نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه حیدری ¹
• هما ایرانی بهبهانی ²
• بهمن فیروزمندی شیره جین ³

¹ دانشجوی دکتری باستان شناسی گروه باستان شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

² استاد گروه مهندسی طراحی محیط، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران

³ استاد گروه باستان‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

محیط زندگی امروز، برآیند روابط میان مردمان زیسته در آن و طبیعت، از زمان پیدایش گونه انسان بر روی کره زمین تا به امروز است. فعالیت‌های انسانی و تغییرات ناشی از آن در بستر مکان، تحت تأثیر اعتقادات و نیاز‌ها و عوامل بازدارنده و تقویت‌کننده طبیعی روی داد و با تغییر نسل‌ها و تغییرات اقلیمی اشکال مختلفی پیدا کرد که امروزه شاهد بقایای آن هستیم. منظر کنونی که نشانه‌های گذشته را دارد، منظر باستان‌شناسی نام دارد که حاصل ترکیب عناصر عینی و ذهنی است. بخش عینی آن آثار باستانی است، اما بخش ذهنی آن شامل روابط جوامع، فرهنگ و تغییرات آنکه اغلب مغفول می‌ماند؛ در صورتی که این بخش نادیده بسیار پویا بوده و نقش بسزایی در شکل‌گیری عینیت موجود داشته است. در این مقاله تلاش شده است تا از طریق پدیدارشناسی منظر باستانی، روشی جهت خوانش آن در ادراک انسان معاصر ارائه شود. پدیدار شناختی از منظر نیازمند یک رویکرد جامع است که در آن ما توجه زیادی به «طبیعت» و «فرهنگ»، به مکان‌هایی با شواهد و بدون شواهدی از تغییر یا فعالیت‌های انسانی داریم. در این روش با در نظر گرفتن سلسله‌مراتب وقایع تاریخی-فرهنگی و عینیت بازمانده از آن‌‌ها، همچنین پیوند انسان‌های زیسته در آن با محیط طبیعی اطراف، از طریق ترجمان آن در ادراک انسان امروزی، خوانشی ارائه می‌دهد که علاوه بر تأکید بر حفاظت از ساختار‌های عینی باستانی، پیوستگی این مناظر را با بستر آن حفظ می­ نماید و منظر باستانی را از صرف حفاظت، به منظری پویا و تعامل‌پذیر با انسان امروزی تبدیل می‌کند.  پس درک تکامل مناظر باستان‌شناختی و ارزش‌های آن از نظر راهبردهای حفاظت و برنامه‌ریزی از اهمیت اساسی برخوردار است. این مناظر دارای ارزش‌های ذاتی طبیعی و فرهنگی هستند که بر این اساس، ادغام جنبه‌های عینی و ذهنی در روش‌های حفاظت و معرفی این مناظر یک شرط ضروری است

کلیدواژه‌ها

• باستان‌شناسی منظر
• پدیدارشناسی
• طبیعت
• فرهنگ
• عینیت
• ذهنیت

عنوان مقاله [English]

Reading the Archaeological Landscape through Contemporary Perception (a Case Study of Ozbeki Tepe)

نویسندگان [English]

• Fatemeh Heidari ¹
• Homa Irani Behbahani ²
• Bahman Firuzmandy Shirehjin ³

¹ Ph.D. Candidate in the Department of Archaeology. Islamic Azad University, Central Tehran branch, Tehran, Iran

² Professor, Department of Environmental Design Engineering, Faculty of Environment, University of Tehran

³ Professor, Department of Archaeology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran Iran

چکیده [English]

The living environment of today is the outcome of the relationships between the people who have lived in it and nature, from the time of the emergence of the human species on Earth to the present day. Human activities and the changes resulting from them in the context of place have taken place under the influence of beliefs, needs, and natural restraining and reinforcing factors, and with the change of generations and climate change have taken on various forms, the remnants of which we are witnessing today. The current landscape, which bears the marks of the past, is called the archaeological landscape, which is the result of the combination of objective and subjective elements. The objective part is the archaeological remains, but the subjective part includes the relationships between societies, culture, and its changes, which are often overlooked; however, this often-overlooked part has been very dynamic and has played a significant role in shaping the existing objectivity. This paper attempts to present a method for reading the archaeological landscape in the perception of the contemporary human being through the archaeological landscape phenomenology. The phenomenology of the landscape requires a comprehensive approach in which we pay close attention to "nature" and "culture”, to places with and without evidence of change or human activity. By considering the hierarchy of historical-cultural events and the objectivity that remains from them, as well as the connection of the people who lived there with the surrounding natural environment, this method provides a reading that, in addition to emphasizing the protection of ancient objective structures, preserves the continuity of these landscapes with their context and transforms the archaeological landscape from mere protection to a dynamic and interactive landscape with contemporary humans. Therefore, understanding the evolution of archaeological landscapes and their values is of fundamental importance for conservation and planning strategies. These landscapes possess inherent natural and cultural values, which necessitate the integration of objective and subjective aspects into methods for their conservation and presentation

کلیدواژه‌ها [English]

• Landscape Archeology
• Phenomenology
• Nature
• Culture
• Objectivity
• Subjectivity