Document Type : Research Paper
Authors
1 null
2 Phd in prehistory archaeology from Tarbiat Modares University
Abstract
Fars Cultural sphere have different perspectives, including mountainous areas with a cold weather, central part with a temperate climate while the southern part which is limited by the northern Persian Gulf coasts; experiences warmer conditions. According to the archaeological importance of the region, the Bavanat River Basin was investigated aiming at (1) to identify all cultural monuments, (2) to provide the archaeological maps of the area, (3) to investigate the evolutionary process of settlements in different periods, and (4) to assess the environmental effects on the formation of settlements and to explain the cultural position of the study area. During the survey, 200 archaeological sites were identified to have been dated from the Neolithic period to the Late Islamic period. The oldest site is related to the Neolithic but until the Bakun era, there has been no settlement identified. Eight sites revealed Bakun painted potteries and seven sites showed potteries from Lapui period. Since from Banesh period there has been just one occupational site it seems that after Banesh the basin was abandoned until the Achaemenid period.
Keywords
خانیپور، مرتضی، 1394، گزارش نخستین فصل بررسی باستانشناسی بخش مرکزی و مزایجان شهرستان بوانات، آرشیو پژوهشکده باستانشناسی (منتشر نشده).
خانیپور، مرتضی، 1395، گزارش کاوش و گمانهزنی بهمنظور تعیین عرصه و حریم محوطه هرمنگان، آرشیو پژوهشکده باستانشناسی (منتشر نشده).
خانیپور، مرتضی، 1397، گزارش نخستین فصل بررسی باستانشناسی شهرستان داراب، آرشیو پژوهشکده باستانشناسی (منتشر نشده).
خانیپور، مرتضی، امیر حیدری، حبیب عمادی، افشین اکبری، 1395، کاوش و گمانهزنی بهمنظور تعیین عرصه و حریم محوطه هرمنگان، در مجموعه مقالات همایش سالانه باستانشناسی، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
خانیپور، مرتضی، رضا نوروزی، رضا ناصری، زینب قاسمی، زیر چاپ، کاوش در تل گپ کناره حوضه رودخانه کر، پژوهشهای باستانشناسی ایران.
خانیپور، مرتضی، رضا نوروزی، رضا ناصری، سلمان خسروی، میلاد زراعت پیشه، حبیب عمادی، 1393، تبیین فرهنگهای فارس در طول هزاره سوم بر اساس کاوش های تل گپ کناره، مطالعات باستانشناسی دانشگاه تهران، شماره 10: 39-58.
خانیپور، مرتضی، میثم نیکزاد، محمدامین میرقادری، حبیب عمادی، حمید طباطبایی، فرانسوا دوسه و ملیحه طهماسبی، 1394، نخستین فصل بررسی باستانشناسی بخش مرکزی و مزایجان شهرستان بوانات، مجموعه مقالات کوتاه همایش سالانه باستانشناسی، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، 155-160.
خانیپور، مرتضی، نیکنامی، کمالالدین، 1396، ارزیابی توالی فرهنگی دوره نوسنگی فارس بر اساس گاهنگاری مطلق محوطه هرمنگان، پژوهه باستانسنجی 3(2): 15-29.
خانیپور، مرتضی، نیکنامی، کمالالدین، 1397، محوطه هُرمَنگان استقراری از دوره نوسنگی در حوضه رودخانه بوانات، پژوهشهای باستان شناسی ایران 19: 27-46.
زارع، موسی، ابوالاحرار، علیرضا، ۱۳89، گزارش کاوش باستانشناسی تپه میانرود، فارس، آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری (منتشر نشده).
سرداری زارچی، علیرضا، 1390، تحلیل پیچیدگیهای اجتماعی- اقتصادی فرهنگهای شمال فارس (اقلید) در دوره مس و سنگ بر اساس کاوشهای تپه مهرعلی، پایاننامه دکتری گروه باستانشناسی دانشگاه تربیت مدرس (منتشر نشده).
سرداری زارچی، علیرضا، 1392، دوره لپویی در فارس، باستانپژوه 20: 27-46.
سرداری زارچی، علیرضا، دیوارگر، مهدیه، 1391، فرایند تولید صنایع سنگی تپه مهرعلی فارس در بستر فرهنگهای اواخر پیش از تاریخ، پیام باستانشناس 18: 17-36.
سرداری زارچی، علیرضا، طاهری، محمدحسین، 1394، کاوش تپه مشکریم سمیرم، مجموعه مقالات کوتاه سالانه باستانشناسی، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی.
طاهری، محمدحسین، 1394، بررسی تعاملات فرهنگی اجتماعات دوره مس و سنگی منطقه سمیرم بر اساس کاوش تل مشکریم، پایاننامه کارشناسی ارشد گروه باستانشناسی دانشگاه تهران (منتشر نشده).
عزیزی خرانقی، محمدحسین و خانیپور، مرتضی، 1393، شواهدی جدید از دوره نوسنگی و باکون بر اساس سومین فصل کاوشهای باستانشناختی تپه رحمتآباد، پاسارگاد، در مجموعه مقالات همایش بینالمللی باستانشناسان جوان، بهکوشش محمدحسین عزیزی خرانقی، مرتضی خانیپور و رضا ناصری، انتشارات دانشگاه تهران، صص 67-86.
عزیزی خرانقی، محمدحسین، کمالدین نیکنامی، مرتضی خانیپور و مهسا طاهری، 1397، محوطه چهارروستایی: شواهدی از دوره باکون در سواحل شمالی خلیج‌فارس، پژوهشهای باستانشناسی ایران 17: 65-84.
عزیزی خرانقی، محمدحسین، نصراله ابراهیمی و مرتضی خانیپور، 1393، کاوش باستانشناختی محوطه چهارروستایی بوشهر، در مجموعه همایش سالانه پژوهشکده باستانشناسی: تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری: 315-318.
عزیزی‌خرانقی، محمدحسین، نیشیاکی، یوشیهیرو، خانیپور، مرتضی ۱۳۹۱ تپه رحمتآباد پاسارگاد: گاهنگاری نسبی و مطلق، ایراننامه، جلد ۲۷، شماره ۳-۲، صص: ۱۰۱-۷۸.
فاضلی‌نشلی، حسن، عزیزی‌خرانقی، محمدحسین ۱۳۸6 گاهنگاری مقایسهای تپه رحمتآباد بر اساس یافتههای سفالی، نامه پژوهشگاه، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، شمارههای ۲۰ و ۲۱، صص: ۶۸-۵۹.
کرمی، محمد، 1393، بازتاب توسعه اقتصادی- سیاسی در شمال فارس طی هزاره پنجم پیشازمیلاد (بر اساس کاوشهای اخیر دره بلاغی)، در مجموعه مقالات همایش بینالمللی باستانشناسان جوان، به کوشش محمدحسین عزیزی خرانقی، مرتضی خانیپور، رضا ناصری، تهران: دانشگاه تهران، 127-140.
منصوری، مجید، اسدی، احمدعلی، 1391، گزارش مقدماتی بررسی محوطههای پیش‌ازتاریخ دشت فسا در سال 1388، استان فارس، پیام باستانشناس، سال نهم، شماره هفدهم، صص 57-74.
Abdi, K., 2003. The early development of pastoralismin the Central Zagros mountains, Journal of World Prehistory 17(4): 398-448.
Alden, J. R., 1979. Regional economic organization in Banesh Period Iran, Ph.D thesis, Department of Anthropology, University of Michigan, Ann Arbor.
Alden, J. R., 2003. Appendix D: excavations at Tal-e Kureh, In: W. M., Sumner, (ed.), early urban life in the land of Anshan: excavations at Tal-e Malyan in the highlands of Iran. University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology: Philadelphia, Pp: 187-198.
Alden, J. R., 2013. The Kur river basin in the Proto-Elamite era-surface survey, settlement patterns, and the appearance of full-time transhumant pastoral nomadism, in: C. Petrie (ed.), ancient Iran & its neighbors, Oxbow Books, Oxford, UK, Pp: 207-232.
Alden. J., Abdi, K., Azadi. A., Biglari, F. and Heydari, S., 2004. Kushk-E Hezar: a Mushki/Jari period site in the Kur river basin, Fars, Iran, Iran 42: 25- 45.
Alizadeh, A., 2006. The origins of state organizations in prehistoric highland Fars, Southern Iran, excavations at Tall-e Bakun. Oriental Institute Publication, 128. Chicago: Oriental Institute Publications.
Alley, R.B., and Agustsdottir, A.M., 2005. The 8k event: cause and consequences of a major Holocene abrupt climate change, Quaternary Science Reviews 24: 11 23 - 43.
Asgari Chaverdi, A., Petrie, C.A. and Taylor, H., 2008. Early villages on the Persian Gulf littoral: revisiting Tol-e Pir and the Galedhār valley, Iran 46: 21-42.
Azizi Kharanaghi, H., Fazeli Nashli, H. and Nishiaki, Y., 2013. Tepe Rahmatabad: a pre-pottery and pottery Neolithic site in Fars province, in: R., Matthews and H., Fazeli Nashli (eds.), Neolithisation of Iran –the formation of new societies, Oxford: Oxbow Books, Pp. 108–123.
Bar-Matthews, M., Ayalon, A. and Kaufman, A., 1997. late Quaternary paleoclimate in the eastern Mediterranean region from stable isotope analysis of speleothems at Soreq cave, Israel, Quaternary Research 47: 155–68.
Berger. J. F. and Giuilane, J., 2009. The 8200 cal BP abrupt environmental change and the Neolithic transition: a Mediterranean perspective, Quaternary International 200:31-49.
Bernbeck, R., 2010. The Neolithic pottery. in: S., Pollock, R., Bernbeck and K., Abdi (eds.), the 2003 excavations at Tol-e Baši, Iran: social life in a Neolithic village, (Archäologie in Iran und Turan Band 10). Berlin, Deutsches Archäologisches Institut, Pp. 65–151.
Bernbeck, R., Fazeli, H. and Pollock, S., 2005. Life in a fifth-millennium BCE village: excavations at Rahmatabad, Iran, Near Eastern Archaeology 68 (3): 94-105.
Bottema, S., 1986. A late Quaternary pollen diagram from Lake Urmia (northwestern Iran), Review of Palaeobotany and Palynology 47: 241–61.
Bruthans, J., Filippi, M., Geršl, M., Zare, M., Melková, J., Pazdur, a. and Bosák, P., 2006. Holocene marine terraces on two salt diapirs in the Persian Gulf, Iran: age, depositional history and uplift rates, Journal of Quaternary Science 21: 843–57.
Carter, R. A., Challis, K., Priestman, S. M. N. and Tofighian, H., 2006. The Bushehr hinterland: results of the first season of the Iranian-British Archaeological survey of Bushehr Province, November-December 2004. Iran 44: 63-103.
David. B., and Thomas. J., 2008. Landscape archaeology, in: B., David and J., Thomas (eds.), hand Book of landscape archaeology, World Archaeological Congress Reaserch Handbooks in Archaeology 1. Left Coast Press pp. 27-44
De Miroschedji, P., 1973. Prospections archéologiques dans Les Vallées de Fasa et de Darab, in:F., Bagherzadeh (ed.), Proceedings of the 1st Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, 1972. Tehran: Iranian Center for Archaeological Research, Pp1–7.
Egami, N., and Masuda, S., 1962. Marv-Dasht I: theexcavation at Tal-i-Bakun 1956, the Tokyo University of Iraq-Iran archaeological expedition reports, 2, Institute of Oriental Culture of the University of Tokyo.
Egami, N., and Sono, T., 1962. Marv Dasht II: excavations at Tall-i Gap, 1959, the Tokyo University of Iraq-Iran archaeological expedition, report 3. Tokyo: The University of Tokyo.
Egami, N., Masuda, S. and Gotoh, T., 1977. Tal-i Jarri A: a preliminary report of the excavations in Marv Dasht, 1961 and 1971, Orient 8: 1-14.
Evans, S. ,and Gould, P., 1982. Settlement models in archaeology, Journal of Anthropological Archaeology 1: 275-304.
Fukai S., Horiuchi, K. Matsutani, T., 1973. Marv Dasht III: excavations at Tall-I-Mushki, 1965 (the Tokyo University of Iraq-Iran archaeological expedition reports 14). Tokyo, Institute of Oriental Culture of the University of Tokyo.
Ghasidian, E., Azadi, A., and Pollock, S., 2010. Chipped stone artefacts, in: S. Pollock, R., Bernbeck and K., Abdi (eds), The 2003 excavations at Tol-e Baši, Iran: social life in a Neolithic village. (Archäologie in Iran und Turan Band 10). Berlin, Deutsches Archäologisches Institut, Pp. 163–174.
Goff, C., 1963. Excavations at Tall-i-Nokhodi, Iran 1: 43-70.
Goff, C., 1964. Excavations at Tall-i Nokhodi, 1962. Iran II: 41-52.
Gotch, P., 1968. A survey of the Persepolis plain and Shiraz area, Iran VI: 168-170.
Griffiths, H. I., Schwalb, A. and Stevens, l. R., 2001. Environmental change in Southwestern Iran: the Holocene Ostracod fauna of lake Mirabad, Holocene 11(6): 757–64.
Helwing, B., 2007. Wisit to the Marvast Dam area (unpublished).
Helwing, B., and Seyedin, M., 2006. Prehistoric settlements in Bulaghi Valley: Iranian/German rescue excavations at sites DB91 and DB119, in: M., Azarnoush (ed.), Symposium on the Archaeological Rescue Excavations in the Bolaghi Valley, Tehran: Iranian Center for Archaeological Research, Pp. 13–17.
Helwing, B., and Seyedin, M., 2010. Bakun-period sites in Darre-ye Bolaghi, Fars, in:R.A,. Carter and G., Philip (eds.), beyond the Ubaid: transformation and integration in the late prehistoric societies of the Middle East, Studies in Ancient Oriental Civilization. Chicago: Oriental Institute of the University of Chicago. Pp. 277–292.
Herzfeld, E., 1929. Prehistoric Persia I, a Neolithic settlement at Persepolis, remarkable new discoveries, Illustrated London News, 174/4701: 892–893.
Jones, M., Djamali, M., Stevens, L., Heyvaert, V., Askari, H., Noorollahi, D., and Weeks, L., 2013. Mid-Holocene environmental and climatic change in Iran, in: C., Petrie (ed.), ancient Iran & its neighbors, Oxbow Books, Oxford, UK, Pp: 25-34.
Kerner, S., 1993. Vakilabad-Keramik, Berliner Beiträge Zum Vorderen Orient, Vol. 13. Dietrich Reimer Verlag: Berlin.
Kramer, C., 1982. Village ethnoarchaeology, New York, Academic Press.
Langsdorff, A., and McCown, D. E., 1942. Tall-i-Bakun A: season of 1932, Oriental Institute Publications, Vol. 59. Chicago University Press, Chicago.
Maeda, A., 1986. A study on the painted pottery from Tepe Djari B, Bulletin of the Ancient Orient Museum 8: 55–86.
Mashkour, M., Mohaseb, A., and Debue, K., 2006. Towards a specialized subsistence economy in the Marvdasht Plain: preliminary zoo archaeological analysis of Mushki, Jari B. Jari A and Bskun A., in: A., Alizadeh (ed.), the origins of state formations in prehistoric highland Fars, Southern Iran: excavations at Tall-e Bakun, (Oriental Institute Publications 128), Chicago, Oriental Institute, pp. 101–106.
McCall, B., 2009. The Mamasani archaeological survey: Epipalaeolithic to Elamite settlement patterns in the Mamasani district of the Zagros Mountains, Fars Province, Iran. Ph. D thesis, Department of Archaeology, University of Sydney.
Miller, N. and Sumner, W., 2004. The Banesh-Kaftari interface, the view from operation H5, Malyan, Iran 41: 91-102.
Nicholas, I. M., 1980. A spatial/ functional analysis of late fourth millennium occupation at the TUV Mound, Tal-e Malyan, Iran. Ph. D thesis, University of Pennsylvania.
Niknami, K., 2000. Methodological aspects to Iranian archaeology: past and present. BAR International Series 852.
Nishiaki, Y. and Mashkour, M., 2006. The stratigraphy of the Neolithic site of Jari B. Marv Dasht, Southwest Iran, Orient Express 3: 77-81.
Nishiaki, Y., 2010a. A radiocarbon chronology of the Neolithic settlement of Tall-i Mushki, Marv Dasht plain, Fars, Iran, Iran 48: 1–10.
Nishiaki, Y., 2010b. The architecture and pottery developments at the Neolithic settlement of Tall-i Jari B, Marv Dasht, Southwest Iran, Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan 42: 113–127.
Nishiaki, Y., Azizi Kharanaghi, H. and Abe M., 2013. The late aceramic Neolithic flaked stone assemblage from Tepe Rahmatabad, Fars, Southwest Iran, Iran LI: 1–15.
Nishiaki, Y., 2018. the development of Neolithic lithic industries in Fars, Southwest Iran, in: M. H., Azizi Kharanaghi, M., Khanipour and R., Naseri (eds.), Proceedings of The International Congress of YoungArchaeologists, Tehran, pp. 44-59.
Nishiaki, Y., Taheri M.H. and Sardari, A., 2018. Lithic industry of the early Chalcolithic in the Southwest Zagros: new insights from the Middle Bakun site of Tol-e Mash Katim, Iran, ANES 55: 125-141.
Parsons, J. R., 1972. Archaeological settlement patterns, Annual Review of Anthropology 1: 127-150
Petrie, C. A., 2011. Culture:' innovation and interaction across southern Iran from the Neolithic to the Bronze Age (6500-3000 BC), in: B., Roberts and M., Vander Linden (eds.), investigating archaeological cultures: material culture, variability and transmission. New York: Springer, Pp. 151-82.
Petrie, C. A., 2013. The Chalcolithic in southern Iran, in: D.T., Potts (ed.), the Oxford Handbook of Ancient Iran, Oxford University Press, Pp. 120-160.
Petrie, C. A., Sardari Zarchi, A. and Javanmard Zadeh, A., 2007. Transformations in fourth millennium B.C. Fars: further excavations at Tol-e Spid, Iran 45: 301-309.
Petrie, C., Sardari, A., Ballantyne, R., Berberian, M., Lancelotti, C., Mashkour, M., McCall, B., Potts, D. T. and Weeks, L., 2013. Mamasani in the 4th millennium BC, in: C., Petrie (ed.), Ancient Iran & its neighbors, Oxbow Books, Oxford, UK, Pp. 171-194.
Petrie, C.A., Weeks, L.R., Potts, D.T. and Roustaei, K., 2006. Perspectives on the cultural sequence of Mamasani, in: D. T. Potts and K. Roustaei, (eds.), The Mamasani archaeological project stage one: a report on the first two seasons of the ICAR-University of Sydney Expedition to the Mamasani district, Fars Province, Iran.Tehran Iranian Centre for Archaeological Research, Pp. 169-196.
Pollock, S., Bernbeck, R. and Abdi, K., (eds.), 2010. The 2003 excavations at Tol-e Baši, Iran: social life in a Neolithic village. Archäologie in Iran Und Turan, 10. Mainz am Rhein: Deutsche Archäologisches Institut, Eurasien Abteilung.
Potts, D. T. and Roustaei, K., (eds.), 2006. The Mamasani archaeological project stage one: a report on the first two seasons of the ICAR-University of Sydney Expedition to the Mamasani district, Fars Province, Iran. Tehran: Iranian Centre for Archaeological Research.
Sardari, A., 2013. Northern Fars in the 4th millennium BC: cultural developments during the Lapui phase, in: C., Petrie (ed.), ancient Iran and its neighbors, Oxbow Books, Oxford, UK, Pp: 207-232.
Sardari, A., Fazeli Nashli, H., Hejebri Nobari, A., Khatib Shahidi, H., and Rezaei, A., 2011. Northern Fars in the Bakun period: archaeological evidence from the Eqlyd district, Archäologische Mitteilungen Aus Iran Und Turan (AMIT) 43: 239–260.
Schmidt, E. F., 1937. Tol-e-Bakun: prehistoric mound near Persepolis, University of Pennsylvania Museum Bulletin 7.1: 27-28.
Schmidt, E. F., 1939. The treasury of Persepolis and other discoveries in the homeland of the Achaemenians, The Oriental Institute Communications, 21. Chicago, Illinois: The University of Chicago Press.
Stein, A., 1936. An archaeological tour in the Ancient Persis, Iraq III: 111-230.
Stevens, l. R., Ito, E., Schwalb, A. and Wright, H. E., 2006. Timing of atmospheric precipitation in the Zagros Mountains inferred from a multi-proxy record from lake Mirabad, Iran, Quaternary Research 66: 494–500.
Staubwasser, M. and Weiss, H., 2006. Holocene climate and cultural evolution in late prehistoric-early historic West Asia, Quaternary Research 66: 372–87.
Stevens, l. R., Wright Jr., H. E. and Ito, E., 2001. Proposed changes in seasonality of climate during the late-glacial and Holocene at lake Zeribar, Iran, The Holocene 11: 747–756.
Sumner, W. M., 1972. Cultural development in the Kur river basin, Iran: an archaeological analysis of settlement patterns,. Ph. D thesis, University of Pennsylvania.
Sumner, W. M., 1986.Proto-Elamite civilisation in Fars, in:U., Finkbeiner, and W., Rollig (eds.), Gamdat Nasr: Period of Regional Style?, Beihefte zom Tubinger Atlas des Vorderern Orients, 62, Ludwig Reichert, Wiesbaden, Pp,199-211.
Sumner, W. M., 1994. Archaeological measures of cultural continuity and the arrival of the Persians in Fars, in: Sancisi-Weerdenburg, H., Kuhrt, A. and Cool Root, M. (eds.), Achaemenid history VIII: continuity and change. Nederlands Instituut Vorr Het Nabije Oosten: Leiden, Pp. 97-105.
Sumner, W. M., 2003. Early urban life in the land of Anshan: excavations at Tal-e Malyan in the hghlands of Iran, Malyan excavations reports III, University Museum Monograph 113, University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology, Pennsylvania.
Van Zeist, W., and Bottema, S., 1977. Palynological investigations in Western Iran, Palaeohistoria 24: 19-85.
Vanden Berghe, L., 1952. Archaeologische Opzoekingen in De Marv Dasht Vlakte (Iran), Jaarbericht Ex Oriente Luxe 12: 211-220.
Vanden Berghe, L., 1954. Archaeologische navorsingen in De Omstreken van Persepolis, Jaarbericht Ex Oriente Lux 13: 394-408.
Voigt, M., and Dyson, R. H., 1992. The chronology of Iran, Ca. 8000-2000 B.C., in: R. W., Ehrich (ed.), chronologies in old world archaeology, University of Chicago Press: Chicago Pp.122-178.
Weeks, L., 2013. The Neolithisation of Fars, Iran, in: R., Matthews and H., Fazeli Nashli (eds.), Neolithisation of Iran –the formation of new societies, Oxford: Oxbow Books, Pp. 97–107.
Weeks, L. Petrie, C.A., and Potts, D.T., 2010. Ubaid- related- related? the “Black-On-Buff” ceramic traditions of highland Southwest Iran, in: Robert A., Carter and Graham P., (eds.), beyond the Ubaid, studies in ancient oriental civilization, No. 63, Oriental Institute of University of Chicago, Chicago.
Weeks, L., Alizadeh, K., Niakan, L., Alamdari, K., Zeidi, M., Khosrozadeh, A. and McCall, B., 2006. The Neolithic settlement of highland SW Iran: new evidence from the Mamasani district. Iran 44: 1–32.
)