حسن کریمیان؛ سارا سقایی
چکیده
منابع تاریخی سدههای نخستین اسلامی از «کِلار» به عنوان شهری آباد و پایگاه اسپهبدان غرب طبرستان در منطقة کوهستانی و هممرز دیلم، مطابق با کلاردشت در مازندران کنونی یاد کردهاند. این شهر در ...
بیشتر
منابع تاریخی سدههای نخستین اسلامی از «کِلار» به عنوان شهری آباد و پایگاه اسپهبدان غرب طبرستان در منطقة کوهستانی و هممرز دیلم، مطابق با کلاردشت در مازندران کنونی یاد کردهاند. این شهر در اواسط سدة سوم به عنوان مرکز سیاسی قیام مردم طبرستان به رهبری حسن بن زید علوی علیه طاهریان جلوهگر میشود. با وجود اهمیت کلار در سدههای اولیة اسلامی، باستانشناسانی که بقایای تپة باستانی کِلار در کلاردشت را مورد مطالعه قرار دادهاند، شواهد محکمی از استمرار حیات شهر اسلامی کِلار در سطوح فوقانی تپة مذکور ارائه نکردهاند. اگرچه نشانههایی از استمرار استقرار در عرصه و حریم این تپة باستانی در سدههای اولیة اسلامی بهدست آمد، قطر لایة اسلامی به اندازهای نازک ثبت شده (50 سانتیمتر) که به هیچوجه نمیتواند مؤید استقرار شهر قدرتمند اسلامی کلار در این مکان باشد. فرض بر آن است که فرمانروایان اسلامی کلار، نقطهای را با فاصلهای نه چندان دور از کلار ساسانی، با قابلیتهای خاص دفاعی و معیشتی انتخاب نموده باشند. در این مقاله برای مکانیابی و معرفی بقایای شهر اسلامی کلار، منابع مکتوب سدههای نخست و میانی اسلام و نیز نتایج بررسی سیستماتیک نگارندگان مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج روشن ساخت که محوطهای با وسعتی بالغ بر 25 هکتار و به نام محلی «شهردِلِه(1)»(Shahr-e Dele) در فاصله 5/1 کیلومتری محور شمالی تپة کلار و در مجاورت حریم شمالی رودخانه سردآبرود، همان شهر اسلامی کلار است. بدینترتیب فرمانروایان اسلامی کلاردشت، شهر جدیدی را (جدای از شهر ساسانی) در منطقه احداث و مرکز حکمرانی خود ساختهاند.