Document Type : Research Paper

Authors

Cultural Heritage

Abstract

Roodbar plain and the mountainous surrounding areas of the southeast of Iran have long been a great place to establish the human settlements due to their suitable climate. Archaeological surveys of Roudbar plain and the mountainous areas around it in the cultural basin of Halilroud were carried out in an area of over 6000 square kilometers and as a result, 53 sites were identified and contributed to the Chalcolithic period. Permanent river of Halialroud and the fertile plain of the southern Roudbar have been the most important factors influencing the formation of the settlement pattern of the Chalcolithic sites in this area. The main pattern of sites distribution in this period are a cluster pattern near Halialroud and its sub-branches in the bed of Roudbar plain and on foots and slopes of the mountains. Given the available evidence including location, extent, amount and density of surface effects it is possible to attribute these sites to permanent or temporary settlements. By studying the pottery types obtained from these sites and comparing it with Yahya's potteries and tall-e Iblis and Mahtotabad we can observe the sequence and continuity of deployment in different stages of the Chalcolithic period. The relation with the centers such as Bardsir valley (Iblis), Soghun plain (Yahya) and Jiroft plain (Mahtotabad) led to the creation of common cultures and cross-cultural interactions during this period. This article attempts to introduce the Chalcolithic settlements of the southern Roudbarplain using the geographical information system (GIS) to reconstruction and analysis of the settlement pattern of this period.

Keywords

اسکندری، نصیر، (1395)، «چهاردهمین فصل پژوهش­های باستان‌شناختی دشت لوت: کاوش دو تپه پیش‌ازتاریخی دهنو و دهنو شرقی دشت شهداد»، جشن نامه میرعابدین کابلی، به کوشش مرتضی حصاری، انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، صص 73-93.
انجم روز، سلمان و علی دانشی، (1395)، «معرفی و تبیین ماهیت نویافته­های معماری سنگ­چین در جنوب شرقی ایران؛ بررسی شواهدی از مناطق کوهپایه­ای جیرفت و حوزه هلیل­رود»، پیام باستان­شناس، سال دوازدهم، شمار بیست و چهارم، صص 37-48.
تنبرگ، مارگارتا، (1387). «بهره­برداری و استفاده از گیاهان در منطق مرزی هند و ایران در دوران‌های مس­سنگی و مفرغ مبتنی بر تحقیقات گیاه باستان­شناسی»، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی باستان‌شناسی تمدن حوزه هلیل 1383، به کوشش دکتر یوسف مجیدزاده، کرمان: سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری.
چوبک، حمیده، (1383). تسلسل فرهنگی جازموریان- شهر قدیم جیرفت، رساله دکتری رشته باستان‌شناسی، به راهنمایی دکتر محمد یوسف کیانی، دانشگاه تربیت مدرس، (منتشرنشده).
دانشی، علی (1391). «بررسی و شناسایی باستان­شناسی شهرستان رودبار جنوب (فصل دوم)»، بایگانی سازمان میراث فرهنگی کرمان و پژوهشکده باستان­شناسی کشور، (منتشرنشده).
دانشی، علی (1395). «تحلیل الگوی استقراری محوطه­های مس­سنگی دشت رودبار جنوب، حوزه فرهنگی هلیل‌رود»، پایان­نامه­­ی کارشناسی­ ارشد­ رشته باستان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه جیرفت، (منتشرنشده).
دهقانی، ولی­ا...، (1382). «گزارش بررسی شهرستان کهنوج، بخش رودبار جنوب»، بایگانی سازمان میراث فرهنگی کرمان و پژوهشکده باستان­شناسی کشور، (منتشرنشده).
سیدسجادی، سید منصور، (1374). هشت گفتار باستان‌شناسی و تاریخ بلوچستان، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
شهسواری، میثم، (1388). «بررسی روشمند باستان­شناختی تپه­ی باستانی تمب­خرگ واقع در شهرستان رودبار جنوب، استان کرمان»، پایان‌نامه کارشناسی­ ارشد­ رشته باستان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، (منتشرنشده).
صفا، عزیزا...، (1373). تاریخ جیرفت و کهنوج، کرمان: مرکز کرمان شناسی.
لمبرگ کارلووسکی، سی. سی؛ و توماس بیل وایت (1388). آغاز و شکوفایی فرهنگ و تمدن در جنوب شرق ایران، جلد اول، غلامعلی شاملو، تهران: اداره کل روابط عمومی، امور فرهنگی و اجتماعی اداره برنامه‌ریزی نشر.
مجیدزاده، یوسف و سیامک سرلک، (1381). حفریات باستان­شناسی فراگیر در کناره­ی هلیل­رود، کرمان: اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان.
مجیدزاده، یوسف، (1368). آغاز شهرنشینی در ایران، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
مجیدزاده، یوسف، (۱۳۸۷). «پروژه باستان‌شناختی حوزه هلیل‌رود: کشفی افسانه‌ای»، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی تمدن حوزه هلیل، به کوشش دکتر یوسف مجیدزاده، کرمان: سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان.
ملک شهمیرزادی، صادق، (1382). ایران در پیش‌ازتاریخ، باستان‌شناسی ایران از آغاز تا سپیده‌دم شهرنشینی، چاپ دوم، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
معصومی، غلامرضا، (1382). تاریخچه علم باستان­شناسی، تهران: انتشارات سمت.
Eskandari, N., Rethinking of southeastern Iran in the 5th millennium BC, in: B., Helwing and H., Taylor (eds.), a new look at old routes in western Asia: rethinking Iran in the 5th millennium, (in press).
Feinman, G.M., 2015. Settlement and landscape archaeology, in: D. Wright (ed.), international encyclopedia of the social & behavioral sciences (2nd ed.), Elsevier Ltd pp. 654–658.
Kantner, J., 2012. The Oxford companion to archaeology, (2nd ed.), in: Neil Asher Silberman (ed.), settlement pattern analysis, Oxford University Press pp. 108–112.
Caldwell, J.R., 1967. Investigations at Tal-i- Iblis, Illinois State Museum Preliminary Reports, No 9.
Kowalewski, S.A., 2008. Regional settlement pattern studies, Journal of Archaeological Research 16: 225–285.
Lamberg-Carlovsky, C. C., 1986. Excavations at Tepe Yahya, Iran, 1967-1975, Peabody Museum of Archaeology and Ethnology Harvard University Cambridge Massachusetts.
Renfrew, C., 2003. Retrospect and prospect: Mediterranean archaeology in a new millennium, in: Papadopoulos, J.K., Leventhal, R.M., (eds.), theory and practice inMediterranean archaeology, Cotsen Institute of Archaeology, UCLA, Los Angeles, pp. 311–318.
Sabloff, J.A., Ashmore, W., 2001. An aspect of archaeology’s recent past and its relevance in the new millennium, in: Feinman, G.M., Price, T.D. (eds.), archaeologyat the millennium: a sourcebook, Kluwer Academic/Plenum Publishers, New York. pp.11-32.
Stein A., 1937. Archaeological reconnaissance in north western India and south eastern Iran, London.
Trigger, B G., 1967. Settlement archaeology, its goals and promise, American Antiqity 32 (2): 149-160.
Vidale, M., and F., Desset, 2013. Mahtoutabad (KSS, Jiroft), Preliminary evidence of occupation of a Halil Rud site in the early 4th millennium BC, in: C., Petrie (ed.), ancient Iran and its neighbours: local developments and long-range interactions in the 4th millennium BC., The British Institute of Persian Studies, Archaeological Monographs Series III, Pp. 233-252.