محمد شعبانی؛ محمد ابراهیم زارعی؛ کاظم ملازاده
چکیده
کشف یافته های دورۀ ماد و هخامنشی از شهر همدان با توجه انتساب این شهر به پایتختی ماد و استقرار تابستانی شاهان هخامنشی و عدم شناسایی هگمتانه مادی، حائز اهمیت بسیار است. در سال 1396 و در جریان یک عملیات عمرانی ...
بیشتر
کشف یافته های دورۀ ماد و هخامنشی از شهر همدان با توجه انتساب این شهر به پایتختی ماد و استقرار تابستانی شاهان هخامنشی و عدم شناسایی هگمتانه مادی، حائز اهمیت بسیار است. در سال 1396 و در جریان یک عملیات عمرانی در میدان امام خمینیشهر همدان در نزدیکی محوطه هگمتانه، مواد فرهنگی از دورههای مختلف تاریخی شناسایی گردید و کاوش اضطراری به سرپرستی محمد شعبانی در این محل با هدف بررسی وضعیت آثار شناساییشده، شکل گرفت. لایههای باستانی موجود، علیرغم مخدوش شدن بسیار آنها، معرف دوران اسلامی، اوایل اشکانی، سلوکی، هخامنشی و ماد بود. طبقه III که مستقیماً بر روی خاک بکر شکل گرفته بود، با توجه به سفالینههای مکشوفه معرف استقرار عصر آهن3 یا دورۀ ماد بوده که در دورۀ هخامنشی نیز تداوم پیدا کرده است. سفالینههای این طبقه که از نظر ساخت به انواع ظریف، معمولی و خشن طبقهبندی میشوند، در قالب زیرگونههای نخودی، نخودی مایل به قهوهای، خاکستری و ظروف آشپزخانهای ظاهر میشوند. بیشترین اشکال را کاسهها و سپس کوزهها شکل میدهد. در بین فرمهای رایج، کاسههایی با دستههای افقی چسبیده به لبه که شاخصه سفال مادی است و نیز کاسههایی با لبه S شکل و کوزههایی با آبریز شبدری شکل دیده میشوند. سفالینههای این دورۀ همگونی زیادی با سنت سفالگری محوطههای مادی بهویژه محوطههای ماد غربی از جمله گودین تپه II، نوشیجان، باباجان I-II، گونسپان پاتپه، تپه یلفان، موش تپه و تپه حاجیخان دارند. در مواردی ظروفی از قبیل کاسههای با بدنه زاویهدار و زورقی شکل، پیالههای کوچک ساده و کوزههایی با لبه مثلثی شکل نیز با محوطههای هخامنشی از جمله پاسارگاد و تختجمشید و حتی حسنلو III قابل مقایسه هستند. بر اساس مقایسه دادههای سفالی این دوره با محوطههایی چون گودین II و باباجان I و II، استقرار در طبقه III محوطه میدان احتمالاً بعد از نیمه قرن هفتم ق.م شروعشده و تا اواخر دوران هخامنشی ادامه یافته است.