محمدصادق داوری؛ عل محمد علاءالدین؛ جبرئیل نوکنده؛ حسن باصفا
چکیده
بااستناد به منابع، هیرکانی باستان جزو سرزمین اولیه حکومت پارت و یکی از اولین متصرفات آنها بشمار می‌رود. بدلیل انتقال مراکز قدرت حکومت پارتیان به مناطق غربی، مؤلفه‌های فرهنگی این دوره در منطقه شمال ...
بیشتر
بااستناد به منابع، هیرکانی باستان جزو سرزمین اولیه حکومت پارت و یکی از اولین متصرفات آنها بشمار می‌رود. بدلیل انتقال مراکز قدرت حکومت پارتیان به مناطق غربی، مؤلفه‌های فرهنگی این دوره در منطقه شمال شرق ایران کمتر شناخته شده است. در تابستان 1391ه.ش نقش برجسته‌ای در روستای زیارت، شناسایی شد که در حال حاضر تنها نویافته منطقه هیرکانی و شمال شرق ایران محسوب می‌شود. بدلیل فقدان کتیبه و اثری مشابه در منطقه شمال شرق ایران جهت مطالعه تطبیقی، اصلی‌ترین پرسش‌های پژوهش شامل تاریخ ایجاد نقش برجسته؟ و ارزیابی جایگاه اثر در بستر توالی فرهنگی منطقه؟ است. در این پژوهش، علاوه برمعرفی اثر، تلاش می‌شود با مطالعه سبک هنری اثر، مطالعه تطبیقی آن با سایر سبک‌های هنری مورد استفاده در ادوار فرهنگی ایران و نهایتاً ارتباط اثر با توالی فرهنگی منطقه، به سوالات پژوهش پاسخ دهیم. نتایج پژوهش بیانگر اهمیت دره زیارت به عنوان شاهراه اصلی دشت گرگان به دشت سمنان است و این مسیر در دوره پارتی، نقش بسزایی در شکل‌گیری استقرارهای اشکانی منطقه داشته است. با قرارگیری اثر در محدوده پراکنش استقرارهای اشکانی منطقه به عنوان یک خوشه استقراری مجزا، همچنین مطالعه سبک هنری و تکنیک ساخت اثر و شباهت آن با سایر نقوش برجسته دوره اشکانی، این اثر احتمالاً به دستور نخبه سیاسی دوره پارتی منطقه، در حال ساخت بوده که به‌دلایل نامشخص، ناتمام مانده است. این درحالی است که هیرکانی باستان توسط تیرداد اول تصرف و پس از آن توسط آنتیوخوس سوم پس گرفته شد و ممکن است این اثر سند ثبتی یکی از این وقایع باشد.
