Document Type : Research Paper
Authors
Phd
Abstract
Chahar Mahal and Bakhtiari province witnesses a long period of human occupations. It is due to for the geography and environmental factors such as its location on the highly mountainous regions as well as the existence of permanent water resources, small plains, deep valleys and the presence of tribal and nomadic roads. One of these mountainous regions is the Laran County, which is in fact a relatively long valley with smaller suburbs. This section includes the southern aquiferous of Zayandeh-Rud Basin and its branches and the eastern portion of the Karoon River Basin. This region is perhaps one of the few areas of the country where no major archaeological activities have been performed yet. Considering the geographical location and environmental capabilities of the area, carrying out an archaeological survey with the aim of understanding the location of the region in the archaeological studies in Zagros, identifying the factors affecting to the formation, continuity, expansion and disruption of its settlements, and assessing the history of human life developments in the region is necessary. Accordingly, the Laran County was systematic surveyed in 2010. Overall, 210 archaeological sites from the Neolithic period to the contemporary era were identified and recorded. The remains discovered include sites, hills, caves and shelters, cemeteries, bridges, mosques and shrine. In total, 4 settlements from the Neolithic period, 20 settlements of various periods of Chalcolithic, 6 settlements from the Bronze Age 32 sites of the Iron and Achaemenid period, 60 sites from the Parthian and Sassanian periods and 111 ancient sites of the Islamic period were identified. Most of the settlements in this area are located at low altitude and their surface findings have been very poor. Due to the location and morphology of these sites, as well as the studies of the remains of the living nomadic peoples, it seems that most of them are used seasonally. This article is intended to present the preliminary results of this survey work.
Keywords
استروناخ، دیوید (1379)، پاسارگاد، ترجمه حمید خطیب شهیدی، تهران، انتشارات سارمان میراث فرهنگی کشور.
اسدی، احمدعلی (1388) الگوی استقراری و کاربری اراضی در دشت بستک: هرمزگان، باستانشناسی و تاریخ، سال 23، شماره اول، صص 3-31.
اسماعیلی جلودار، محمد اسماعیل، مرتضایی، محمد (1391) بازشناسی بندر باستانی مهروبان در خلیج‌فارس و گاه نگاری اولیه آن بر پایه کاوش باستانشناختی و مطالعه متون نوشتاری، مطالعات باستانشناسی، شماره 2، دوره 4، صص 12-31.
اسماعیلی جلودار، محمد اسماعیل، ذوالقدر سعید (1393) تحلیل دادههای کاوش در محوطه کوچنشینی شهریاری II از دوره هخامنشی در منطقه بیرگان کوهرنگ بختیاری، پژوهش‌های باستانشناسی ایران، شماره 6، دوره 4، صص 85-104.
پاتس، دنیل. تی (1385) باستانشناسی ایلام، ترجمه زهرا باستی، تهران، سمت.
خسروزاده، علیرضا (1386) گزارش فصل اول بررسی باستانشناختی شهرستان فارسان، آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان چهار محال و بختیاری (منتشر نشده).
خسروزاده، علیرضا (1391) الگوی استقراری دشت فارسان از پیش‌ازتاریخ تا دوران اسلامی، در نامور نامه: مقالههایی در پاسداشت یاد مسعود آذرنوش، به کوشش حمید فهیمی و مسعود آذرنوش، تهران: انتشارات ایران نگار، صص 169-188.
خسروزاده، علیرضا، عالی، ابوالفضل (1384) گزارش توصیفی فصل دوم بررسی شهرستان بردسیر، گزارش‌های باستانشناسی 4، تهران: پژوهشکده باستانشناسی صص 159-176.
خسروزاده، علیرضا، حبیبی، حسین (1394) مطالعه الگوی استقراری دوره ساسانی دشت میانکوهی فارسان در استان چهارمحال و بختیاری، پژوهش‌های باستانشناسی ایران، دوره 5، صص 100-118.
خسروزاده، علیرضا، بهرامی نیا، محسن (1391) دوره نوسنگی در غرب چهارمحال و بختیاری: محوطههای نویافته بخش میانکوه، شهرستان اردل، نامه باستانشناسی، شماره 3، دوره 2، صص 61-80.
خسروی، لیلا (1385) گزارش گمانهزنی به‌منظور تعیین عرصه و حریم محوطه تیهله خرمآباد، گزارش‌های باستانشناسی 5، تهران: پژوهشکده باستانشناسی، صص 71-90.
خسروی، لیلا (1391) بررسی و شناسایی باستانشناختی حوزه آبگیر سد دره باد گَرگَک، چهارمحال و بختیاری، چکیده مقالههای یازدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، ص 175.
خطیب شهیدی، حمید، طاووسی، محمود، آیت‌الله شیرازی، باقر و صالحی کاخکی، احمد (1386) نظری اجمالی به محوطههای باستانی بخش چنارود شمالی چادگان در حوزه زاینده‌رود از دوره کالکولتیک تا پایان عصر آهن سوم، مجله علمی پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره دوم، شماره چهل و هشتم، صص 27-57.
کارتر، الیزابیت (1376) شوش ((شهر شاهی))، در شوش و جنوب غربی ایران، زیر نظر ژان پرو و ژنوییو دلفوس، ترجمه هایده اقبال، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، صص 71-88.
سراقی، نعمت‌الله، مهاجری نژاد، عبدالرضا (1393) بررسی و شناسایی حوزه سد پالنگان، کردستان، مقالههای کوتاه دوازدهمین گرد هم‌آیی سالانه باستانشناسی ایران، تهران: انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، صص 263-266.
شریفی، مهناز (1384) گزارش گمانهزنی محوطه باستانی الهایی، گزارش‌های باستانشناسی 4، تهران: پژوهشکده باستانشناسی صص 227-252.
شیشهگر، آرمان (1384) گزارش کاوش‌های محوطه سرخ دم لکی، تهران: پژوهشکده باستانشناسی.
علیزاده، عباس (1382) الگوی استقرار و فرهنگ‌های پیش‌ازتاریخ دشت شوشان، بر اساس تحلیل مجموعه حاصل از برسی گرملیزا، ترجمه لیلا پاپلی و عمران گاراژیان، تهران: پژوهشکده باستانشناسی- معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی کشور.
علیزاده، عباس (1391) روند پیچیدگی اجتماعی و سیاسی در جهان عیلامی، مجله پیام باستانشناس، سال نهم، شماره هفدهم، صص 87-102.
فهیمی، حمید (1383) بقایای معماری سیلک 6 در تپه جنوبی سیلک: گزارش کاوش در ترانشه R19، در سفالگران سیلک، به کوشش صادق ملک شهمیرزادی، تهران: پژوهشکده باستانشناسی کشور.
کارتر، الیزابت (1376) شوش (شهر شاهی)، ترجمه هایده اقبال، شوش و جنوب غربی ایران، گزارش گردهمایی بینالمللی شوش و سمینار بلو، زیر نظر ژان پرو و ژنوییو دلفوس، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کریمیان، حسن، جاوری، محسن (1385) گاهنگاری بافت کهن شهر اصفهان به استناد کاش در محدوده میدان عتیق، مجله علمی پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره 57، شماره 2-180، صص 131-156.
کلایس، ولفرام، کالمایر، پیتر (1388) بیستون: کاوش و تحقیقات سال‌های 1963-67، ترجمه نجد سمیعی، تهران: انتشارات معاونت فرهنگی و ارتباطات اداره کل اداره امور فرهنگی.
کوثری، یحیی (1347) سومین گزارش هیئت بررسی اصفهان و چهارمحال و بختیاری، اداره کل باستانشناسی و فرهنگ‌عامه، کد 258(منتشرنشده).
گریشمن، رومن (1379) سیلک کاشان، ترجمه اصغر کریمی، جلد اول، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
لوبرون، آلن (1376) کارگاه کاوش آکروپل 1، شوش و جنوب غربی ایران، زیر نظر ژان پرو و ژنویو دلفوس، ترجمه هایده اقبال، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
مرتضایی، محمد (1383) گزارش نخستین فصل کاوش‌های باستانشناختی در محوطه جرجان، گزارش‌های باستانشناسی 3، تهران: پژوهشکده باستانشناسی، صص 159-188.
مظاهری، خداکرم، کریمی، بهرام (1393) سفال دوره شیماشکی در دره رود سیمره: بر اساس مطالعه موردی قلعه زینل و غارت مالگه، مطالعات باستانشناسی، دوره 6، شماره 1، صص 129-148.
مهرآفرین، رضا، زهبری، زهره، موسوی حاجی، سید رسول (1392)، برهم کنشهای فرهنگی زرنکه با ساتراپیهای شرقی امپراتوری هخامنشی با استناد به صنعت سفالگری، مجله مطالعات شبه قاره، شماره 14، صص 131-154.
نخعی، محمد، موسایی، فیروز، رمضانی، اکبر، امیری، وهاب (1390) ارزیابی کیفی رودخانه کارون و سرشاخههای آن در استان چهارمحال و بختیاری، فصلنامه زمینشناسی ایران، سال پنجم، شماره بیستم، صص 59-79.
نوروزی، علی‌اصغر (1382) محوطه نویافته ایلامی، فراتر از مرزهای شناخته‌شده ایلام، مجله نامهپژوهشگاه، میراث فرهنگی، شماره 3، صص 75-82.
نوروزی، علی‌اصغر (1388) مطالعات باستانشناسی در حوضه آبخیز کارون شمالی (استان چهارمحال و بختیاری)، مطالعات باستانشناسی، دوره 1، شماره 2، صفحه 161-175.
هژبری نوبری، علیرضا، سرداری، علیرضا، فاضلی، حسن، خطیب شهیدی، حمید (1391) توسعه فرهنگی جوامع شمال فارس در دوره باکون: تپه مهر علی، مطالعات باستانشناسی، شماره 2، دوره 4، صص 83-101.
نوروزی علی‌اصغر، حیدری، محسن و احمدی، خسرو (1392) محوطه ساکیآباد در حوزه تالاب چغاخور: شواهدی از استقرار کوچنشینی در دوره مس و سنگ در شمال زاگرس جنوبی، مطالعات باستانشناسی، دوره 5، شماره 1، صص 145-163.
Alden, J. R., 2003. Appendix D: excavations at Tal-e Kureh, in: Sumner, W. M. (ed.), early urban life in the land of Anshan: excavations at Tal-e Malyan in the highlands of Iran, University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology: Philadelphia, Pp. 187-198.
Alibaigi, S., 2013. Tappeh Sarab-e Yavari: a Neolithic site with tadpole ware on the Kermanshah Plain, West Central Zagros, in: R., Matthews & H. Fazeli Nashli, (eds.), Neolthization of Iran, Oxford, Oxbow. pp. 48- 54.
Alizadeh, A., 1985. Elymaean occupation of lower Khuzestan during the Seleucid and Partian periods: a proposal, Iranica Antiqua (20): 175-195.
Alizadeh, A. 1988. Socio-economic complexity in southwestern Iran during the fifth and fourth millennia BC: the evidence from Tall-e Bakun A, Iran (26):17-34.
Alizadeh, A., 2003. Excavations at prehistoric mound of Chogha Bonut Khuzestan, Iran. Chicago,University of Chicago Press.
Alizadeh, A. 2006. The origins of state organization in prehistoric highlands Fars, Southern Iran, excavation at Tall-e Bakun, Chicago,University of Chicago Press.
Alizadeh, A. 2010. The rise of the highland Elamite state in Southwestern Iran, Current Anthropolog 51) 3(: 353-383.
Alizadeh, A., 2014. Ancient settlement system and culture in the Ram Hormuz Plain, Southwestern Iran, Chicago,University of Chicago Press.
Azadi, A.,2015. A Late Bronze/Early Iron Age nomadic site (KR 385) in the Bakhtiari Highlands, south-west Iran, Antiquity, Issue 347, Volume 89, Project Gallery.
Bernbeck, R., 2010. The Neolithic pottery, in: S., pollock, R., bernbeck and K., Abdi (eds.), the 2003 excavations at Tol-e Bashi, Iran: the social life in a Neolithic village, Archaologe in Iran und Turan band, Deutesches Archaologisches Institute Eurasian Abteilung Aussenstelle Teheran: 10: 65-151.
Borofka, R., Parzinger, H., 2011. Sialk III pottery from aera B, in: A. Vatandoust, H., Parzinger and B., Helwing (eds.). Early mining and metallurgy on the Western Central Iranian Plateau. Eurasien-Abteilung des Deutschen Archäologischen Instituts Abteilung. Berlin, pp. 128-195.
Delougaz, P., and Cantor, H., 1996. Choghamish (Volume I), Chicago: University of Chicago Press.
Fahimi, H. F., 2011. Distribution of Iron Age pottery in the southern part of the Central Plateau of Iran, report on the archaeological sites of Miläjerd, Natanz, in: A. Vatandust, H. Parzinger, B. Helwing (eds.), Early mining and metallurgy on the Western Central Iranian Plateau: the first five years of work, Deutsches Archaologisches Institut Eurasien- Abteilung Aussenstelle Teheran, pp. 499-522.
Goff, C., 1985. Excavation at Babajan, the architecture and pottery of level I: Iran, XXIII: 1-20.
Gopnik, H., 2000. The ceramic of Godin II: ceramic variability in the archaeological record, Ph.D Dissertation, Department of Near and Middle Eastern Civilizations. University of Toronto.
Helwing, B., 2011. Proto-Elamite pottery from areas A, C, D, and E, in: A., Vatandust. H., Parzinger, B., Helwing (eds.), early mining and metallurgy on the Western Central Iranian Plateau: The first five years of work. Deutsches Archaologisches Institut Eurasien-Abteilung Aussenstelle Teheran, pp.196-253.
Haerinck, E., Overlaet, B., 1998. Chamahzi Mumah: an Iron Age III grveyard, the Gent University and Royal Museums of Art and Histort, Brussels.
Haerinck, E., Overlaet, B., 2003. Soundings at Tall-I Qaleh (Hasanabad), Fars Province, Iran. In Miller, N., Abdi, K. ,(eds.), Yeki Bud Yeki Nabud, Essayes on the Archaeology of Iran in Honor of William Sumner, University of California, Los Angeles.
Haerinck, E., Overlaet, B., 2004. The Iron Age III at War Kabud, Pusht-i Kuh Luristan, Acta Iranica (Luristan Excavation Documents vol V).
Hojlund, F., & Andersen, H., 1994. Qala'at al-Bahrain (vol.1), the northeren city wall andthe Islamic fortress, Aarhus.
Kennet, D., 2002. Sasanian pottery in southern Iran and eastern Arabia. Iran, (40): 153-162.
Khosrowzade, A., 2010. Preliminary results of the 1st season of archaeological survey of Farsan, Bakhtiari region, Iran. Proceeding of the 6 Internaional Congress on the Archaelogy of the Ancient Near East, University di Roma Pp. 317- 333.
Mehrkian, J. 2001. Troise bas- reliefs parthes dans les monts bakhtiaris, Iranica Antiqua 36: 293-298.
Miller, N., and Sumner, W., 2004. The Banesh-Kaftari interfaces the view from operation H5, Malyan, Iran 41: 91-102.
Minorsky, V. 1945. The Tribes of Western Iran, The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, Vol. 75, No. 1/2, pp. 73-80.
Nickerson, J. L., 1983. Intrasite variability during the Kaftari period at Tal-e Malyan (Anshan), Iran, PhD Thesis, Ohio State University, Columbus, Ohio.
Niknami, K. & Nikzad, M., 2012. New evidence of the Neolithic period in West Central Zagros: the Sarfirouzabad- Mahidasht eegion, Iran. Documenta Praehistorica XXXIX: 453- 458.
Niknami, K. Nikzad, M. & Alibaigi, S., 2013. Neolithic settelments in Sarfirooz Abad plain, west central Zagros, in: R. Matthews & H. Fazeli Nashli, (eds.), Neolthization of Iran. Oxford, Oxbow. Pp. 23- 35.
Nishiaki, Y. 2010. The development of architecture and pottery at the Neolithic settlement of Tall-i Jari B, Marv Dasht, southwest Iran, Archaologische Mitteilungen aus Iran und Turan 42: 113-128.
Nissen, H. J. and Zagarell, A., 1976. Expedition to the Zagros Mountains, in: Bagherzadeh, F. (ed.), Proceedings of the IVth Annual Symposium on ArchaeologicalResearch in Iran, 1975,. Tehran: Iranian Centre for archaeological research pp. 159-189.
Parzinger, H. 2011. Sialk III pottery chronology. In: A. Vatandust, H. Parzinger,B. Helving(eds.), early mining and metallurgy on the Western Central Iranian Plateau: the first five years of work, Deutsches Archaologisches Institut Eurasien-Abteilung Aussenstelle Teheran.
Petrie C, A. Asgari Chaverdi, A. Seyedin, M., 2006. Excavations at Tol-e Spid; In The Mamasani archaeological project stage one: a report on the first two seasons of the ICAR- University of Sydney expedition to the Mamasani district. Fars province, Iran; Iranian Center for Archaeological Research, pp. 89-134.
Schacht, R. M. A 1975. Preliminary report on the excavations at Tepe Sharafabad, 1971, Journal of Field Archaeology, 2( 4): 307-329.
Schmidt, E.Vanloon, M. Curver, H. 1989. The Holmes Expeditions to Luristan, the Oriental Institute of the University of Chicago, Chicago.
Sumner, W. 1986. Achaemenid settlement in the Persepolis plain,American Journal of Archaeology, 90(1): 3-31.
Sumner, W. M. 2003. Early urban life in the land of Anshan: excavations at Tal-e Malyan in the highlands of Iran, Malyan excavations reports III, University Museum Monograph, 113, University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology, Pennsylvania.
Weeks, L, Alizadeh, K, Niakan, L, Alamdari, K, Zeidi, M. Khosrowzadeh, Al, McCall, B, 2006a, the Neolithic settlement of highland SW Iran: new evidence from the Mamasani District, Iran, 44: 1-31.
Weeks, L, Alizadeh, K, Niakan, L, Alamdari, K, 2006b, Excavations at Tol-e Nurabad (Trench A),Potts and K. Roustaei (eds.), The Mamasani Archaeological Project Stage One, Iranian Center for Archaeological Research.
Yong, C. 1965. A comparative ceramic chronology for western Iran.500-1500 BC. Iran III: 53-86.
Zagarell, A. 1975. An archaeological survey in the north-east Baxtiari Mountains, Proceeding of the IIIrd. Annual Symposium of Archaeological Research in Iran. Pp 23-30, Tehran.
Zagarell, A.1982. The prehistory of the northeast Bahtiari Mountains, Iran: the rise of highland way of life. Beihefte Zum Tubinger Atlas des Vordern Orients. Riehe B. No 42. Weisbaden 1
)