons Book.
Moein. M. 1996. Persian dictionary farsi to farsi. Tehran. Amirkabir. [in Persian].
Mojmal al-Tawarikh wa al-Qasas. 1999. Ed. Seifodin Najmabadi and Siegfried Weber. Neckarhausen. Du Monde. [in Persian].
Mole. M. 1984. L'Iran Ancien. Translated by Zhaleh Amouzegar. Tehran. Toos. [in Persian].
Mousavinia. M. 2018. Preliminary report of the first season of Exvavation in Tappeh Qaleh Khalachan. 16th international symposium of Iran archaeology. Ed. Rouhollah Shirazi. Research Institute of Cultural Heritage & Tourism: 399-403. [in Persian].
Nizam al- Mulk. H. A. 1965. Siyasatnama. Ed. Mohammad Ghazvini and Morteza Modaresi Chaharrahi. Tehran. Ketabforishi Zavar. [in Persian].
Olearius. A. 1991. Moskowitische und Persische Reise.Translated by Hossin Kordbacheh. Tehran. Ketab Baraye Hame. [in Persian].
Orsolle. E. 2004. Le Caucase et la Perse. Translated by Aliasghar Saeedi.Tehran. Institute for Humanities and Cultural Studies. [in Persian].
Rahbar.M. 2019. Results of the First Excavation Season at Turk Abad Dakhma in Ardakan, Yazd. In Fare-Firouz. In memory of Dr Firouz Bagherzadeh. Ed. Ahmad Mohit Tabatabaei. Tehran. Research Institute of Cultural Heritage & Tourism: Aryaramna. Tisaferen. [in Persian].
Rahbar. M. 2007. A Tower of Silence of the Sasanian Period at Bandiyan: Some Observations about Dakhmas in Zoroastrian Religion. in J. Cribb and G. Herrmann. Ed. After Alexander: Central Asia before Islam. Proceedings of the British Academy. 133: 455-473.
Rashid al-Din Fazlollah Hamadani. 1977. VaghfNameye Rob'e Rashidi. Ed. Mojtaba Minovi. Iraj Afshar. Tehran. Anjoman-E Asar-E Meli.
Rashid al-Din Fazlollah Hamadani. 2013. Jāmiʿ al-Tawārīkh. J 1. Ed. Mohammad Roshan. Tehran. Miras Maktoob. [in Persian].
Rezaei. M. H. Sang Bargan. M & Garazhian. O. 2021. The Burial Tradition in the Zoroastrian Religion, The Continuation of the Long Tradition of Secondary Burial during Epipalaeolithic and Neolithic Periods. Journal of Archaeological Studie,s No. 2, Vol. 13, No. 26: 245-270. [in Persian].
Ringer. M. M. 2011. Pious citizens: reforming Zoroastrianism in India and Iran. New York. Syracuse university.
Shini Gholampour. R. Heidari. D. Karimnezhad. M. M. 2014. Research on Ritual architecture of Zoroastrian Dakhma (case study: Maneckji Limji Hataria and Golestan Banoo). Journal of studies on Iranian Islamic city. 18: 67-79. [in Persian].
Shokoohy. M. 2007. The Zoroastrian Towers of Silence in the Ex-Portuguese Colony of Diu. Bulletin of the Asia Institute. New Series. 21: 61-78.
Sołtysiak. A. Mousavinia. M. 2018. Human Remains from Tepe Qaleh Khalachan, Iran, Bioarchaeology of the Near East. 12: 46-54.
Strabo. 2004. Geography. Translated by Homayoon Sanatizadeh. Tehran. Bonyad Moghofat Dr Iraj Afshar. [in Persian].
Suleymanov. R. H. 2000. Drevniy Nahsheb, Problemy tsivilizatsii Uzbekistana VII n.e. Samarkand-Tashkent.
Tavakol. A. The Study of Archaeological Evidences of Ancient Zoroastrian Burial at Highlands of Haji Abad in Marvdasht. Master Dissertation. Art and Architrcture Faculty. Mazandaran University. [in Persian].
Tavernier. J. B. 2004. Les Six Voyages de Jean-Baptiste Tavernier. Translated by Hamid Arbab Shirani. Tehran. Niloofar. [in Persian].
The Zend-avesta: The Vendîdâd. 2005. ed. James Darmesteter. Translated by Mousa Javan. Tehran. Donyaye Ketab. [in Persian].
Trümpelmann. L. 1984. Sasanian Graves and Burial Customs. in R. Boucharlat and J.F. Salles. Ed. Arabie orientale. Mésopotamie et Iran méridional de l’âge du fer au début de la période islamique, Paris: 317-329.
Zysow. A. 1988. Two Unrecognized Kar­rāmī Texts. JAOS. 108/4: 577-58.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 20 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 01 اردیبهشت 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 01 اردیبهشت 1400

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار