نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سُرور خراشادی ¹
• علیرضا انتشاری نجف آبادی ²

¹ دانشگاه تربیت مدرس

² گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در مذهب ایلام باستان خدایان مختلفی پرستیده می‌شد که یکی از آنان، اینشوشینک خدای بزرگ شهر شوش بود. علی‌رغم اهمیت اینشوشینک در تاریخ ایلام، نام وی در گلنبشته‌های هخامنشی باروی تخت‌جمشید نیامده است؛ این در حالی‌ست که برخی دیگر از خدایان ایلامی در این متون حضور دارند؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، پرداختن به چرایی این مسأله و بیان دلایل احتمالی آن است. در این جستار، ابتدا با نگاهی به سیر پرستش اینشوشینک از طریق مطالعات اسنادی مدارک کتیبه‌ای و پژوهش‌های ایلام‌شناسان این نتیجه مستفاد شد که رونق پرستش اینشوشینک با جایگاه سیاسی شوش در مقاطع زمانی مختلف رابطه‌ای مستقیم داشته است؛ سپس در پاسخ به چرایی غیبت اینشوشینک در متون تخت‌جمشید، با لحاظ همه شواهد و نیز نگاهی انتقادی به پژوهش‌های ایلام‌شناسان، پنج دلیل احتمالی چون کمیت متون موجود، محدودیت گستره مکانی تحت پوشش متون بارو، رکود استقراری شوش در دوره هخامنشی، دخالت حاکمیت در مناسک دین ایلامی و تلفیق اینشوشینک با خدایان ایرانی مطرح شد. پس از ارزیابی هر یک از موارد فوق، عامل تلفیق اینشوشینک با خدایان ایرانی مطرود و این نتیجه حاصل شد که غیبت اینشوشینک در دوره هخامنشی به دلایلی چون محدودیت منابع موجود، عدم رونق شهری و مذهبی شوش و شاید عدم رواداری هخامنشیان نسبت به خدای اینشوشینک مربوط می‌شود که مورد اخیر یا ناشی از شورش ایلامیان دشت خوزستان در زمان داریوش و یا مغایرت اینشوشینک با برخی باورهایشان بوده است و هر یک از این عوامل می‌توانستند به تنهایی یا در تجمیع با یکدیگر در ایجاد چشم‌انداز مذهبی دوره هخامنشی دخیل بوده باشند.

کلیدواژه‌ها

• اینشوشینک
• تمدن ایلام
• تخت‌جمشید
• گلنبشته‌های بارو
• شوش

موضوعات

• برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عنوان مقاله [English]

A Study on the Reasons of Inshushinak's Absence in the Religious Texts of Persepolis Fortification

نویسندگان [English]

• sorour khorashadi ¹
• Alireza Enteshari Najafabadi ²

¹ Tarbiyat Modares University

² Department of Archaeology, Tarbait Modares University

چکیده [English]

In the religion of Ancient Elamites, various gods were worshiped. One of the most important gods was Inshushink. Despite the importance of Inshushink in the history of Elam, his name does not appear in Persepolis Fortification Tablets in Achaemenid period; therefore, the purpose of this research is to study the reasons of this absence. By examining the process of Inshushink worshiping in the history of Ancient Elam and Early Achaemenid period, and also through desk study of inscriptions and new researches of other researchers, it was concluded that Inshushink worshiping in different periods had a direct relationship with the political position of Susa in Elam at the same time. Then by considering all evidences and researches, five possible hypotheses were mentioned, including the quantity of existing texts, limited area covered by fortification texts, weak settlement of Susa in Achaemenid period, interference of Achaemenid government in Elamite rituals and combination of Inshushinak with Iranian gods. Finally, by examining the above cases, it was concluded that the absence of Inshushink in Achaemenid period is due to a set of reasons including limitation of texts, lack of urban and religious prosperity of Susa and perhaps the Achaemenids' intolerance for the god Inshushink. The last reason was either due to the revolt of the Elamites in Khuzestan plain during the first years of Darius reign or Inshushink contradiction to some of their beliefs, and each factor could be involved, solely or in combination with each other, for creating such religious situation in Achaemenid period.

کلیدواژه‌ها [English]

• Inshushink
• Elam civilization
• Persepolis
• Fortification Tablets
• Susa