نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرنگیس میرزایی دمیرچی ¹
• علیرضا هژبری نوبری ²
• سید مهدی موسوی کوهپر ³
• جواد نیستانی ³

¹ کارشناس میراث فرهنگی آذربایجان شرقی

² تهران بزرگراه آل احمد دانشگاه تربیت مدرس- دانشکده علوم انسانی گروه باستانشناسی

³ دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

امروزه باستان‌شناسان از تجزیه‌و‌تحلیل فضایی داده‌های محیطی و یافته‌های میدانی باستان‌شناختی برای روشن‌کردن الگوهای پراکندگی استقرارهای باستانی و ارتباط آنها با محیط طبیعی استفاده می‌کنند. تحلیل الگوی استقرار یکی از موضوعات مطرح در باستان شناسی است که به جای تمرکز بر روی یک مکان باستانی خاص، به بررسی منطقه‌ای می-پردازد. تفسیر رفتارهای گذشته‌ی انسان از حیث وابستگی آن به اجزای محیط طبیعی و اکولوژیکی در مرکز توجه این نوع اندیشه قرار دارد. نتایج این تجزیه‌و‌تحلیل‌ها بیانگر عوامل مؤثر در انتخاب محل زندگی مردم باستانی خواهد بود؛ عواملی همانند دسترسی آسان به زمین کشاورزی، آب، منابع دریایی و بهره‌برداری از منابع معدنی قابل استخراج. امنیت حاکم بر این بستر جغرافیایی از دیگر عوامل مهم و شناخته شده در یک بستر است که می‌تواند استقرار گروه‌های انسانی در یک منطقه را رقم بزند. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های محیطی حاصل از بررسی میدانی دشت غربی دریاچه ارومیه در دوره اشکانی و ترسیم الگوهای فضایی بر اساس نقشه‌های GIS، بیانگر شرایط آب و هوایی ایده‌آل، کوهستان‌های پوشیده با ذخایر غنی برف و رودهای متعددی که این دشت را تغذیه می‌کنند؛ بوده که پتانسیل لازم برای استقرارهای متوالی را داراست. این الگوها در دشت غربی دریاچه ارومیه با متغیرهایی همچون ارتفاع از سطح دریا، دوری و نزدیکی به رودخانه-ها، نوع اقلیم، نسبت به حاصلخیزی خاک، کاربری اراضی، دوری و نزدیکی به استقرارهای امروزی و نسبت به استحصال و تجارت نمک از ساحل غربی دریاچه ارومیه مورد سنجش قرار گرفته‌اند که نتایج آن در مقاله پیش رو ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

• دشتِ غربی دریاچه ارومیه
• بررسی میدانی
• دوره اشکانی
• الگوی استقرار
• سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)

عنوان مقاله [English]

Research and Analysis of the Parthian Settlement Pattern in the West plain of Urmia Lake, Based on Geographic Information System (GIS)

نویسندگان [English]

• Farangis Mirzaie Damirchi ¹
• Alireza Hejebri Nobari ²
• seyed mehdi mosavi kohpar ³
• Javad Neyestani ³

¹ Expert of cultural heritage of East Azerbaijan

² Tarbiat Modares University

³ university Tarbiyat modares

چکیده [English]

Archaeologists, nowadays use spatial analysis of environmental data and archaeological field findings to clarify the patterns of scattering of ancient settlements and their relation to the natural environment. Settlement pattern analysis is one of the topics in archeology that Instead of focusing on a specific ancient place, probes the region. The interpretation of past human behavior in relation to its dependence on components of the natural and ecological environment is at the center of this type of thought. The results of these analyzes will identify factors that influence the choice of ancestors' places of residence, such as easy access to agricultural land, water, marine resources and exploitation of extractable mineral resources. The security of this geographical context is one of the other important and well-known factors in a context that can shape the deployment of human groups in an area. Analysis of environmental data obtained from field survey of western plain of Urmia Lake during Parthian period and drawing of Settlement patterns based on GIS maps, indicative of ideal climate conditions, mountains covered with rich snow reserves and many rivers that feed this plain, which has the potential for successive deployments. These patterns in the western plain of Urmia Lake with variables such as sea level height, proximity to rivers, climate type, soil fertility, land use, vicinity to today settlements, and salt extraction and trade from the west coast Urmia Lake has been measured, the results of which are presented in this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

• The West Plain of Urmia Lake
• Field Survey
• the Parthian Period
• Settlement Pattern
• Geographic Information System (GIS)