نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
تبریز بلوار آزادی چهارراه حکیم نظامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده هنرهای کاربردی
چکیده
به دلیل اهمیت تبریز در دوره‌های مختلف تاریخی پس از حمله مغول تا پایان دوره قاجار ورود به این شهر در گزارشهای گوناگون منعکس شده است. کاروانسرای الکی از مهمترین بناهای بین راهی در شمال غرب ایران بوده است که گزارشهای متعددی از آن و کیفیت تزیینات سردر آن در گزارش سفر خارجیان به ایران وجود دارد. علیرغم وسعت آن و زیبایی سردر متاسفانه طی قرن نوزدهم و پس از آن مورد بی توجهی قرار گرفته و رو به ویرانی نهاده است. با این وجود کیفیت سردر زیبای آن مورد توجه افراد گوناگون بوده و در منابع نقل شده است. منابع متاخر تاریخ معماری، تاریخ این اثر را بر اساس نوع تزیینات به قرن هشتم هجری، دوره ابوسعید بهادرخان ایلخانی و دوره تیموری نسبت داده اند. این منابع تنها بر اساس انطباق شیوه تزیین سردر چنین اظهاراتی داشته اند و ممکن است وجود آثار رقم دار دوره ایلخانی در نزدیکی آن همچون محراب مسجد جامع مرند بر نظر آنها تاثیر گذاشته باشد. این مقاله به بررسی بنا در اسناد گوناگون همچون سفرنامه‌ها، وقفنامه رشیدی و منابع تاریخ معماری پرداخته و سپس به بحث درباره گونه‌های تزیینی در آن و تاریخ آن پرداخته است. بررسی اسناد و منابع نشان داد که اثر می تواند محدود به زمان صدارت خواجه رشیدالدین فضل الله باشد و با توجه به تاکید وی بر تاسیس این بنا می توان آن را متعلق به بازه زمانی 1309-1297 دانست. کیفیت تزیینات نشاندهنده دوره گذار از آجرکاری به کاشیکاری در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Recognition of the Historical and Architectural Identity of Alaki Caravansary- North of Marand; the Study of Documents and Remains
نویسندگان [English]
- Ali Nemati-Babaylou
- Mahsa Saidi Mehrabad
تبریز بلوار آزادی چهارراه حکیم نظامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده هنرهای کاربردی
چکیده [English]
Most of the foreigners who entered Iran from European countries came from Caucasus Road to Tabriz and reported many buildings on their way. Alaki caravansary is one of the most important roadside accommodations in Northwest Iran, and so many reports about it and the quality of its façade decorations can be traced in the travelogues. Its vastitude and elegant entrance gate nevertheless, this building has unfortunately been neglected and was about to be ruined in the 19th century and afterwards. Based on the ornaments used, the recent sources in the history of architecture have estimated its date to the 12th century and to Ilkhanid Abu Sa’id Bahadur Khan and Timurid period. This article aims to meticulously study this building in various travelogues, the Endowment Book of Rashidi and other sources in the history of architecture and discusses the ornament types used and their history. The detailed study of the documents and sources indicated that this building could belong to the presidency period of Khwaja Rashid al-Din Fazl-allah, and based on his emphasis to establish this building, can be dated 1297-1309. The ornaments, moreover, indicate the transient period from brickwork to tilework which happened in the late 13th and early 14th centuries.
کلیدواژه‌ها [English]
- "؛ Caravansary"؛ Alaki "؛ Marand"؛ The Endowment book"؛ Rab'؛ e Rashidi"؛
- "؛ Ilkhanid era"
)