Document Type : Research Paper

Authors

1 Ph. D in Conservation of Artifacts, Art University of Isfahan and Instructor at the Department of Conservation of Artifacts of Research Institute of Cultural Heritage and Tourism at Ministry of Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts

2 Ph. D in Archaeology, University of Mazandaran

Abstract

The Arg, situated in the northeast of Bam, is one of the historical complexes which perfectly portrays the landscape of a traditional Iranian town. Despite some research related to its layout, there are some questions related to the architectural elements; for instance, the structure, formation, and development of the first/ main entrance of the Arg. The following paper, which is an analytical history research, tries to shed light on these unsettled questions. The results show that the gateway has three layers. The first consists of two cubic towers and dates back to the Seleucid or early Parthian era. During the reign of Seljuk/ Atabakan of Kerman and probably Kutwali (fortress holder) “Sabiq al-Din Ali” (1163-1184 AD), besides adding a layer to the cubic body of towers, another architectural layer with two cylindrical towers was constructed beside them. The last phase of the annexations was conducted in the Ilkhanid/ Muzaffarids dynasty and most likely during the reign of Sultan Abu-Saeid Bahador’s agent, “Aji Shujauddin” (1316-1343 AD). During this phase, in addition to the cylindrical towers, a fort with a north-south axis was created and a “vestibule” was also annexed. Two relatively small cylindrical towers were also built alongside the new gateway. The new layer was renovated at least twice during the Timurid period.

Keywords

 آذرنوش، مسعود، (1385). «ارگ بم و مقایسه‌ی آن با شهرهای یونانی- باختری»، سومین کنگره‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم، لوح فشرده‌ی تصویری ارائه مقاله، شماره‌ی 7.
افضل‌الدین کرمانی، احمد بن حامد، (1356)، عقد العلی للموقف الاعلی، محقق: علی‌محمد عامری، تهران، روزبهان.
 اوبن، ژان، (1333)، مقامات طاهرالدین محمد و شمس‌الدین ابراهیم (متن دو رساله فارسی با مقدمه فرانسوی)، نشریه فرهنگ ایران‌زمین، دفترهای2و3، 232-93.
 بایگانی پایگاه میراث جهانی بم و منظر فرهنگی آن.
 پورتر، ونیتیا، (1381)، کاشیهای اسلامی، ترجمه: مهناز شایسته‌فر، تهران، موسسه مطالعات هنر اسلامی.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله، (1375)، جغرافیای حافظ ابرو، تصحیح و تحقیق صادق سجادی، جلد3، تهران، بنیان، دفتر نشر میراث مکتوب.
  جودکی عزیزی، اسدالله، (1388)، گزارش گمانه‌زنی باستان‌شناسی شارستان مجموعه‌ی ارگ بم، بایگانی پایگاه میراث جهانی بم و منظر فرهنگی آن، منتشرنشده.
 جودکی عزیزی، اسدالله و افشین ابراهیمی (1397)، «پژوهشی در قدمت و کارکرد کُناری‌محله، ساختاری ناشناخته در مجموعه‌ ارگ بم»، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، شماره 18، 22-1.
خبیصی، محمدابراهیم، (1343)، تاریخ سلجوقیان و غز در کرمان، مصحح: محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران، طهوری.
صارمی نائینی، داوود  و اسدالله جودکی عزیزی، (1393)، «کوشک رحیم‌آباد بم و چهارباغ تاریخی آن، یادگاری از سده‌های آغازین اسلامی در ایران»، مجله باغ نظر، شماره‌ی30، 88-67.
عدل، شهریار، (1386)، «قنات‌های بم از منظر باستان‌شناسی، سیستم آبیاری در بم و پیدایش و تکامل آن از عهد پیش‌ازتاریخ تا دوران مدرن»، ترجمه، علی‌رضا عامری،  مجموعه مقالات سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی در ایران، به کوشش باقر آیت‌الله زاده شیرازی و دیگران، ارگ بم، جلد5، تهران، سازمان میراث فرهنگی، 47-125.
عدل، شهریار، افشین ابراهیمی، اسدالله جودکی عزیزی، شهرام زارع، محمدتقی عطایی و لیلا فاضل، (1393)، «پایه‌گذاری روش علمی برای تاریخ‌گذاری مطلق خشت و چینه»، سخنران: شهریار عدل، دوشنبه29 اردیبهشت، دوازدهمین گردهم‌آیی سالانه‌ی باستان‌شناسی ایران، 29تا31 اردیبهشت، تهران، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری.
 فرمانفرما، عبدالحسین میرزا، (1382)، مسافرت‌نامه کرمان و بلوچستان، به‌کوشش ایرج افشار، تهران، اساطیر.
 کتبی، محمود، (1364)، تاریخ آل مظفر، به اهتمام دکتر عبدالحسن نوایی، تهران، امیرکبیر.
گوبه، هاینس، (1370)، «ارگ بم»، ترجمه، کرامت الله افسر، از کتاب کرمان در قلمرو تحقیقات ایرانی، کرمان، مرکز کرمان شناسی، 382-365.
معلم یزدی، معین‌الدین علی‌بن جلال‌الدین محمد، (1326)، مواهب الهی، تصحیح و مقدمه، سعید نفیسی، تهران، کتابخانه و چاپخانه اقبال.
مهریار، محمد، (1383)، «سیمای تاریخی ارگ بم»،  مجله اثر، شماره 16و17، 54-39.
وزیری، احمدعلی خان، (1375)، تاریخ کرمان، تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی، جلد2، تهران، چاپخانه بهمن.