علی نعمتی بابای لو؛ مهسا سعیدی مهرآباد
چکیده
به دلیل اهمیت تبریز در دوره‌های مختلف تاریخی پس از حمله مغول تا پایان دوره قاجار ورود به این شهر در گزارشهای گوناگون منعکس شده است. کاروانسرای الکی از مهمترین بناهای بین راهی در شمال غرب ایران بوده است ...
بیشتر
به دلیل اهمیت تبریز در دوره‌های مختلف تاریخی پس از حمله مغول تا پایان دوره قاجار ورود به این شهر در گزارشهای گوناگون منعکس شده است. کاروانسرای الکی از مهمترین بناهای بین راهی در شمال غرب ایران بوده است که گزارشهای متعددی از آن و کیفیت تزیینات سردر آن در گزارش سفر خارجیان به ایران وجود دارد. علیرغم وسعت آن و زیبایی سردر متاسفانه طی قرن نوزدهم و پس از آن مورد بی توجهی قرار گرفته و رو به ویرانی نهاده است. با این وجود کیفیت سردر زیبای آن مورد توجه افراد گوناگون بوده و در منابع نقل شده است. منابع متاخر تاریخ معماری، تاریخ این اثر را بر اساس نوع تزیینات به قرن هشتم هجری، دوره ابوسعید بهادرخان ایلخانی و دوره تیموری نسبت داده اند. این منابع تنها بر اساس انطباق شیوه تزیین سردر چنین اظهاراتی داشته اند و ممکن است وجود آثار رقم دار دوره ایلخانی در نزدیکی آن همچون محراب مسجد جامع مرند بر نظر آنها تاثیر گذاشته باشد. این مقاله به بررسی بنا در اسناد گوناگون همچون سفرنامه‌ها، وقفنامه رشیدی و منابع تاریخ معماری پرداخته و سپس به بحث درباره گونه‌های تزیینی در آن و تاریخ آن پرداخته است. بررسی اسناد و منابع نشان داد که اثر می تواند محدود به زمان صدارت خواجه رشیدالدین فضل الله باشد و با توجه به تاکید وی بر تاسیس این بنا می توان آن را متعلق به بازه زمانی 1309-1297 دانست. کیفیت تزیینات نشاندهنده دوره گذار از آجرکاری به کاشیکاری در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم است.
